Кез-келген ұйымда мақсаттардың  бірнеше деңгейі болады. Жоғары деңгейдегі мақсаттар кең сипатта болады және ұзақ мерзімді мүмкіндіктерге бағытталады; олар менеджерлерге бүгінгі шешімдердің ұзақ мерзімді көрсеткіштерге әсерін анықтауға мүмкіндік береді. Төменгі деңгейдегі мақсаттар қысқа және орта мерзімді мүмкіндіктерге бағытталған және жоғарғы деңгейдегі мақсаттарға жету құралы болып табылады. Қысқа мерзімді мақсаттар жақын болашақта жетуге қажетті нәтижелерді анық көрсетеді, кәсіпорынның даму жылдамдығы мен жақын арада жетуге міндетті көрсеткіштер деңгейін анықтайды.

         Дағдарысқа қарсы стратегиялық  жоспарлаудың үшінші этапы –  экономикалық дағдарыстан шығудың  стратегиялық альтернативаларын  жасау және стратегияны таңдау. Осы жерде стратегиялық жоспарлау процесі аяқталып, таңдалған стратегияны (оперативті стратегия) жүзеге асыру тактикасын анықтау процесі басталады, одан кейін дағдарысқа қарсы стратегияны жүзеге асыру, нәтижелерді бағалау және бақылау жүргізіледі.

         Кәсіпорын маркетингтік стратегияның біреуін негізге ала отырып, нарықтық қатынастар жүйесінің белгілі бір сегментінде қызмет етуі мүмкін.

         Тұрақтылық стратегиясы – бизнестің  қолданыстағы бағытын нығайту.

         Ұлғаю стратегиясы – жаңа өткізу  нарықтарын жаулап алу.

         Қысқарту стратегиясы – түрлері  тарату және қайта құру стратегиялары болып табылады (пайдалы емес қызмет етуші бизнестің іскерлік бірлігін сату).

         Функционалдық стратегия – кәсіпорын  қызметінің белгілі бір аспектін  дамытуға күшті бағытталу. Қаржылық, өндірістік, кадрлық, т.б. түрлерін  ажыратуға болады.

         Аман қалу стратегиясы – шаруашылық  жүргізудің бұрынғы әдістерінен  бас тарту және нарықтық қатынастардың  қалыптасушы конъюнктурасына бейімделу.

         Жоғарыда аталған стратегиялардың  қайсысын болса да кәсіпорын  сәйкес бәсекелік мінез-құлық  таңдап жүзеге асырады. Бәсекелік мінез-құлықтың 3 түрі болады:

• креативті – бірегей қасиеттері бар жаңа өнім шығару;
• бейімді – нарықтың бір сегментіне және сатып алушылардың ерекше тобына бағытталу;
• басымды – бағаны төмендету және өнім сапасын төмендету арқылы қолдағы позицияларын сақтап қалуға ұмтылу.

   Кәсіпорынның дағдарысқа ұшырауының себептерін 2 топқа бөліп қарастыруға болады:

• сыртқы, олар қәсіпорынға тәуелді емес немесе кәсіпорын оларға төмен деңгейдеықпал етеді;
• ішкі, олар кәсіпорынның жеке қызметінің нәтижесінде пайда болады.

         Дағдарысқа қарсы басқару стратегиясы  өндірістік процестер, құрылым,  кез-келген әлеуметтік-экономикалық  жүйе мәдениеті облысындағы жеке  және мемлекеттік кәсіпорындарды  қоса алғанда, барлық бақыланатын,  ұйымдастырылатын және жоспарланған өзгерістерді қамтиды.

         Кәсіпорынды дағдарысқа әкелген  мәселелерді анықтау – дағдарысқа  қарсы стратегиялық жоспарлаудың  бірінші этапы. Менеджерлер дағдарыс  кезіндегі кәсіпорын жағдайын  зерттеудің барлық нәтижелерін  қарастырып, қандай мәселелерге көңіл бөлу керектігін анықтайды.

         Дағдарысқа қарсы стратегиялық жоспарлаудың екінші этапы – кәсіпорынның мақсаттар жүйесі мен миссиясын түзету.

         Дағдарысқа қарсы стратегиялық  жоспарлаудың үшінші этапы –  экономикалық дағдарыстан шығудың стратегиялық альтернативаларын жасау және стратегияны таңдау.

         Осы жерде стратегиялық жоспарлау  үрдісі аяқталып, таңдалған стратегияны  жүзеге асыру тактикасын анықтау  процесі басталады, одан кейін  дағдарысқа қарсы стратегияны  жүзеге асыру, нәтижелерді бағалау және бақылау жүргізіледі. 

2.1.  ЖШС «Автоматика Сервис» - тің техникалық экономикалық сипаттамасы

       ЖШС «Автоматика Сервис»  2002 жылы  таратушы фирма негізінде құрылған. Қазіргі таңда ЖШС «Автоматика  Сервис»   пластик трубаларын, үй крандарына есептегіш орнату, шаруашылық заттарын таратудан  ірі кәсіпорындар қатарында.

       Қазіргі таңда кәсіпорында жұмыс істейтін жұмысшылар саны 75 адам, соның ішінде негізгі өндіріс жұмысшылары 49 адамды құрайды.

      Кәсіпорын құрамыны келесідей бөлімдер кіреді:

1. Пластик трубалар
2. Үй крандарына есептегіш орнату
3. Шаруашылық заттары

ЖШС «Автоматика  Сервис»  шет елден және отандық  жоғары сапалы технологиялық құралдармен  жабдықталған. Кәсіпорын құрылған күннен бастап онда өнімнің сапасын бақылап  отыратын ішкі фирмалық жүйе (лаборатория) жұмыс істейді.

        Кәсіпорын стратегиясы:

- тұтынушыларға өнімдерді жеткізу, толық қызмет көрсету, ассортиментті кеңейту;

- тұтынушы нарығын зерттеу, өнім бәсекелестігін жоғарылату, жеке тапсырыстарды орындау;

- сауда жүйесінің жұмысын бақылау.

        Фирма саясаты тауар айналымын  және өндіріс шығындарын азайту, бұл нарықтың көп бөлігін жаулап алуға көмектеседі.

        Осы стратегияны жүзеге асыратын, барлық бөлімшелердің қызметін байланыстыратын маркетинг бөлімі жұмыс істейді. Бұл бөлім фирманың  жарнама саясатымен айналысады және кәсіпорынның жұмысында жаңа бағыттарды анықтау үшін нарықты зерттейді.

        Кәсіпорын жоспары өнімді өткізу жоспарымен тығыз байланысты.

        Шикізат пен құралдарды жеткізушілер ЖШС «Мұнайтрейринг», ЖШС «Гелиос», ЖШС «Әділет», АМЗ – Семей», сонымен қатар Новосібірдегі «Россервис» және тағы басқа ресейлік фирмалар.

       Кәсіпорын арақ-шарап, шаруашылық  заттарын, кондитер өнімдерін қаламыздағы  сауда нүктелеріне жеткізуді  жеңілдету үшін маманданған машиналар саябағы бар. Шығарылған өнімді тарату фирманың сауда нүктелері арқылы жүзеге асырылады.      

     Бүгінгі таңда ЖШС «Автоматика Сервис»  нарыққа 20 дан астам әртүрлі өнім түрлерін таратады. Өнім сауда жүйелерінің тәуліктік тапсырыстары бойынша өндіріледі.

       Дайын өнім сапасын бақылауды стандартқа және республикалық техникалық жағдайларға сай тәуліктік технологтар жүзеге асырады.

     Жоғары сапалы өнімнің  қажетті мөлшерін және ассортиментін қамтамасыз ету үшін  дайын өнімнің тағайындалған нормасын және өндірістің технологиялық тәртібін қатаң сақтауға бағытталған өнімнің технологиялық жоспары құрылады.

       Өнімнің әрбір түрі үшін  бекітілген технологиялық нұсқаулар негізінде өндірістік рецептура, дайындау тәртібі  және технологиялық мөлшері анықталады. Технологиялық нұсқаны таңдау кезінде  өнімнің жоғары сапасы және тауарлық түрі шешуші мәнге ие болады.

        ЖШС «Автоматика Сервис» тұтынушылары болып қаланың 192 кәсіпкерлері, дүкендері, дүңгіршектері және басқа да әріптестері, сонымен қатар қала тұрғындары табылады.  Кәсіпорын оларға өзінің өнімін жеткізеді және бірлесіп жұмыс атқарады.  

       Кез - келген өндірістік кәсіпорында өндірістік шаруашылық қызметті ұйымдастыру үшін басқарушылық құрылымның болатыны сөзсіз.

             Негізінен кәсіпорынды директор басқарады. Директорға қарасты төрт орынбасар бар. Олар:

• өндіріске жауапты;
• техникалық сұрақтарға жауап беруші;
• коммерциялық сұрақтарға жауапты;
• экономикалық және қаржылық сұрақтарға жауаптылар.

       Экономика және қаржы сұрақтарына жауап беруші  орынбасарына қарасты келесілер: экономика және қаржы бөлімі, бухгалтерия, шикізат дайындау бөлімі, тасымалдау цехы.

       Кәсіпорынның дамуының бірден – бір себебі, осы кәсіпорындағы қызметкерлердің біліктілігінің нәтижесі. Яғни, сол қызмеркерлер барлық ұйымдастыру істерінің иелері. Ол кесте 1-де көрсетілген.

       Әрбір бөлімнің, цехтың қызметкерлері және жұмысшылары өзара тығыз байланысты. Кәсіпорынның әрбір қызметкері, маманы, жұмысшысы техникалық қауіпсіздік ережесін білуге міндетті.

   Ұйымның өндірістік, қаржылық және коммерциялық қызметтерінің орта мерзімді және ұзақ мерзімді кешенді жоспарларды құруды басқарады.

   Ұйым  қызметінің барлық түрлерін экономикалық талдау жүргізіп, материалдық, қаржылық және еңбектік ресурстарды тиімді пайдалану, еңбек өнімділігін, шығарылатын өнімнің бәсекелестік қабілетін жоғарлату, өндірістің рентабельділігін арттыру, пайданы көбейту, өндірістік емес шығындарды азайту шараларын жүзеге асырады.

3.2 “Ардагер Трейд” ЖШС дамуында дағдарыс ықтималдылығының алдын-алу стратегиясы

      “Ардагер Трейд” ЖШС-де дағдарыстың болу ықтималдылығының алдын-алу стратегиясын жасау үшін біз экстрополяция, болжау әдістерін пайдаландық. 2006-2008 жылдарға “Ардагер Трейд” ЖШС-нің экономикалық тиімділігін бағдарлайық. Ол үшін көрсеткіштердің өзара пропорционалды тәуелділік әдісін қолдандық. Бұл әдістің негізін кәсіпорын қызметінің маңызды бір көрсеткішін идентификациялап, базалық көрсеткіш ретінде алып, қалған көрсеткіштерді соған пропорционалды "байлап" өсіріп отырамыз деген тезис құрайды. Базалық көрсеткіш ретінде, әдетте өнім өткізуден түскен табыс немесе өнімнің өзіндік құны алынады. Бұл әдісті таңдауымыз логика тұрғысынан дұрыс және өзара байланысты көрсеткіштер серпінін зерттеу барысында қуатталады. Болжау нәтижелері 14-кестеде көрсетіледі.

      "Ардагер Трейд" ЖШС-нің 2006-2008 жылдарға даму стратегиясы компанияның дамуына деген сенім ұялатады. Кәсіпорында маркетингтік зерттеулерге, өнімді өткізу желісне көп көңіл бөлу қажет. Қазір кәсіпорында ІSO 9000 халықаралық стандарттарын енгізуге алғашқы қадамдар жасап жатыр.

     "Ардагер Трейд" ЖШС-де дағдарыстың алдын-алу үшін кәсіпорында реинжиниринг үрдісін өткізу керек. Реинжинирнгтің объектісі болып, кәсіпорын емес, өндірістік процесстер табылғандықтан, маркетинг немесе өндірістік бөлімшелер еемес, олардың жұмысы қайта бағдарланады. 

14-кесте – "Ардагер Трейд" ЖШС-нің 2006-2008 жылдарға даму стратегиясы