Жылжымайтын мүлік нарығын ипотекалық несиелендіруді мемлекеттік реттеу

    ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ  БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ  МИНИСТРЛІГІ 

    ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БИЗНЕС УНИВЕРСИТЕТІ 

    Кафедра: «Бухгалтерлік есеп және аудит» 

      
 
 
 
 
 
 

    Курстық жұмыс 

    Тақырыбы: «Жылжымайтын мүлік нарығын ипотекалық несиелендіруді мемлекеттік реттеу» 
 
 
 
 
 
 
 

    Орындаған: 2 курс «Бағалау» мамандығының

    студенті  А.Б.Байгиреева

    . 

    Тексерген: доцент Мырзаева Ұ.А  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Алматы, 2012

    МАЗМҰНЫ 

    КІРІСПЕ  ...................................................................................................3-5 б 

1 ЖЫЛЖЫМАЙТЫН МҮЛІКТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ   

1.1 Жылжымайтын  мүлік ұғымы және объектілерінің  сипаттамасы.... 6-8 б 

1.2 Жылжымайтын  мүлік нарығы және нарықтық  операциялар  ......8-10 б 

       2 Ипотекалық несиенің теориялық негізі

 2.1  Ипотекалық  несиелендіру жүйесі: ұғымы, бағыттары , түрлері........14-15 б 

2.2 Екінші  денгейлі банктердегі ипотекалық  несиелеудің негізгі шарттары  мен рәсімдеу тәртібі .........................................................15-18 б 

2.3 Ипотекалық  несиелендірудің Қазақстандағы   рөлі мен алғышарттары  

   3 ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕНІҢ ДАМУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ ЖӘНЕ ОНЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ ЖОЛДАРЫ

3.1. Ипотекалық  несиенің даму перспективасы  .........................................19-21 б 

3.2 Қазақстанда ипотекалық несиенің даму перспективалары мен проблемалары ................................................................................................21-27 б 

3.3. Тұрғын  үй құрылысын дамыту жөніндегі  Мемлекеттік бағдарламалар.......................................................................27-28 б 

3.4 Жылжымайтын  мүлік объектілерін және онымен  жасалынатын

мәмілелерді мемлекеттік тіркеу    ...............................................................28-31 б 

    ҚОРЫТЫНДЫ 

    ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    КІРІСПЕ

    Нарықтық  экономика элементтерінің арасында жылжымайтын мүлік ерекше орын алады. Ол өндіріс құралдары ретінде де (жер, әкімшілік, өндірістік, қоймалық, саудалық және басқа да ғимараттар мен құрылғылар), тұтыну заты, объектісі ретінде де (жер телімдері, тұрғын үйлер, саяжайлар, пәтерлер, гараждар) көрініс алады.

      Ең алдымен заттарды жылжымайтын және жылжымалы деп бөлу мәселесін анықтап алу керек. Бастауын римдік құқықтық заңдардан алатын заттарды жылжымалы және жылжымайтын деп бөлу азаматтық құқықтардың табиғи қасиеттеріне негізделеді. Әдетте жылжымайтын заттар тұрақты түрде бір орыннан қозғалмайды, өзіне тән индивидуалды белгілерге ие болып, ауыстырыла алмайды. Жылжымайтын мүлік объектілерінің көбісіне тән сипатты белгісі – жермен үзіліссіз байланысы.

    Жылжымайтын мүлік ұзақ уақыт, мысалы, ондаған жылдар, ғасырлар бойы пайдалануға арналған, сондықтан оны дұрыс жағдайда сақтау үшін ірі шығындар қажет және иеленушінің ауысуы, мүліктің құрамы мен мақсатының өзгеруін тіркеп бақылап отыру үшін бірыңғай құжатта есепке алу қажеттілігі зор.

    Жылжымайтын мүлік азаматтар үшін жеке өмір сүру негізі болып, барлық меншік түріндегі  кәсіпорындар мен ұйымдардың шаруашылық әрекеті мен дамуының базасы болып  қызмет атқарады. Қазақстанда жылжымайтын  мүлік нарығының белсенді қалыптасуы мен дамуы байқалады, барған сайын жылжымайтын мүлікпен операцияларға қатысатын азаматтардың, ұйымдардың, кәсіпорындардың саны артуда.

    Мемлекеттік және муниципалды меншікті жекешелендіру  кезінде, тұрғын емес ғимараттарды жалға  алғанда, тұрғын үйлерді сату-сатып  алу кезінде талқылаудың басты заты болып жылжымайтын мүлік табылады. Тұтыну саласында, кәсіпкерлік әрекеттің көптеген сфераларында иеленушілердің жаңа қатары пайда болды. Жылжымайтын мүлік нарығында әрекетін жүзеге асыратын коммерциялық құрылымдар қалыптасты.

     Қазақстан барлық банктері ипотекалық несиені  беру үшін өздерінің қаржыларын салуда. Олар өздерінің несиелік жобалары бойынша  және Қазақстан ипотекалық компаниялар  желісі арқылы ипотекалық қарыз беруді жүргізуде.

    Қазіргі кезде ипотекалық несие нарығы үлгерімді дамып келе жатқан нарықтың біріне айналды.

    Қазақстанда жылжымайтын мүлік нарығының  пайда болуы мен дамуына байланысты бұл сферадағы жағдай күрт өзгерді.

    Біріншіден, жылжымайтын мүлік нарығының  кең көлемділігі таң қалдырады: бүгінгі күні сатуға арналған барлық қозғалмайтын мүлік объектілері жүздеген миллиард доллар/теңгеге бағалануда.

    Екіншіден, талапкерлердің кәсіби мамандануы өсуде. Қазір  жылжымайтын мүлік нарығының  әрбір сегментінде өзінің белсенділігі мен мамандануы арқасында бәсекелестерін басып озатын сөзсіз көшбасшылар бар.

    Үшіншіден, нарықтың көп деңгейлілігі. Бүгінгі  таңда жылжымайтын мүлік нарығында  пәтерлер мен тұрмыстық емес ғимараттар, коттедждер мен офистер,  құрылысқа  арналған учаскелер, аяқталмаған құрылыс  объектілері мен жерді жалға  беру құқығы, бау-бақшалық учаскелер айналысқа түсуде.

    Жылжымайтын мүлік нарығының жақсы дамып, жұмыс істеуі ипотекалық несиелендірудің  перспективаларын анықтайды.

      Ипотекалық несиелендіруді ұйымдастыру үшін осы курстық жұмыста қарастырылатын бірнеше мәселелерді шешу керек. Қазіргі уақытта ипотеканың нормативті-құқықтық базасы саласында мәселелері шешіліп жатыр. Коммерциялық құрылымға қызмет етудің жаңа әдістері мен капитал нарығында тиімді жұмыс істейтін ипотекалық несиелендіру жүйесінің институционалдық құрылымының тиімді формаларын қалыптастыру бағыты бойынша ізденістер жүріп жатыр. Сондай-ақ, жеке дара тұлғаларға қызмет көрсетуді дамыту жұмыстары да назардан тыс қалған жоқ

    Курстық жұмыстың өзектілігі берілген мәселені зерттеу, ипотекалық несиелендіру жүйесінің толыққанды қызмет етуін  анықтап, дамыту тек халықтың тұрғын-үй мәселелерін ғана шешіп қоймай, сонымен бірге жалпы Республика экономикасына да оң әсерін тигізуі болып табылады.

    Курстық  жұмыстың көкейкестілігі:

• Экономикалық құбылыс ретінде ипотекалық несиелендірудің мәнін зерттеу;
• Қазақстандағы ипотекалық несиелендірудің нормативті-құқықтық базасын қарастыру;
• Ипотеканы дамыту мақсатында  дамыған елдердің тәжірибесін ашып көрсету;

     Курстық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасындағы ипотека-

     лық несиелендірудің қазіргі даму жағдайына баға беру. Осы мақсаттарға жету үшін келесі міндеттер қойылады:

1. Ипотекалық әлемде пайда болуын зерттеу.
2. Шетел мемлекеттердің ипотекалық несиелендіруді қарастыру және ол негізінде Қазақстандағы ипотекалық несиені жетілдіру жолдарын анықтау.
3. Қазақстандағы екінші денгейлі банктермен ұсынылатын ипотекалық несиелудің  ретімен көрсету.
4. Қазақстан Ипотекалық Компания бағдарламасы бойынша ипотекалық несиені қарастыру.
5. Қазақстан Республикасында ипотекалық несиелендірудің даму деңгейін бағалау.

     Курстық жұмыстың теориялық  маңыздылығы болып қазіргі күнгі жағдайлардағы халыққа ипотекалық несиені ұсыну қарастырылған. Осы тақырыптың әрі қарай зерттеуде, зертеуге, қолдануға болатындығында  жұмыстың тәжірибелік маңыздылығын көрсетіледі.

           Курстық  жұмыстың құқықтық теориялық және әдістемелік негізі ретінде ҚР Заңдарды және нормативтік құқықтық актілерді , О.Л. Лаврушин, С.Т. Міржақова, Р.Ж. Қалғұлова, Г.С. Сейітқасымов еңбектерін және статистика мәліметтерін басшылыққа алыа отырып жазылды.

     Курстық жұмыстың құрылымы. Жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Бірінші бөлімде жылжымайтын мүліктің теориялық негіздері, жылжымайтын мүлік ұғымы және объектілерінің сипаттамасы, жылжымайтын мүлік нарығы және нарықтық операциялары қарастырылған.

     Екінші  бөлімде ипотекалық несиенің теориялық  негізі, ипотекалық  несиелендіру жүйесі: ұғымы, бағыттары , түрлері, екінші денгейлі банктердегі ипотекалық несиелеудің негізгі шарттары мен рәсімдеу тәртібі, ипотекалық  несиелендірудің Қазақстандағы   рөлі мен алғышарттары жайлы қарастырылған.

       Үшінші бөлімде ипотекалық несиенің даму перспективалары және оны мемлекеттік реттеу жолдары, ипотекалық несиенің даму перспективасы,  Қазақстанда ипотекалық несиенің даму перспективалары мен проблемалары, тұрғын үй құрылысын дамыту жөніндегі Мемлекеттік бағдарламалар, жылжымайтын мүлік объектілерін және онымен жасалынатын, мәмілелерді мемлекеттік тіркеу жайлы қарастырдық.

     Қорытындыда мемлкет тарпынан жасалып жатқан іс-шараларға, оның ішінде ұсынылып отырған  бағдарламалардың маңыздылығына тоқталдық. Жылжымайтын мүлік нарығында мемлекеттің рөлін айқындап, тек мемлекет арқылы бұл мәселені толығымен шешуге болатынын айта кеттік.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    1 ЖЫЛЖЫМАЙТЫН МҮЛІКТІҢ  ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

 

    1.1 Жылжымайтын мүлік ұғымы және объектілерінің сипаттамасы

    Жылжымайтын мүлік – өзінің табиғи қалпында болатын (жер, жер қойнауының бөліктері, жеке орналасқан су объектілері және т.б.) немесе адамның қатысуы не еңбегімен жасалған (ғимараттар, құрылыстар, көп жылдық көшеттер, ғарыштық объектілер, кемелер, т.б.) сыртқы (материалды) дүниенің заты, оған қатысты құрамына құқықтарды мемлекеттік тіркеу мен жасалатын мәмілелерді ерекше рәсімдеу кіретін арнайы құқықтық режим қалыптастырылған.

    Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 117-бабы бойынша:

    «Жылжымайтын  мүлiкке (жылжымайтын дүние, жылжымайтын  зат) жер учаскелерi, үйлер, ғимараттар, көпжылдық екпелер және жермен тығыз  байланысты өзге мүлiк, яғни орнынан  олардың мақсатына сай емес шығынсыз ауыстыру мүмкiн болмайтын мүлiк жатады» [1].

    Мемлекеттiк  тiркеуге жататын әуе және теңiз  кемелерi, iшкi сауда жүзу кемесi, "өзен-теңiз" жүзу кемесi, ғарыштық объектiлер де қозғалмайтын заттарға теңестiрiледi. Заң  құжаттары бойынша қозғалмайтын заттарға өзге мүлiктер де жатқызылуы мүмкiн» [2].

    Бұл жерде айтарлықтай зиян тигізусіз  орнынан қозғалту мүмкін емес объектілер туралы айтылады (оның ішінде ормандар, көп жылдық екпелер, ғимараттар, құрылыстар, т.б.). Аталған мүлік өз табиғаты бойынша  жылжымайтын болып табылады.

    Жылжымайтын мүлік нарықтарын саралау негізіне қаланған нысандарды жіктеу принциптері бағалау процедурасының нақты міндеттеріне бағынған және бағаланатын жылжымайтын мүлік сипаттамасын жан-жақты ескеруді талап етеді.

     Жылжымайтын мүлік нарығын пайдалану бағытына байланысты бес сараланымға бөлуге болады:

1. Тұрғын жылжымайтын мүлік (көп пәтерлі үйлер, коттедждер, таунхаустар, пәтерлер және бөлмелер).
2. Коммерциялық жылжымайтын мүлік (офистік, сауда, қоймалық ғимараттар, қонақ үйлер, мейрамханалар).
3. Өнеркәсіптік жылжымайтын мүлік (өнеркәсіптік кәсіпорындарының ғимараттары мен құрылыстары).
4. Түрлі бағыттағы салынып бітпеген жер телімдері (қалалық, ауылшаруашылығы жерлері және аң аулау жерлері, қорықтар, пайдалы қазбалар аймақтары).
5. Арнайы бағыттағы жылжымайтын мүлік (арналу спецификасына байланысты нарықтық айналым заты болып табылмайтын нысандар, мысалы, шіркеулер, мектептер, түрмелер және т.б.).