Практикалык жумыс

         

         

         

         

       Цикл  денесінің орындалуы FOR операторындағы К параметірінің мәнә соңғы М  параметірінің мәніне жеткенге дейін  қайталанады. Егер К мәні М мәнінен  асып кетсе, онда қаиталану процесі  тоқтап, басқару цикл денесінен кейін  тұрған операторға беріледі. Сондай ақ FOR және DOWNTO операторларының көмегімен кері циклдер ұйымдастыруға болады, кері циклдің жалпы жазылу түрі төмендегідей: 

       FOR K:=N DOWNTO M 

       Цикл  денесі 

       Мұндағы К-циклдік айнымалы, әр цикл орындалғанда -1-ге азайып тұрады, М – К айнымалысының  алғашқы мәні, N – К айнымалысының соңғы мәні. 

Есептер: Boolean. 

1)

program boolean1;

const b=0;

var c:real;a:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (c);

if c>=b then

a:= true

else

a:=false;

writeln ('jayap');

writeln (a);

end. 

2)

program boolean2;

var c,x:real;a:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (c);

if c=(x*2+1) then

a:= true

else

a:=false;

writeln ('jayap');

writeln (a);

end. 

3)

program boolean3;

var c,x:real;a:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (c,x);

if c=(x*2+1) then

a:=false

else

a:=true;

writeln ('jayap');

writeln (a);

end. 

4)

program boolean4;

var a,b:real;c:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b);

if a>2 then

c:=true

else

c:=false;

if b>3 then

c:=true

else

c:=false;

writeln ('jayap');

writeln (c);

end. 

5)

program boolean5;

var a,b:real;c:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b);

if a>2 then

c:=true

else

c:=false;

writeln ('jayap');

writeln (c);

end. 

6)

program boolean6;

var a,b,c:real;f:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b,c);

if a>b then

f:=true

else

f:=false;

if b>c then

f:=true

else

f:=false;

if a>c then

f:=true

else

f:=false;

writeln ('jayap');

writeln (f);

end. 

7)

program boolean7;

var a,b,c:real;f:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b,c);

if a>b then

f:=true;

if b>c then

f:=true ;

if a>c then

f:=true

else

f:=false;

writeln ('jayap');

writeln (f);

end. 
 

8)

program boolean8;

var a,b,x:real;c:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b);

if a=(x*2+1) then

c:= true;

if b=(x*2+1) then

c:= true

else

c:=false;

writeln ('jayap');

writeln (c);

end. 

9)

program boolean9;

var a,b,x:real;c:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b);

if a=(x*2+1) then

c:= true

else

c:=false;

if b=(x*2) then

c:= true

else

c:=false;

writeln ('jayap');

writeln (c);

end. 

10)

program boolean10;

var a,b,x,x1:real;c:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b);

if a=(x*2+1) then

c:= true

else

c:=false;

if b=(x1*2) then

c:= true

else

c:=false;

writeln ('jayap');

writeln (c);

end. 

11)

program boolean11;

var a,b,x,x1:real;c:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b);

if a=(x*2) then

c:= true

else

c:=false;

if b=(x1*2) then

c:= true

else

c:=false;

writeln ('jayap');

writeln (c);

end. 

12)

program boolean12;

const r=0;

var a,b,c:real;f:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b,c);

if a>=r then

f:= true

else

f:=false;

if b>=r then

f:= true

else

f:=false;

if c>=r then

f:= true

else

f:=false;

writeln ('jayap');

writeln (f);

end. 

13)

program boolean13; const r=0;

var a,b,c:real;f:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b,c);

if a>=r then

f:= true ;

if b>=r then

f:= true;

if c>=r then

f:= true

else

f:=false;

writeln ('jayap');

writeln (f);

end. 
 

14)

program boolean14; const r=0;  const t=-1;

var a,b,c:real;f:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b,c);

if a>=t then

f:= true ;

if b>=t then

f:= true;

if c>=r then

f:= true

else

f:=false;

writeln ('jayap');

writeln (f);

end. 

15)

program boolean15; const r=0;  const t=-1;

var a,b,c:real;f:boolean;

begin

writeln('man engiz');

readln (a,b,c);

if a>=t then

f:= true ;

if b>=r then

f:= true;

if c>=r then

f:= true

else

f:=false;

writeln ('jayap');

writeln (f);

end. 

14.06.2011 жыл 

№9. Бір өлшемді массивтер. Матрицалар. 

      Массив  деп – бір типті реттелген  шамалардың шектелген жиынтығын  айтамыз. Негізгі массив бір ортақ  атпен аталатын тізбекті береді. Кез  келген біркелкі деректердің  жинақты  тізбегі массив болады. Массивтің  әрбір элементі массив атынан және индексінен тұрады. Егер программада массив қолданылса, онда ол Var (айнымалылар) бөлімінде немесе Type (типтер) бөліміндесипатталуы тиіс. Массив математикалық тілде вектор ұғымына, ал  алгоритмдік тілде сызықтық кестеге сәйкес келеді. Паскаль тілінде бір өлшемді массивтің сипатталу түрі төмендегіше: 

      A:Array [T1,T2,…,TN] of type; 

Мұндағы: A – массив аты.

            T1,T2,TN – индекс типі (массив элементі).

            Type – массив компонентінің типі. 

      Типтер  бөлімінде массивтің сипатталу түрі төмендегіше: 

      Type: Тип аты: тип аты;

Мысалы:

      Var A:Array [1…n] of integer; 

      Егер  массивтің индекс типімен мүшелерінің  типі бірдей болса, оларды қосып жазуға болады.  

      Мысалы:                A [1],        A [2],……….A [30];

                    B [1],       B [2],.………B [30];

                        C [1],        C [2],………C [30];

      Var A,B,C:array [1,2…..30] of real; 

      Программаға type бөлімін енгізбей массивті var де сипаттауға да болады.

      Мысалы: А,В массивтерін мынадай түрде  сипаттауға болады.

            Var a,b: array [1,2…10] of real; 

      Массивтердің  өзі бір өлшемді және көп өлшемді  болып бөлінеді.  Бір өлшемді  массивтердің элементтері 1 индексті болғандықтан бір өлшемді массив болып табылады. Көп өлшемді массивтер әсіресе екі өлшемді массивтер программада жиі қолданылады. 

      Мысалы: Array [1…4] of [1…3] of real;

                      A [ i ] ,       A [ j ] ; 

Мысалы: 15 юүтін сандардың  қосындысын табу керек. X - массив ,I - қосындысы,

Sum - сумма;

Sum=x[1]+x[1]+…..+x[15] суммасын тап. 

      Program Life;

Var x:array [1…15] of real;

I,Sum:integer;

Begin

Sim:=0;

For I:=1 to 15 do

Begin

Read (x [I]);

Sum:= sum + x [i];

End;

Writeln(‘sum=’,sum);

End. 

      Массив  элементтері бір индексті болса, онда біз оны бір өлшемді массив деп атаймыз. Ал 2 индексті болса, 2 өлшемді  немесе матрица деп атаймыз.

2 өлшемді массивтің жазылу түрі төмендегіше: 

      A(I,J);            I=1,2,3,4;

                  J=1,2,3,4; 

      Жалпы жазылу түрі: 

      Type t:array [1…3,1…4] of integer;

      Var A,T; 

      Массив  компоненті ретінде масств сияқты реттелген  жазу, жиын, файлдық айнымалыны алуға  болады.  Көп өлшемді массивтердің сипатталуы: 

      Array [индекстер типі] of [компоненттер  типі]; 

      Массивті  есептеу барысында бірінші программа  денесін құрып айнымалылар сипатталады. Екінші массив элементтері енгізіледі. Паскальда n – жолдан m – бағаннан тұратын 2 өлшемді жиымды матрица деп атайды. 2 Өлшемді массивті type бөлімінде сипаттаудың жалпы  түрі төмендегіше: 

      Type ms=array [1…n, 1…m] of <индекс типі> 

      2 өлшемді массивті Var бөлімінде сипаттау  төмендегіше жазылады: 

            Var a:ms ; 

      K=1…n;

      J=1…n;  Мұндағы: a – маирица,

     ал  оның элементі  A [k,j] деп алсақ  болады. 

     Матрицаның  мынадай түрлері бар: 

1. Квадрат матрица.

      Жолымен бағанының саны тең  болатын матрицаны квадрат матрица деп атайды. 

2. Диагональдық  матрица.

Бас диагональдың бойындағыэлементтерден басқа элементтердің бәрі нөлге тең болатын матрицаны диагональдық матрица деп атайды.