Инвестициялық қоржын

     - нарықта инвестициялық жаңа инструменттердің пайда болуы биржадағы сияқты активті қатысу, сондай – ақ биржадан тыс нарықта да жақсы жұмыс істеу.

     - мемлекетте инвестициялық саясаттың банкте экономикалық жағдайының сәйкес келуі.

       Инвестициялық қоржынның бірнеше мынадай ерекшеліктері бар:

     - егер банк несиелік қоржынды қалыптастыру барысында нақты

активтерге  немесе өндіріске инвестиция жұмсаса, ал инвестициялық қоржынды қалыптастыру барысында қаржылық активтерге инвестиция жұмсайды

     - банктің инвестициялық қоржыны негізінен әртүрлі мақсатта қалыптастырылады

     - табыс табу мақсатында (тұрақты табыс, тұрақсыз табыс, спекулятивті табыс)

     - басқа бір заңды тұлғаның капиталына қатыса отырып бақылау жүргізу мақсатында (еншілес құрылымның акционерлік капиталы)

     - өтімділігін реттеу мақсатында

     - банктік тәуекелдердің щоғырлану дәрежесін төмендету мақсатында

     - инвестициялық қоржын негізінен делдал арқылы қалыптасады

       Инвестициялық қоржынның бірнеше түрлері болады. Ол мынаған байланысты:

     - инвестициялық қоржын құрамындағы қаржы инструменттерінің табыс деңгейіне;

     - инвестициялық қоржынның құрамындағы қаржы инструменттерінің эмитенттерінің сипатына;

     - банктердің өзінің инвестициялық қоржынды қалыптастырудағы негізгі мақсатына;

       Міне осыларды есептей отырып, инвестициялық қоржынның мынадай түрлерін атап көрсетуге болады:

     - спекулятивтік табыстың инвестиция  қоржыны

     - бірқалыпты табыстың инвестициялық  қоржыны

     - венчурлық немесе агрессиялық табыстың инвестициялық қоржыны

     - туынды қаржы инструменттерінің  инвестициялық қоржыны.

       Инвестициялық табысты қалыптастыру  мақсаты бойынша инвестициялық  қоржынды негізгі екі топқа бөледі:

     - табыс қоржыны

     - өсім қоржыны

       Табыс қоржыны - ағымдағы кезеңде инвестициялық табыс деңгейін максималдау дәрежесі бойынша ұзақ мерзімге капиталды инвестициялау өсіміне тәуелді қалыптастыру. Басқаша айтқанда инвестициялық шығынды жеткілікті мөлшерде шығара отырып, табыс алу, яғни келешекте осы шығындар инвестициялық табысты жоғарғы мөлшерде алуын қамтамасыз етеді.

       Бірқалыпты табыс әкелетін қоржын - ол мүмкіншілігі жоғары бағалы қағаздардың арқасында қалыптасады. Сол сияқты минималды тәуекел деңгейінде де орташа табыс әкеледі.

       Табыс әкелетін қағаздардың қоржыны - ол корпорацияның табысы жоғары облигациялардан, бағалы қағаздардан тұрады. Сондай - ақ тәуекелдің орташа деңгейі кезінде жоғары табыс әкеледі.

       Өсім қоржыны - келешектегі ұзақ мерзімде капиталды инвестициялау дәрежесін максималдап, ағымдағы кезеңге инвестициялық табыстың қалыптасу деңгейіне тәуелсіз қалыптастыру. Басқаша айтқанда кәсіпорынның нарықтық құнының жоғарғы дәрежесін қалыптастыру. Сондай – ақ ұзақ мерзімдегі қаржылық инвестицияның мөлшері әрқашанда қысқа мерзімдіге қарағанда жоғары болады.

     Селективті  өсім қоржыны - ол капиталдың максималды өсіміне бағытталып берілген қоржынның құрамына жас тез дамып келе жатқан компаниялардың акциялары кіреді. Берілген қоржында инвестиция тәуекелдікке тез ұшырауы мүмкін. Бірақта ол ең жоғарғы табыс әкеледі.

       Консервативті өсім қоржыны - ол барлық берілген қоржындардың тәуекелінің ең төменгі деңгейде болып есептеледі. Яғни тәуекелділік деңгейі ең төменгі деңгейдегі болып есептеледі. Сондай – ақ тәуекелділік деңгейі ең төменгі дәрежеде құрамына - ең танымал компаниялар, акциясы өте көп компаниялардың курстық құны біркелкі тұрақты дәрежеде өседі. Қоржынның құрамы көп уақытқа дейін тұрақты болып келеді және ол капиталдың сақталуына мақсатталған.

       Орташа өсу қоржыны - инвестициялық құрылымның селективті қоржыны және консервативті өсімінің ортасы алынған. Берілген қоржынға бағалы қағаздар, қаржылық құралдар кіреді. Бұл жерде капиталдың орташа өсімі және салымның орташа тәуекелі қамтамасыз етілген. Сенімділік бағалы қағаздардың консервативті өсімімен қамтамасыз етілген, ал табыстылық - бағалы қағаздардың селективті өсімімен қамтамасыз етілген. Берілген пқоржынның типі көп тараған модельдің бірі және инвесторлардың алдында беделі жоғары, тәуекелге онша бара бермейді. Сондай-ақ оның құрамына бағалы қағаздар басқа инвестициялық құралдармен кіруі мүмкін. Сонымен тағы да бір қоржынды, яғни өсім және табыс қоржынын қарастырамыз. Берілген қоржынның қалыптасуы қор нарығындағы мүмкін болатын шығындардың болдырмау негізінде орындалады. Мысалы, курстың құны түскен кезде сол сияқты төменгі дивиденттік немесе проценттік төлемдер сияқты. Қаржылық активтердің бір бөлігі яғни берілген қоржынның құрамының бір бөлігі иесіне капитал құнының өсімін, ал екінші бір бөлігі - табыс әкеледі. Егерде бір бөлігі жоғалып кетсе, екінші бір бөлігінің жоғарылауына әкеледі.

       Екі жақты мәні бар қоржын - берілген қоржынның құрамына бағалы қағаздар кіреді. Бұл өзінің иесіне салынған капиталдың өсуінің арқасында үлкен табыс әкеледі.

     Инвестициялық қоржынды қалыптастыру активтерді диверсификациялау қажеттілігі арқылы, өтімділікті реттеу арқылы, табыстылықты қамтамасыз ету арқылы жүзеге асырылады.Клиенттер бағалы қағаздарды Қаржы Министрлігінің және ҚР-ң Ұлттық Банкінде жүргізілген аукциондардан бірінші ретті нарықта иелене алады. 
 
 
 
 
 
 
 

1.2 Инвестициялық қоржынның диверсификациясы 

     Банк  ісінде инвестициялар деген ұғымның  мағынасына : салыстырмалы ұзақ мерзім кезеңінде үшінші тұлғалардың бағалы қағаздарына қаражаттарды салумен  байланысты болады. Инвестициялау келесі мақсатты көздейді, яғни ұзақ мерзім көлемінде ақша қаражаттарының ағымын қамтамасыз ету болып табылады.

     Банкте  бағалы қағаздарды төрт түрлі категорияға  бөледі.

     - сатуға арналған бағалы қағаздар

     - сатуға жарамды бағалы қағаздар

     - капиталға инвестиция жұмсау  мақсатында бағалы қағаздарды  иемдену

     - өтеуге дейінгі ұсталынған бағалы  қағаздар.

       Өтеуге дейінгі ұсталынатын бағалы  қағаздар өз кезегінде бірнеше  түрге бөлінеді:

     - пайда табу мақсаты үшін иемденген  бағалы қағаздар

     - хеджирлеу мақсатында қолданылатын  бағалы қағаздар

       Банк балансында пайда табу мақсаты үшін иемденген бағалы қағаздардың номиналды құны ғана есептеледі, ал оларға қайта бағалау жүргізілмейді. Номиналды құн мен иемдену құны арасындағы айырмашылық тек сыйақы немесе жеңілдік түрінде есептеледі.Өтеуге дейінгі бағалы қағаздар бойынша ай сайын амортизация сыйлығы немесе жеңілдіктер жүргізіледі.Элемент бағалы қағаздарды берілген мерзімде өтейді немесе эмиссия және бағалы қағаз шартымен келісілген уақытта өтейді.

       Хеджирлеу мақсатында қолданылатын  бағалы қағаздар және өтеуге  дейінгі ұсталынатын бағалы қағаздар және хеджирлеу обьектісін қолданылатын әдістеріне сәйкес есептеледі. Егерде хеджирлеу нарықтың құнмен қайта бағаланбаса онда бағалы қағаз номиналды құнмен есептеледі және қайта бағаланбайды.

       Егер хеджирлеу обьектісі ай  сайын нарықтық құн бойынша қайта бағаланатын болса, нәтижесінде одан түскен пайда немесе шығын банктің табыс және шығыс есебіне кіреді.Сондай - ақ қайта бағаланатын бағалы қағаздардың пайдасы немесе шығыны да табыс пен шығыс есебіне кіреді.

       Сатуға арналған бағалы қағаздар төмендегідей түрлерге бөлінеді:

• бағалы қағаздардың тіркелген табысы
• бағалы қағаздардың тіркелмеген табысы

     Сатуға  жарамды бағалы қағаздар Банк балансында нарықтық бағамен есептеледі.Бірақта  бұл жерде сыйлық соммасын және бағалы қағаздың өз бағасын айыра білу қажет.

       Бағалы қағаз бойынша сыйлық  және бағалы қағазды қайта  бағалау әрбір айдың соңғы  күнінде жүргізіледі. Тіркелмеген  табыс әкелетін бағалы қағаз  бойынша табысы бағалы қағаздар  элементінің дивидендтің көлемі  бойынша шешім шығарғаннан кейін  жүргізіледі.

       Капиталға инвестиция жұмсау  мақсатында бағалы қағаздарды  иемдену, сатып алу тек Қазақстан  Республикасының заңды актілеріне  сәйкес орындалады.

• ассоциацияланған компанияларға инвестиция салу
• субординациялық қарызға инвестиция салу.

       Капиталға инвестиция жұмсау мақсатында иемденген бағалы қағаздардың тіркелген және тіркелмеген табысы бойынша бірінші ретті құнмен есептеледі.Бағалы қағаз элементінің заңды тұлғаның жоғарғы органының шешімі бойынша ғана бағалы қағаз құнына өзгеріс енгізе алады, яғни бағалы қағазды қайта бағалайды.Ұзақ мерзімді қаржылық инвестиция құнының төмендеуі уақытша шығын болып табылады. Мемлекеттік бағалы қағаздардың есебі қағида мен әдіске байланысты орындалады.Ұлттық Банктің мемлекеттік бағалы қағаздар есебі бойынша нормативті құжаттар қарастырылған.

       Банк қызметіне келесідей операциялар  жатады:

• бағалы қағаз клиенттермен келісім шарттың орындалуына бақылау жүргізу
• бағалы қағазды есептеу және клиенттердің ақшасын сақтау
• атаулы бағалы қағаздарды есептеу
• бағалы қағаздардың номиналды ұстаушысы ретінде қызметін орындау
• бағалы қағаз клиенттерімен келісім шарт бойынша төлем агентігінің қызметін орындау
• бағалы қағазды және клиенттің ақшасын алу және аудару бойынша бұйрығын орындау
• бағалы қағаз бойынша табыс алу және оны клиенттің шотына есепке алу
• клиенттің элементтінен алған ақпаратты хабарлау
• клиенттің бұйрығы бойынша ақшаны төлеу

     Банк  клиенттің активтерін ДЕПО шоттарында сақтауды қамтамасыз

     етеді.Клиенттің  талабы бойынша банк келесідей ақпараттарға сараптама жүргізеді:

     - бағалы қағаз қоржыны және клиенттің ақшасы бойынша

     - бағалы қағаздың Орталық Депозитарий  клиенттің активі бойынша

       Банк бағалы қағаздарды, клиенттің  бағалы қағазынан бөлек ақшасын  және Банктің өзінің ақшасын  есептейді.

       Банктің Орталық депозитарии  қызмет көрсету төлемі және  активтермен келісім шарт қызметі бойынша шығындары Банктің шығыстары болып табылады.

       Кастодиандық қызмет үшін сыйлық  және Орталық депозитарии бойынша қызмет көрсеткен төлемін өтеу Банктің табысына есепке алынады.

       Банктің зейнетақы активтерін  басқару бойынша компаниясы және қоры болып келесідей ақпаратты иеленушілер болып табылады:

     - ДЕПО шоты бойынша

     - зейнетақы активтерінің қозғалысы

     - инвестициялық табыс соммасы

     - екінші деңгейлі банктердің депозиттің  шотының соммасын атап өту  немесе басқа банктердің депозиттік шотынан алынған.

     - бағалы қағаздарды сатқаннан  түскен соммасы

     - комиссиялық сыйақы соммасы

       Қоржынды басқару бойынша қызметіне қойылатын талаптар:

      -бағалы қағаздар қоржынын басқару бойынша қызметінің орындалуына нотариалды куәландырылған лицензияны талап ету

      -өзін - өзі реттеуші ұйымның мүшесі  басқарушы болып табылатын ереженің  көшірмесі

• соңғы жылдарға есеп беру
• өкілетті органмен жүргізілетін басқарушының қызметін тексеретін

     актілердің  соңғы 12 айдың көшірмесі

• келісім шарт жасасу кезінде клиент үшін маңызы бар құжаттар
• қоржынды басқару қызметінің орындалуына тәртіп орнатып шарттарды бекітетін өкілетті органдардың нормативтік - құқықтық актілері мен Ереженің көшірмесі