Шпаргалка по "Бухгалтерлік есеп"

  -аккредетивтер;

  -салық  қызметінің инкассолық нұсқаулары;

  -кеден  органдарының инкассолық нұсқаулары.

  Қаржылар  банктердегі есеп-айырысу шоттарына  және оларда сақтаулы салымдар есебінен  немесе банк несиесі есебінен аударылады.

  Төлеуші мен алушылар өзара есеп айырысу  нысандарын келісім-шарт негізінде  анықтайды, сондай-ақ олардың арасында болатын талаптары мен міндеттемелерді  есепке алуды да жатқызуға болады.

  12. Резиденттер арасындағы жасалатын төлем операцияларының барлығы, нормативтік актілерде қарастырылғаннан басқасы, тек теңге түрінде жүргізілуі тиіс. Қазақстан Республикасындағы резиденттер және резидент еместер арасындағы валюталық операциялар Ұлттық банктің нормативті-құқықтық актілерінде, салықпен кеден заңдарында, қарастырылғаннан басқа жағдайларда, өкілетті банктер және банктік емес қаржылық мекемелер арқылы жүргізіледі.

  Қазақстан Республикасының валютаны реттеудің  негізгі органы болып Ұлттык банкі саналады. Кез келген валюталық операцияны өкілеттілігі бар банксыз жасауға рұқсат етілмейді. Осындай операцияларды жасау үшін өкілетті банктер заңды тұлғалар үшін валюталық шоттар ашады.

  Барлық  резидент еместердің валюталық операцияларды  жүзеге асырған кезде валюта заңының сақталуын қамтамасыз етуі валюталық бақылаудың мақсаты болып табылады.

  Валюталық бақылаудың негізгі бағыты операциялардың қолданылып жүрген заңға сай келуін шетел валютасымен төлеудің негізділігін тексеру; валюталық операциялар бойынша, сондай-ақ резидент еместердің Қазақстан Республикасының валютамен операциялары бойынша есепке алу мен есеп берудің толықтығы мен нақтылығын тексеру болып табылады.

  Валюталық бақылау Қазақстан Республикасында  валюталық бақылау органдары және агенттері арқылы жүзеге асырылады.

  Валюттік  шоттағы ақша қаражаттарының есебі 431,432 шоттарда жүргізіледі.

  Кәсіпорыңдар  банкілердің арнаулы шоттарында жасалатын операцияларының есебі 42 "Банктегі арнайы шоттардағы ақша қаражаттары" деген бөлімшесінің шоттарында жүреді. Олардың қатарына келесі шоттар кіреді: 421 "Аккредитивтегі ақша қаражаттары" шоты. Бұл шотта аккредитивтегі ақша қаржыларының қозғалысы есепке алынады.

  422 "Чек кітапшаларындағы ақша қаражаттары" шоты бойынша есеп айырысу чек кітапшаларындағы чектер арқылы есепке алынады. Чек — бұл өзінің шот есебінен қаражатты алушының шотына белгілі бір соманы аудару 
жөніндегі арнаулы қағазға толтырған клиенттің өзіне 
қызмет көрсететін банкке берген жазбаша тапсырмасы. 

  13. Іс – сапары  бойынша жұмсалған  шығыстардың есебі

  333 «Жұмыскерлердің және басқа тұлғалардың  қарыздар» шотында дебиторлық қарыздардың келесі түрлері есепке алынады: есеп беруші тұлғалармен есеп айырысу бойынша; жұмыс істеушілерге кредитке сатылған тауарлары бойынша ұсынылған заемдар; материалдық шығынды өтеуі бойынша.

  Іс  – сапары бойынша жұмсалған шығыстардың есебі. Іс – сапар шығыстары деп кәсіпорын басшысының жарлығы болйынша белгілі бір мерзімге қызмет бабынының тапсырмасын орындау үшін қызметкерлердің (еңбеккерлердің) басқа кәсіпорынға бару үшін алған қаражатын айтады. Ол алдын – ала жасалған еңбек шартымен, Қазақстан Республикасының «Еңбек туралы» заңымен қаралған шаралар бойынша беріледі. Іс – сапар шығыстары өтелетін шығыстар қатарына жатады.

  Қазақстан Республикасының аясында іс –  сапарда жүргендерге екі ең төменгі  есептік көрсеткіштер (ТЕК) деңгейінде тәулік ақысы төленеді, демалыс және мейрам, сондай – ақ жолы болған күндері де қоса есептелінеді.

  Нақты іс – сапар орнына барғаен және сол жерден шыққан күндері бойынша  іс – сапар куәлігіне белгі  соғады. Егер де еңбеккер бірнеше мекен  – жайларға жіберілсе, сол барған жерлері бойынша түгел белгі соғуы тиіс. Іс – сапарға шыққан және келген күндері куәлікке көрсетілген күнмен сәйкес келуі тиіс. Әдетте, іс – сапар мерзімі жолда жүрген уақытынесепке алмағанда қырық күннен аспауы керек.

  Іс - сапарға жіберілген қызыметкердің үй-жайды жалдауына кеткен шығындары негізінен ұсынылған құжаттардың негізінде, бірақ Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігі бекіткен мөлшерден артық емес көлемде өтеледі.

  Іс - сапар бойынша өткізілген аванстық құжаттар бойынша белгіленген норматив деңгейінде және тиісті құжаттармен дәлелденген жағдайда: іс-сапарда көрсетілген жеріне дейін және кері жүрген жолына кеткен нақты шығындармен  қоса броньга кеткен шығыстары да қоса алынады.

  Егер  де қызыметукерлер Қазақстан Республикасынан  тыс жерлерге «с-сапарға жіберілсе, басшының бұйрығымен қоса оның мерзімі, мақсаты орны анықталады.

  Іс-сапар  шығыстары еңбеккерлерге қай  елге барса, сол елдің валютасына алдын ала қаралған смета бойынша  төленеді, ал егерде ондай валюта болмаса,  онда еркін конверттелетін валюта беріледі.

  Келгеннен кейін бес күннің ішінде алған  аванс бойынша есеп беру керек.

  Іс-сапардан оралғаннан кейін бас бухгалтердің көмекшісі алған аванстары бойынша  оларды растайтын құжаттарымен бірге  нақты жұмсалған шығындары бойынша  есеп берген.

  333 шоттың дебеті бойынша және  мына шоттардың кредитіне келесі  жазба жазылады; 451-кассадан есеп  беретін тұлғаға авансын төлеп  берген кезде; 441-авансты есеп  айырысу шотынан почта арқылы  аударған кезде; 451-есеп беретін  мемлекеттік салық маркаларын, почта маркаларын және т.б. беру кезінде.

  332-шоттың  кредиті бойынша жазбалары мынадый  шоттардың дебетіне жазылады: 201-206, 208, 222, 223 – ссатылып алынған тауарлы  –материалдық құндылықтардың және  өндірістік дайындау - көлік шығындарының  сомасы; 821 немесе 935-іссапар, почталық, телеграфтық және басқа да шығындар; 451-авансты кассаға қайтару кезінде; 681-авансты еңбек ақысына ұстаған кезде.

  Есеп  беруші адамдармен есеп айырысу шетел  валютасымен жүзеге асырылуы мүмкін (қызымет бабымен іссапарға барған, шетелде өкілдік және басқа да шығындары төлеген кезде). Есеп беретін тұлғаға шетел валютасында берген кезде 333 шотының «есеп беруші адамдармен шетелдік валютамен есеп айырысу» аралық шоты дебеттеліп, 452 «Кассадағы шетелдік валюта түріндегі қолма – қол ақша» шотта кредиттеледі. Шығындарды есептен шығару кезінде 821 «Жалпы және әкімшілік шығындар», 938 «Басқада қосымша шығындар» шоттары арқылы жүзеге асырылады.

  333 және 452 шоттар бойынша валютамен  орындалған операциялар теңгелік  бағам бойынша көрсетіледі. Бағамдық айырмасы сәйкесінше мына шоттарда көрініс табады: 725 және 844 шоттарда. 

  14. Еңбек жайлы есеп беруде көп салалы қызмет атқаратын кәсіпорынның жұмысшылар мен қызметкерлерін негізгі қызмет атқаратындар және негізгі емес қызмет атқаратындар деп екі топқа бөледі.

  Ал  өнеркәсіп орындарында қызмет істеушілер келесі екі топқа бөлінеді:

  1.Өнеркәсіптің  өндірістік жұмысщшылар мен қызметкерлері.

  2.Өнеркәсіптік  ұйымның  балансындағы өндіріске  жатпайтын ұйымдардың жұмысшы-қызметкерлері.

  Атқаратын қызметтеріне қарай кәсіпорындар мен ұйымдардың жұмысшылары мен қызметкерлері жұмысшылар мен қызметкерлер болып екіге бөлінеді.

  Қызметкерлер  тобы басшылар, мамандар және тағы басқа  да топтарға бөлінеді.

  Бухгалтерлік  есепте жұмысшылар мен қызметкерлердің  саны мен олардың жұмыс істеген уақытын есепке алуға тура келеді. Кәсіпорындардағы қызмет атқаратын адамдардың жалпы саны олардың «тізімдегі саны» деп аталады.

  Жұмысшылар  мен қызметкерлердің тізімдегі  саны кәсіпорындар мен ұйымдарға  қызметке жаңа адамды алуға немесе кейбір қызметкерлерді жұмыстан босатуға байланысты өзгеріп отырады.

  Кәсіпорындарда  жұмысшылар мен қызметкерлердің  құрамы және олардың жұмыс уақыты да есептеледі.

  Жұмысшылар  мен қызметкерлердің құрамының  есебі-кәсіпорындар мен ұйымдардың кадрлар бөлімінде жүргізіледі.

  Кадрлар бөлімінде келесі алғашқы құжаттарды пайдаланады:

  -Жұмысқа  алу жайлы бұйрық үлгілі түрі  Т-1;

  -Басқа  жұмысқа ауысу жайлы бұйрық  түрі Т-5;

  -Демалыс  беріуі жайлы бұйрық түрі Т-6;

  -Жұмыстан  шығарылуы жайлы бұйрық түрі  Т-8.

  Істелген  жұмыс уақыты көрсеткіші жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбек ақысын жұмыс істеген уақытына қарай есептеуге, оларға өндірілген өнімнің өнімділігін есептеуге және жұмысшылар мен қызметкерлердің белгіленген мөлшерін орындау барысын анықтауға, сонымен қатар жұмыс істегені жайлы статистикалық көрсеткіштерді алуға, жұмыс күшінің балансын жасауға қолданады.

  Жұмыс істелген уақыт есебі жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмысқа  келуі, олардың жұмыс істегені, жұмыстың тоқтап қалуы және де жұмысқа келмеген жұмысшылар мен қызметкерлердің  санаттары бойынша реттік өмірі санына қарай жүргізіледі.  

  15. Өндіріс пен құрылыста халық шаруашылығының басқа да салаларында еңбек ақы есептеудің және оны төлеудің мерзімді және кесімді деп аталатын екі нысаны қолданылады.

  Мерзімді  еңбек ақы жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмыс істеген уақытына, сағаттық немесе күндік еңбек ақы мөлшері бойынша өнім өндіргені немесе өндірмегеніне қарамастан, яғни оның жұмыста болған уақытына төленеді. Мерзімді еңбек ақының түрлері:

  1.Жай  мерзімді;

  2.Мерзімді  сыйлықты;

  Жай мерзімді жүйесі бойынша-жұмысшылар мен қызметкерлерге еңбек ақы жұмыс істеген уақытына тарифте немесе штатта көрсетілген мөлшері бойынша төленеді.

  Мерзімді  сыйлықты:

  -жұмысшылар  мен қызметкерлерге олардың тарифте  немесе штатта көрсетілген тұрақты  еңбек ақысына қосымша олардың өндірген өнімдерінің көлеміне;

  -санына;

  -сапасына;

  -тағы  да басқа көрсеткіштердің өсуіне  қарай сыйлық беру болып табылады.

  Кесімді еңбек ақы-жұмысшылар мен қызметкерлердің  еңбек өнімділігін өсіруге, өнімді өндіруге кеткен еңбек уақытын қысқартуға ынталандыру мақсатында қолданылады.  

  16. Жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбек ақысынан кәсіпорынның бухгалтериясы арқылы ұсталуға болатын ұсталымдарға мыналар жатқызылады:

  -Жинақталатын  зейнет ақы қорына аударылатын  сомма;

  -Белгіленген  заңдарға сәйкес жеке табыс салығы;

  -Заң,  сот органдарының үкім қағазы  бойынша ұсталатын ұсталымдар(алимент,  айып пұл, тағы басқалары);

  -Несиеге  сатып алған тауарларды, заттар  үшін жұмысшылар мен қызметкерлердің  міндеттемесі бойынша белгіленген  соммалар;

  -Әр  түрлі жарналар(жұмысшылар мен қызметкерлердің жазбаша өтініші бойынша кәсіподақ комитетіне, ұйымдарғатағы басқаларға) төленетін төлемдер;

  -Жеке  сақтандыру шартына сәйкес жұмысшылар  мен қызметкерлердің жазбаша  өтініші бойынша жеке басын,  жанұя мүшелерін, мүлкін және тағы басқаларды сақтандыруға байланысты жарна аудару;

  -Жұмысшылар  мен қызметкерлердің еңбек ақысы  есебінен берілген аванс пен  артық төленген төлемдер сомасы;

  -Жеке  меншік үй салуына банктен  алынатын ұзақ мерзімді несиені  өтеу үшін ұсталатын ұсталымдар;

  -Жұмысшылар  мен қызметкерлердің жазбаша  өтініші бойынша өзі жұмыс  істейтін шаруашылық субьектісінің  қарамағындағы, меншігіндегі үйде  тұрғаны үшін пәтер ақы мен  тұрмыстық қызмет үшін төленетін  төлемдер және сол шаруашылық  субьектісінің қарамағындағы мектепке дейінгі балалар мекемесіне балаларының барғаны үшін төленетін төлемдер;