Антикризисное управление

 

     Кәсіпорындағы реинжинирингке жататын үрдістерді анықтау үшін ІSO 9001 сапа жүйесін  жалпы бағдар ретінде қабылдауға болады. Осы стандартта кәсіпорынның барлық бизнес-функцияларының сапасы қамтылған:

1. Басшылықтың жауапкершілігі;

2. Сапа жүйесі;

3. Мәмілелереді талдау;

4. Жобалауды басқару;

5. Құжаттарды басқару;

6. Шикізаттарды сатып алу;

7. Тұтынушыларға ұсынылатын өнім;

8. Өнімді идентификациялау;

9. Үрдістерді басқару;

10. Сынақтарды бақылау және өткізу;

11. Бақылау, өлшеу құрал-жабдығы;

12. Бақылау және сынаудың мәртебесі;

13. Сәйкес емес өнімді басқару;

14. Алдын-алу және түзеу іс-шаралары;

15. Тиеу-түсіру жұмыстары, сақтау, жеткізу;

16. Сапа туралы мәліметтерді тіркеу;

17. Сапаны ішкі тексеру;

18. Кадрларды дайындау;

19. Техникалық қызмет көрсету;

20. Статистикалық әдістер.

      "Ардагер Трейд" ЖШС-де бизнес-реинжинирингті төрт кезеңде өткізуге болады: болашақ компанияның бейнесін жасау; компанияның қазіргі моделін құру; жаңа бизнесті жасау; қайта жобаланған үрдістерді енгізу.

      Бизнес-инжинирингті өткізу барысында бірнеше шешімді  рольдерді бекітуге болады:

- үрдістердің иесі;

- топтың лидері;

- байланысшы (коммуникатор);

- топқа қатысушы;

- сыртқы кеңесші;

- үйлестіруші (координатор).

      "Ардагер Трейд" ЖШС-де бизнес-реинжинирг үрдістерін бастау ғана, кәсіпорынның банкроттығының алдын алады деп күтілуде.

     "Ардагер Трейд" ЖШС-гі қызмет көрсету саласына жататын болғандықтан, сауда-саттық операцияларымен жұмыс жасайтын ұйымның қызметiне салық саясаты қатты әсер етедi, яғни салық түрлерi, салық салу объектiлерi, салық ставкалары, салық салу талаптары, салық жеңiлдiктерi. Бұл Қазақстанның дамушы салық жүйесiне тән, бiрақ олардың жиыны, кешендi түрде осы жүйенiң сипатының бiр бөлiгi бола алмай жатыр, сонымен қатар салық түрлерi мен ставкаларының өзгерiсiн жылына бiр реттен артық өзгертпеудi (алдыңғы қаржы жылдың басталуынан 2-3 ай бұрын) көздейтiн, тұрақтылық қағидасының сақталмауы кәсiпорын қызметтерiн қиындатуда.

     Салық жүйесiнiң серпiнi салық түрлерiнiң  және салық ставкаларының өзгерiсiне негiзделедi, сондықтан салық ставкаларының  арту себебiнен кәсiпорынның өндiрiсiнiң  жоғары деңгейiн сақтау ниеттерi төмендейдi, кәсiпорынның табыстары, онымен бiрге мемлекеттiң салықтық табыстары төмендейдi. Кәсiпорынның табысынан алынатын салық сомалары 35-40 %-ды құрайды, бұл кәсiпорынның өндiрiстiк деңгейлерiн арттыруды ынталандыруға қайшы келушi фактор. Сонымен қоса, ұйымның қызмет тиiмдерi бойынша бiрегей еместiгi ескерiлмейдi.

Қызмет көрсету  саласының сапасын көтеруді мемлекеттiк  ынталандыру, бәсеке қабiлеттiлiгiн арттыру  келесi бағыттарда жүзеге асырылуы қажет:

• Қаржы-несие және инвестициялық қолдау;
• Салық салу және кедендiк саясат;
• Өндiрiстiк және инновациялық қолдау;
• Аймақтық өнеркәсiптiк саясатты дамыту;
• Қолдау инфрақұрылымын дамыту, ақпараттық қамтамасыз ету;
• Саланы дамытуды нормативтiк-құқықтық қамтамасыз ету;
• Қызмет көрсету және сауда саласындағы кәсiпорындарды нақты салаға қаржы салуға итермелеу.

       Қызмет көрсету саласы ұйымының  бағдарламасының негiзгi бағыттарын  жүзеге асыру үшiн бағдарламаның  жеке бағыттарының мiндеттерiн  шешушi негiзгi бағыттар жүзеге  асуы қажет:

     Салық шығындарының төмендеуi қызмет сапасының  артуына, өзіндік құнның төмендеуіне жағдай жасайды.

     Негiзгi салық төлеушiлер қызмет көрсету  салаларының ұйымдары болып табылады және олардың жиынтық табысы жалпы  өнеркәсiп бойынша алынған табыстан екi есе артық (саланың зиянды кәсiпорындарын ескергенде).

       Ішкi нарықта өнiмнiң бәсеке қабiлеттiлiгiн арттырып, өзiндiк құнын төмендету үшiн салық қысымын жеңiлдету шараларын ескеру қажет. Салық ставкаларын уақытша төмендету қажеттi әсер бермеуi мүмкiн, өйткенi ұйымдардың төлем қабiлеттiлiгi артқаннан кейiн салық ставкалары да жоғарылатылады.

1. Қызмет көрсету саласында халықаралық сертификатқа ие ұйымдарға, қызмет сапасын арттыруға ынталанатын және жаңа технологияларды игерушi ұйымдарға қосылған құн салығын (5 % дейiн ) төмендету.
2. Сауықтыру жүргiзiлетiн ұйымдар тiзiмiнде бар немесе табысты жұмыс жасаушы кәсiпорындарға қосылған құн салығын 10 %-ға ( 5 жылға) төмендету;

     Кеден баждарын төмендету iшкi нарықты импортты тауарлар интервенциясынан қорғайды. Қазақстан Республикасында тұтыну тауарларының бағасы күннен күнге артуда. Бұл елдегі инфляцияның жасырын сипат алуымен байланысты. Көптеген шетелдiк инвесторлар өз қызметін біздің ішкі нарыққа өткiзуге ынталы, көлiк шығындарына қарамастан. Осы мәселелер отандық тауарлардың iшкi нарықта өткiзiлуiне бөгет болады.

        Мемлекет өзi ынталы өндiрiстерге преференциялар ұсынуы қажет, жеңiлдiктi несиелер берушi ұйымдарға кепiлдiк беруi, нақты сала өнеркәсiптерiнде қызмет етушi шағын бизнес субъектiлерiнде микронесиелер ұсыну механизмiн дамыту қажет.

        Жаңа өндiрiстiк технологияларды  енгiзушi кәсiпорындарға олардың мүлiк кепiлiне ұзақ мерзiмдi жеңiлдiктi несиелер берудi ұйымдастыру мақсатты болып табылады. Осы жерде несиелер алуға кепiлдiк берушi болатын несиелiк серiктестiктер немесе бюджеттен тыс қорларды құруды ұсынуға болады.

         Несиелеу жiне несие қорларын қайтару механизмiн жетiлдiрудi ескере отырып Қазақстан республикасында лизинг қызметiн жетiлдiрген жөн.

         Дамыған елдер тәжiрибесiнен байқалатындай,  өнеркәсiптi қолдауды тек салық,  несие, заңдылықтар және әлеуметтiк-құқықтық  аспектiлер арқылы ғана емес, басқару және өндiрiстiң техникалық деңгейiн арттыруға, яғни инновациялық дамуға да мемлекет қолдау көрсетуi қажет. Өндiрiстiк және экономикалық қарым-қатынастарды жетiлдiру өнеркәсiптiң даму тиiмдiлi- гiн қамтамасыз етедi.

     Қызмет  көрсету саласын инновациялық қолдау тұтыну қасиеттерi жоғары сапалы қызметтер  көрсетуге және материал мен энергия  ресурстарын үнемдеу мүмкiндiгiн  беретiн, еңбек өнiмдiлiгi мен экологиялық  қауiпсiздiктi арттыратын жаңа технологиялар  енгiзу мүмкiндiгiн бередi. Қызмет көрсету саласындағы ұйымдардың қызмет сапасының деңгейiн арттыру – тұтынушыларға қызмет көрсетудің жаңа әдістерін енгізу арқылы жүзеге асырылады.

     Алдыңғы тарауда талдап өткенiмiздей “Ардагер Трейд” ЖШС-гi экономикалық қауіпсіздігі мен дағдарыс қауіпсіздігіне төнер қауіп бар. Шаруашылық жүргiзушi жүйенiң әрекеттiлiгiнiң басты талабы қызмет көрсету тиiмдiлiгi мен бәсеке қабiлеттiлiктiң нақты деңгейi болып табылады. Осы орайда, ұйымның дағдарыс ықтималдылығын төмендету бойынша ескеруі тиіс бағыттары төмендегі 15 кестеде көрсетіледі.

     Қызмет  көрсету саласының қызмет тиiмдiлiгiн  арттыру шараларын ұсыну алдында  жалпы қызмет көрсету және қаржылық леверидж көрсеткiштерiне мән берейiк.

         “Ардагер Трей” ЖШС-нiң ағымдағы қызметi тәуекелмен байланысты, негiзi қызмет көрсету және қаржылық, бұларды серiктестiк қандай позициядан сипатталуына қарай қарастыру қажет. Бұл сипаттама не актив тарапынан (ұйым иемденiп, пайдаланатын), не қор көздерi тарапынан берiлуi мүмкiн. Бiрiншi жолы - өндiрiстiк тәуекел; екiншi жолы – қаржылық тәуекел пайда болады.

        Өндiрiстiк тәуекел – бизнестiң  салалық ерекшелiктерiне негiзделетiн,  яғни кәсiпорын өз капиталын  салған активтер құрылымына негiзделедi. Ал қор көздерiнiң құрылымымен  байланысты тәуекел  - қаржылық  деп аталады. (Қор қандай көздерден жиналған осы қорлардың арақатынасы қандай)

        Қаржы терминiнде табыс пен  активтер немесе қорлар шығындарының (осы табыс алуға жұмсалған)  өзара байланысын - “леверидж” көрсеткiшi  анықтайды. Леверидж – қарапайым  сөзбен айтқанда, оның шамалы өзгеруi бiрқатар нәтиже көрсеткiштерiн бiршамаға өзгертетiн фактор. 

15-кесте –  “Ардагер Трейд” ЖШС-нің дағдарыс ықтималдылығының болу қаупі мен ықтималдылығын төмендету шаралары

 

       Б3 НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА  ҰЙЫМ ДАҒДАРЫСЫНЫҢ  БОЛУ ЫҚТИМАЛДЫЛЫҒЫН алдын-алу жүйесін қалыптастыру жолдары 

3.1 Ғаламдану  жағдайында ұйымның дағдарысқа қарсы басқару тактикасы

     Қазіргі таңда отандық ұйымдарды бәсекеге қабілетті және дағдарысты жағдайда дұрыс бағытта дамуға мүмкіндігі бар етіп қалыптастыру өте қажет.

     Оған  себеп, мемлекеттің өркендеуі мен  экономикалық қауіпсіздігінің басты  қағидасы ретінде ішкі өндірістің тұрақтылығы мен өнімдерінің бәсекелік қабілетін арттыру мақсаттары белгіленетінін қазіргі уақыт талаптары дәлелдеуде.

Өндіріс пен  мемлекеттік бақылаудың алшақтығы  халық шаруашылығы салаларын  дағдарысқа алып келетіні тәжірибе жүзінде сынақтан да өтті.

     Әлемдік экономикалық дамудың соңғы он жылында  елімізде пайдаланылмаған және назарға  алмаған көптеген мүмкіндіктер болды. Ендігі кезекте, дамыған және белсенді дамушы мемлекеттердің қолдануға тиімді тәжірибелерін еліміздің барлық ерекшеліктерін ескере отырып, отандық өндірісті жетілдіруге жұмсауымыз қажет.

КӘСІПОРЫНДЫ ДАҒДАРЫСҚА ҚАРСЫ  БАСҚАРУДАҒЫ МӘСЕЛЕРІ МЕН ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ 

1.   Кәсіпорынды дағдарысқа  қарсы басқару  жөніндегі мәселелер

     Кәсіпорынның  қызметіне талдау жүргізбестен төмендегідей жүмыстарды жүргізу керек:

     1) Нақты бір   кәсіпорынның   қызметін   зерттеу кезеңін    белгілеу, материалдарды іріктеп алу және жүйелеу,  көрсеткіштердің өзара байланысын   тексеру олардың   салыстырмалылығын   бағалау.   Жеке   ал инфляциялық факторлардың әсерін жою керек, ол  үшін елдегі жарияланатын индекстік бағалар негізінде базистік    көрсеткіштермен салыстырылатын есеп беру көрсеткіштері қайта саналады.

     2)   Жұмыстың   екінші   кезеңіндегі   сыртқы  талдау  өткізу кезінде әр түрлі алдын ала талдау есептері  жүргізіледі.   Олардың   қатарына   есептік   көрсеткіи базалық көрсеткіштерінен  абсолютті және салыстырмалы ауытқуларының есебі; қорытынды көрсеткіште жеке баптардың үлес салмағын анықгау; төлем  қабілеттігінің, табыстьлықтың және т.б. салыстырмалы   көрсеткіштерінің есептері жатады.

     3) Үшінші  кезеңде нағыз талдау жүргізіледі.    Саңдық өлшемдерді пайдалана отырып талдау, белгілі бір дәрежеде шеберлікті қажет етеді, өйткені көптеген қарама-қарсы тенденциялар мен көрсеткіштерден алушыға   несие    беру   туралы   мәселені    шешу кәсіпорынның төлем қабілеттігі  жағдайын дұрыс   бағалау үшін оның даму бағыттарын анықтай білу  керек.