Шпаргалка по "Истории Беларусии"

41 Билет

РАЗВІЦЦЕ  Ў ПРАМЫСЛОВАСЦІ У ДР.ПОЛ. 19 В

  Развіццё  фабрычна-заводскай  прамысловасці. У Беларусі пераход ад дробнатаварнай да фабрычна-заводскай вытворчасці пачаўся ў сярэдзіне XIX ст. Аднак у канцы 60-х гг. тут пераважалі яшчэ прадпрыемствы рамесна-саматужнага тыпу, якія былі заснаваны на ручной працы. У пераважнай большасці гэта былі дробныя саматужныя майстэрні, дзе без усякага падзелу працы часта працаваў сам прадпрымальнік з сям'ёй і адным — трыма наёмнымі рабочымі. У выніку слабан канцэнтрацыі вытворчасці пераход ад мануфактуры да фабрыкі з прымяненнем машын ажыццяўляўся ў Беларусі павольней, чым у цэнтральных раёнах Расіі.

  У паслярэформенныя гады ў Беларусі развівалася і  фабрыч-на-заводская прамысловасць. Яе развіццё асабліва паскорылася ў 80—90-х гг. У гэты час у Беларусі завяршыўся прамысловы пераварот. Калі ў 1860 г. тут мелася больш як 70 фабрычна-завод-скіх прадпрыемстваў, то ў 1900 г. іх было каля 1130, але ў пера-важнай большасці яны былі дробнымі, тэхнічны ўзровень іх быў нізкім.

Будуючы прамысловыя прадпрыемствы, капіталісты кірава-ліся толькі адным разлікам — атрымаць як мага больш прыбытку. У Беларусі не было выяўлена такіх карысных выкапняў, як жа-лезная руда, нафта, каменны вугаль і інш. Будаваць тут прад-прыемствы цяжкай прамысловасці капіталістам было нявыгадна:

перавозкі сыравіны зрабілі  б сабекошт прамысловых вырабаў  надзвычай высокім і рэзка  знізілі прыбыткі капіталістаў. 3 гэтай  прычыны ў Беларусі развіваліся галоўным чынам прадпрыемствы лёгкай, апрацоучай прамысловасці, заснаванай на мясцовай сыравіне. Капіталісты будавалі тут дрэваапрацоўчыя, гарбарныя, запалкавыя, броварныя, цагельныя, керамічныя, ільнопрадзіль-ныя, тытунёвыя, суконна-шарсцяныя прадпрыемствы. Гэтыя прадпрыемствы ва ўмовах Беларусі давалі капіталістам даволі высокія прыбыткі.

  Вялікі ўплыў  на развіццё прамысловасці Беларусі аказала будаўніцтва чыгунак. Асноўныя чыгуначныя лініі на тэрыторыі Беларусі былі праведзены ў 70—80-х гг. XIX ст. У  гэты час былі пабудаваны Маскоўска-Брэсцкая, Лібава-Роменская і Палеская дарогі. Чыгуначнае будаўніцтва выклікала па-яўленне новых заводаў і фабрык, арганізацыю чыгуначных майстэрань.

  Капіталістычная фабрыка падпарадкоўвала дробную  рамес-ніцкую вытворчасць. У другой палавіне XIX ст. вялікая колькасць дробных саматужных майстэрань знаходзілася ў залежнасці ад прадпрыемцаў-капіталістаў і працавала на іх.

Сярод прамысловых  прадпрыемстваў Беларусі ў канцы XIX ст.

былі і даволі буйныя: тытунёвая фабрыка ў Гродна (звыш 1300 рабочых), папяровая фабрыка ў  Добрушы (900 рабочых), ільнопрадзільная фабрыка “Дзвіна” ў Віцебску (450 рабочых), запалкавыя фабрыкі ў Барысаве (759 рабочых), у Мазыры (616 рабочых), у Пінску (590 рабочых), чыгуначныя майстэрні ў Гомелі (больш як 900 рабочых), у Пінску (больш як 1300 ра-бочых) і іншыя фабрыкі і заводы. Будаўніцтва буйных фабрык часта было не пад сілу асобным капіталістам. Узнікалі акцыя-нерныя кампаніі, іх у Беларусі ў канцы XIX ст. было 10. Пэўную ролю ў эканоміцы Беларусі пачыналі адыгрываць банкі. Аднак банкаўскія капіталы ў асноўным накіроўваліся ў гандаль, а таксама ў прамысловасць па першаснай апрацоўцы льну і лесу.

Такім чынам, у сістэме расійскага капіталізму  Беларусь да канца XIX ст.

сфарміравалася як параўнаўча адсталы ў прамы-словых адносінах раён, аднак адставала  яна толькі ад асноўных

індустрыяльных цэнтраў Расіі.

Развіццё  гарадоў. Пашырэнне  ўнутранага рынку. У  паслярэ-

форменныя гады ў Беларусі ідзе хуткі рост гарадскога насель-ніцтва. На працягу другой палавіны XIX ст. яно  павялічылася амаль удвая — з 350 да 650 тыс. чалавек. Рад гарадоў  Беларусі ператварыўся ў буйныя гандлёва-прамысловыя цэнтры, чаму спрыяла будаўніцтва чыгунак. Хутка раслі гарады Мінск, Віцебск,Гомель. 3 1861 па 1897 г. насельніцтва Мінска павялічылася з 27,5 тыс. да 90,9 тыс. чалавек. Будаўніцтва Лібава-Роменскай, Маскоўска-Брэсцкай чыгунак зрабіла Мінск прамысловым цэнтрам усяго Паўночна-Заходняга краю. Насельніцтва бе-ларускіх гарадоў расло галоўным чынам за кошт сялян, якія былі даведзены да галечы рэформай. Многія з іх зусім кідалі жабрацкія зямельныя надзелы і ішлі ў гарады, каб прадаць сваю рабочую сілу капіталістам. Тыя сяляне-беднякі, якія ішлі ў гарады на часовыя заработкі, таксама паступова гублялі сувязі з вёскай і папаўнялі рады прамысловых наёмных

рабочых.

Развіццё  капіталізму прыводзіла да зліцця мясцовых рынк.аў

Беларусі  у адзіны нацыянальны  рынак. У той жа час унутраны рынак Беларусі з'яўляўся састаўной часткай усерасійскага рынку. Росту ўнутранага рынку спрыяла развіццё чыгуначнага транспарту. Да пачатку XX ст. Беларусь пакрылася даволі густой сеткай чыгунак, працягласць якой складала больш як 2800 вёрст. Чыгункі адыгрывалі вялікую ролю ва ўмацаванні эканамічных сувязей Беларусі з усён краінай, а таксама з краінамі Заходняй Еўропы. Вялікае значэнне для эканамічнага жыцця краю мелі і водныя шляхі.