Практикалык жумыс

       Түсініктемелерді  жазу үшін пернетақтадан символдары(латын, орыс, қазақ алфавиттерінің әріптері, цифрлар мен арнаулы символдар) пайдаланылады. Бағдарламада түсініктемелердің жазылуына шек қойылмайды.

       Мысалы:

       VARa,b,c,d,x1,x2,x:Real;

       {Айнымалылардың  барлығы нақты сандар}

       BEGIN

       Readln(a,b,c);      (*коэффициенггерді енгізу*)

       d: =b *b -4 *а *с; (*дискриминантгың формуласы *)

       If d>0     (*дискриминанттың мәні бойынша сорттау*)

       Then Begin

       x1:=(-b-Sqrt(d))/(2*a); (*дискриминант оң болғанда екі түбір бар*)

       x2:=(-b+Sqrt(d))/(2*a);  

       Goto 1 End Else іf d=0    Then Begin x:=-b/(2*a); (*дискриминант 0-ге теңболғанда бір түбір бар*)

       Goto 2    End;    Else  Goto 3;

       (*дискриминанттеріс  болғанда теңдеудің шешімі жоқ*)

   

1. Бер: Үшбұрыштың периметрін табатын программа құрыңыз.

 

PROGRAM bur3;

VAR P,A:REAL;

BEGIN

WRITE('A-MAN ENGIZ'); READ(A);

P:=3*A;

WRITE('P=',P); END. 

2. Бер: 3 санның қосындысы мен көбейтіндісінің қосындысының квадратын тап. D=((a+b+c)*(a*b*c))²

 

Program sandar;

Uses crt;

Var a,b,c,d:integer;

Begin

Write('a,b,c-');  Read(a,b,c);

D:=sqr((a+b+c)*(a*b*c));

write('d=',d);

end. 

3. Бер: Екі санның үлкенін есептейтін программа құрыңыз.

Program sandar;

Uses crt;

var a,b,max:integer;

begin

write('san engiz'); read(a,b);

if a>b then max:=a else max:=sqr(b);

write('max=',max);

end. 
 

7.06.2011ж 

№3.   1. Бер:  Төртбұрыштың қабырғасы берілген, төртбұрыштың ауданын тап. 

Program GR; 

uses crt;

var d:integer; P:real;

begin

write('d-?'); 

read(d);

P:=Pi*d;

writeln('p=',p);    

end. 
 

2.  Бер: Төртбұрыштың а қабырғасы берілген, шаршының периметрін тап.

  

  Program kl;   

uses crt;

var a:integer;  S:real;

begin

write('a-?');   

read(a);

S:=sqr(a);

write('s=',s);    

end. 
 

3. Бер:  Тікбұрыштың  а және b қабырғасы берілген, тікбұрыштың ауданын және периметрін табыңыз. 

Program jjjj;

uses crt;

Var p,S,b,a:integer;

begin

write('a,b-');

read(a,b);

s:=a*b;

P:=2*(a+b);

write('P=',P);

write('S=',S);

end. 
 

4. Бер:  Төртбұрыштың d қабырғасы берілген, төртбұрыштың ауданын тап. 

     Program GR; 

     uses crt;

var d:integer; L:real;

begin

write('d-?'); 

read(d);

L:=Pi*d;

writeln('L=',L);     end. 

5.  Бер: Кубтың а қабырғасы берілген, кубтың көлемі және бетінің ауданы берілген. 

     Program kl;

     uses crt;

     var a,v,s:integer;

begin

write('a-?'); 

read(a);

V:=a*a*a; 

S:=6*sqr(a);

write('S=',S); 

write('  V=',V);

end. 

6.  Бер: a,b,c тікбұрышының қабырғасының паралеллипеді берілген. Оның көлемін және бетінің қабырғасының ауданын тап.

 

Program kk;

uses crt;

var V,S,a,b,c:integer;

begin

write('a,b,c-');

read(a,b,c);

V:=a*b*c;

S:=2*(a*b+b*a+c*a);

write('v=',v);

write('    s=',s);

end.  

7.  Бер: Шеңбердің және дөңгелектің Радиусын табыңыз.  

Program kkk;

uses crt;

var R:integer;  l,s:real;

begin

write('r--');

read(r);

L:=2*Pi*r;

S:=Pi*sqr(r);

write('L',l);  write('    s',s);

еnd.   

8.  Бер:  a және b деген 2 сан берілген. Екеуінің ортаңғы арифметикалық мәнін табыңыз. 

Program klip;

Uses crt;

Var a,b:integer;

        Y:real;

Begin

Write(‘a,b-’);

Read(a,b);

Y:=(a+b)/2;

Write(‘y=’,y);

End.  
 

9.  Бер:  2 теріс емес сандар берілген.Олардың ортаңғы геометриялық, яғни түбірін табыңыз. 

Program tubir;

Uses crt;

Var a,b:integer;  z:real;

Begin

Write(‘a,b’);

Read(a,b);

Z:=sqrt(a*b);

Write(‘z=’,z);

End.  
 

10. Бер:  Нөлге  тең емес екі сан берілген. Оның квадратының қосындысын, айырмасын, көбейтіндісін және бөліндісін тап.

 

PROGRAM GAZEr;

VAR G,H,J,K,A,B:REAL;

BEGIN

WRITE('A,B-MAN ENGIZ');

READ(A,B);

G:=SQR(A)+SQR(B);

H:=SQR(A)*SQR(B);

J:=SQR(A)-SQR(B);

K:=SQR(A)/SQR(B);

WRITE('G=',G);

WRITE('H=',H);

WRITE('J=',J);

WRITE('K=',K);

END. 

№11. Нөлге тең емес екі сан берілген. Олардың модулдерінің қосындысын, айырмасын,

           көбейтіндісін және айырмасын  тап.                   

PROGRAM L4;

VAR G,H,J,K,A,B:REAL;

BEGIN

WRITE('A,B-MAN ENGIZ');

READ(A,B);

G:=(A)+(B);

H:=(A)*(B);

J:=(A)-(B);

K:=(A)/(B);

WRITE('G=',G);

WRITE('H=',H);

WRITE('J=',J);

WRITE('K=',K);

END. 
 

№12. Тіктөртбұрышты үшбұрыштын катеті А және В. Олардың гипатенузасы және периметірін

           тап. 

PROGRAM Virf;

VAR P,C,A,B:REAL;

BEGIN

WRITE('A,B-MAN ENGIZ');

READ(A,B);

C:=SQRT(SQR(A)+SQR(B));

P:=A+B+C;

WRITE('C=',C);

WRITE('P=',P);

END. 
 

№13.  

PROGRAM Gaza;

VAR S1,S2,S3,R1,R2:REAL;

BEGIN

WRITE('R1,R2-MAN ENGIZ');

READ(R1,R2);

S1:=Pi*(SQR(R1));

S2:=Pi*(SQR(R2));

S3:=S1-S2;

WRITE('S1=',S1);

WRITE('S2=',S2);

WRITE('S3=',S3);

END. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

08.06.2011жыл

                       Меншіктеу, енгізу, шығару командаларын  пайдаланып қарапайым   программаларды  құрастыру. Read, Readln, Write, Writeln командалары. 

 №4.                           Меншіктеу операторы.

      Меншіктеу  (:=) операторы ең көп қолданылатын  оператордың бірі. Бұның басты  міндеті кез-келген айнымалыға  белгілі бір өрнекті тағайындау  және мәндестіріп отыру. Жалпы  жазылуы:

      V:=A

      V-айнымалы

      A-айнымалы немесе шама

      := меншіктеу операторы

  Мысалы:  x:=0,5;           x:=x+0,2;             A:=10+x+cos(x);

 

                            Енгізу және шығару операторлары.

       Енгізу және шығару операторлары  ең басты оператор болып саналады. Кез-келген программада белгілі бір мән енгізіліп оның нәтижесі алынады. Нәтижесі белгілі бір мән болып келеді. Енгізу операторын- READ, ал шығару операторы- WRITE.  Мысалы:

       READ (V1,V2)

       V1,V2- енгізілуші айнымалы.

       Бұл айнымалылар мына үш түрдің біреуі болуы мүмкін: INTEGER , CHAR, REAL. WRITE шығару операторы бар нәтижені баспаға шығаруын көрсету үшін қорытынды нәтижені алу үшін қолданылады. Жалпы түрі:

      WRITE (P1, P2,…PN)

      WRITELN (P1,P2,…PN)

   Мұндағы:  P1,P2,PN- шығарушы нәтижелер тізімі. Мәндерді шығарумен қатар симболдық жазуларды да баспаға шығаруға болады.     

      WRITELN (‘Сәлем’)

     

           
 
 

№14. Шеңбердің ұзындығы берілген. Осы шеңбермен шектелген  дөңгелектің ауданы мен радиусын тап.  

PROGRAM Gil;

VAR L,S,R:REAL;

CONST Pi=3.14;

BEGIN

WRITE('L-MAN ENGIZ');

READ(R);

L:=2*Pi*R;

S:=Pi*(SQR(R));

WRITE('L=',L);

WRITE('S=',S);

END. 
 

№15. Дөңгелектің ауданы берілген. Оның диометірі мен осы  дөңгелекпен шектелген шеңбердің  ұзындығын тап:

         L=2*Pi*R; D:=Pi*(sqr(R)); 

PROGRAM С;

VAR L,D,R:REAL;

CONST Pi=3.14;

BEGIN

WRITE('R-MAN ENGIZ');

READ(R);

L:=2*Pi*R;

D:=Pi*(SQR(R));

WRITE('L=',L);

WRITE('D=',D);

END. 
 

№16. Екі нүктенің ара  қашықтығын тап. N:=(X2-X1); 

PROGRAM ASUG;

VAR N,X2,X1:REAL;

BEGIN

WRITE('X1,X2-MAN ENGIZ');

READ(X1,X2);

N:=(X2-X1);

WRITE('N=',N);

END. 
 

№17. Үш нүкте берілген. A,B,C. AC және BC  кесінділерінің ұзындықтары мен қосындысын тап. 

PROGRAM H;

VAR M,K,N,A,B,C:REAL;

BEGIN

WRITE('A,B,C-MAN ENGIZ');

READ(A,B,C);

M:=A-C;

K:=B-C;

N:=M+K;

WRITE('M=',M);

WRITE('K=',K);

WRITE('N=',N);

END. 
 

№18. Сандық осьте  A,B,C нүктелері берілген. C нүктесі A және B нүктелерінің арасында орналасқан. AC және BC

          кесінділерінің ұзындықтарының  көбейтіндісін табыңдар. 

PROGRAM Liker;

VAR M,K,N,A,B,C:REAL;

BEGIN

WRITE('A,B,C-MAN ENGIZ');

READ(A,B,C);