Маънавиятнинг асосий

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 23 Октября 2011 в 16:39, реферат

Краткое описание

1.Маънавиятнинг таърифи тугрисида мулохазалар ва унинг фалсафий тахлили.
2.Маънавиятнинг асосий категориялари,унинг ривожланиш конуниятлари.
3.Маънавиятни ривожлантириш давлат сиесатида устивор соха.

Содержимое работы - 1 файл

МАЪНАВИЯТ АСОСЛАРИ.doc

— 466.00 Кб (Скачать файл)

Хуллас, юкорида курганимиздек, жуда катта  бойликлар мавжудлиги, кудратли саноат базаси, илмий ва интеллектуал салохият, давлат суверенитети янги жамият барпо этиш, Узбекистонни ривожланган, гуллаб яшнаетган давлатга айлантириш учун зарур булган иктисодий, ижтимоий, маънавий , маърифий асос булиб колади.

3. Хокимиятни  бошкарув тизимига баркамол шахсларни  жалб килиш давлат тараккиетининг  мухим шарти. 

                                    АДАБИЁТЛАР:

1. Каримов  И.А.  "Истиклол ва маънавият"  Т.  "Узбекистон"

1994 й.

2. Каримов  И.А. "Узбекистоннинг уз истиклол  ва тараккиёт йули" Т. "Узбекистон" 1992 й.

3. Каримов  И.А.  "Узбекистоннинг сиёсий  ижтимоий ва иктисодий истикболининг асосий тамойиллари" Т."Узбекистон" 1995 й.

4. Вафаев  А. "Маънавият тараккиёт омили"  Т. "Мулокот" 1996 й. 2-сон.

5. Иброхимов  А.  Султонов Х. Жураев Н. "Ватан  туйгуси" Т.

"Узбекистон" 1996 й.  
 
 
 
 

                              4-МАВЗУ:МАЪНАВИЯТ ВА СИЁСАТ, ХУКУК.

РЕЖА

1 Маьнавият  ва сиесат-ижтимоий ходиса.

2 Маьнавият  ва хукук,уларнинг узаро муносабати.

3 Адолатли  хукукий нормаларнинг маьнавыий  замини.

4 Мустакилик  шароитида ешлар юксак сиесий  ва хукукий маданиятга эга  булишларининг уз Ватани ва халкига чинакам садокат рухида хизмат килишларининг хаетий зарурлиги

Маънавият тараккиетида давлат томонидан олиб бориладиган сиесатнинг рои нихоятда каттадир. Кайси мамлакатда маънавият  ва маърифатни кутариш, у хакида гамхурлик  килиш давлат сиесати даражасига кутарилган булса, уша мамлакатда тинчлик , баркарорлик вужудга келади, илм, фан, маърифат ва маданият ривожланади. Бу уз навбатида мамлакат олдида турли энг мураккаб муаммоларни хам хал этиш имкониятини тугдиради. Давлат уз фаоиятида маънавият ва маърифатни ривожлантиришни устивор вазифа сифатида карагандагина унинг баркарор тараккий этиши учун имкониятлар кенгая боради. Бу холатни тугри англаган мамлакатимиз рахбарияти , хусусан Президентимиз И.А. Каримов мустакилликнинг дастлабки кунларида маънавият ва маърифатни ривожлантиришга алохида ахамият бериб, рахнамоик килиб келаетирлар. Юртбошимизнинг бирор нутки, асари йукки, уларда у еки бу жихатдан маънавият ва маърифат масаласига ендошмаган булсинлар.

Маънавият ва маърифатни ривожлантириш давлат сиесати даражасига кутарилганлигининг яккол мисоли килиб, 1994 йил 23-апрелда "Маънавият ва маърифат" жамоатчилик марказини ташкил этиш тугрисида"ги , 1996 йил 9-сентябрдаги "Маънавият ва маърифат" жамоатчилик маркази фаолиятини янада такомиллаштириш ва самарадорлигини ошириш тугрисида" кабул килинган Президентимиз фармонларини, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1998 йил 25 июлдаги "Маънавий-маърифий ислохатларни янада чукурлаштиришва унинг самарадорлигини ошириш чора -тадбирлари тугрисида" карори, Республика Олий Мажлиси биринчи чакирик туккизинчи сессиясида кабул килинган "Кадрлар тайерлашнинг миллий дастури ва умумий урта таълимни ислох килиш тугрисида" кабул килинган конунини ва бошкаларни курсатишимиз мумкин. Кейинги утган давр мобайнида юкорида кабул килинган фармон ва конунларни бажариш юзасидан бир катор ижобий ишлар амалга оширилди.

Маънавият, маърифат ва сиесатнинг узаро богликлиги масаласи устида тухталишдан олдин  сиесатнинг мохиятини очиб бериш  лозим.

СИЕСАТ - юнонча суз булиб, мазмуни давлат еки жамоат ишларини англатади. Сиесат - катта ижтимоий гурухлар, миллатлар , давлатлар ички ва ташки муносабатлари сохасидаги фаолиятни англатади.

СИЕСАТ - бу муайян давлатлар хокимияти, сисий  партиялар , ижтимоий-сиесий харакатлар, жамоат ташкилотларининг мамлакат ички хаетида ва халкаро майдонда халклар, миллатлар, ижтимоий гурухларнинг максад ва манфаатларини химоя килишга каратилган фаолиятидир.

СИЕСАТ - хар кандай жамиятда хам давлат фаолиятини ифода этади. Чунки жамиятдаги барча жараенлар ва муаммоларнинг куйилиши хамда уларнинг хал этилиши давлат олиб борадиган сиесат билан боглик булади.

Сиесат  энг йирик икки йуналишга - ташки  ва ички сиесатга булинади. Уз навбатида улар хам узининг бир неча тамокларига булинадилар. Бу ерда гап унинг тармоклари хакида эмас, балки сиесатни маънавият билан муносабатлари хакида бормокда.

Сиесат  мамлакат ички хаетида икки йуналишда  олиб борилиши мумкин. Уларнинг бири тараккийпарвар, инсонпарвар, адолатли сиесат булса, иккинчиси адолатсиз, реакцион сиесатдир.

Мамлакатда  факат турли гурухлар ва харакатлар хукмронлигини таъминлашга, мхнаткашлар, халк оммаси манфаатларига зид булиб, уларни бир-бирига карама-карши куйишга  ва шу асосда тор доирадаги гурухлар манфаатларини химоя килувчи тузумни саклаб колишга каратилган сиесат - адолатсиз, реакцион сиесатдир. Бу сиесатнинг жамият ва мамлакат микесида хукмронлиги инсон хукукларининг поймол этилишига, мамлакатнинг моддий ва маънавий бойликларини талон-тарож килинишига, мамлакатда зуравонлик, жохиллик, текинхурлик, маънавий ва моддий кашшокликнинг вужудга келишига олиб келади.

Мамлакатда  олиб бориладиган бундай адолатсиз, реакцион сиесат нафакат унинг ичдан емирилиши, путурдан кетишига, балки халкаро муносабатларда хам обру эътиборининг тушиб кетишига олиб келади. Хуллас, бундай сиесатни олиб борилиши мамлакатни халокатга олиб келади.

Адолатсиз реакцион сиесатга карама-карши уларок тараккийпарвар, инсонпарвар, маърифатпарвар сиесат мамлакат ва унинг халки манфаатларига хизмат килади. Бундай сиесат энг аввало инсон зотини улуглашни унинг моддий ва маънавий манфаатларини химоя килишни мамлакатда тинчлик, баркарорликни таъминлашни максад килиб олади. Илм, маърифат, маданиятни, техника, технологияни ривожлантириш фукароларни замонавий билимни эгаллашга кенг йул очиш ва гамхурлик килиш тараккийпарвар сиесатнинг мухим йуналишини ташкил этади.

Бундай  сиесатнинг устиворлиги ва маданиятли томони шундаки мамлакатда мавжуд муаммоларни  хал килишда вазминлик вазиятини  вужудга келтиради, хар кандай туполон  ва бебошликнинг олдини олишга энг мураккаб мунозарали муаммоларни хам музокаралар, бахслар йули билан хал килишга ердам беради.

Давлат  тараккиетпарвар, инсонпарвар, маърифатпарвар сиесат олиб боришни максад килиб  олган ва унга амал килган булса  у албатта ташки сиесатда хам узга халкларнинг ерларини тортиб олиш, уларни асоратга солиш, талончилик килиш каби тажавузкор сиесатни эмас балки барча давлатлар билан тинч-тотув яшаш, узаро хамкорлик килиш сиесатини олиб боради. Ташки сиесатда бундай йулни тутган давлатлар куролланиш учун кетадиган харажатларни мамлакатда маънавий ва маърифий ривожланишга сарфлайди. Мустакил Узбекистонда Президентимиз И.А.Каримовнинг бевосита рахнамолигида хам ички, хам ташки сиесатда тараккиетпарвар, инсонпарвар ва маърифатпарвар сиесат олиб борилмокда. Бунинг натижасида Узбекистоннинг халкаро майдонда обру-эътибори тобора ошиб бормокда. У танлаган йул жахондаги мамлакатлар томонидан тан олинмокда. 1997 йил мамлакатимизда "Инсон манфаатлари", 1998 йил эса "Оила" йили сифатида из колдирди. 1999 йил "Аеллар йили" сифатида утди. Сиесатнинг маънавий хаетга реал таъсири мамлакатда маърифатни, илм-фан, адабиет ва санъатни ривожлантириш тугрисида курсатадиган амалий ишларда намоен булади.

Уз навбатида  фукароларнинг юксак маънавиятга  ва маърифатга эга булишлари мамлакатнинг хар томонлама ривожланишига узининг ижобий таъсирини курсатади.

Маънавият ва маърифатга таянган мамлакатда тинчлик, баркарорлик хукмрон булади ва у тараккий килиб бораверади. Маънавияти ва маърифати юксак халкнинг давлати хам хар томонлама юксалиб бораверади. Ундай давлат, мамлакат ва халкни зуравонлик сиесати ва курол ердами билан узига каратиши мумкин, аммо маънавий жихатдан батамом карам кила олмайди. Бунга куйидаги фикр мисол була олади, Чор Россияси Туркистонни истило этгач, шаркшунос олим В.В.Бартольд (1869-1930) бу улкага неча бор ташриф буюриб сунг Санкт Петербург фанлар академияси маданий кенгашида хисоб беради. У уз хисоботида шундай таъкидлайди:"Биз шу пайтгача маданий савияси узимиздан анча паст булган халкларнинг ерларини босиб олдик. Энди булса Туркистон мисолида тамоман тескари ахволга дуч келиб турибмиз. Туркистонликлар бизнинг харбий устунлигимизга тан беришди, аммо маънавий устунликларимизни тан олишганлари йук. Вазифа шуни тан олишдан иборатдир. То шуни тан олинмас экан, биз узил-кесил галаба козондик деб айта олмаймиз. Буни изохлашга хожат булмаса керак. Маънавият узининг салохияти билан халк ва мамлакат хаетида сиесат олиб боришда катта ахамиятга эгадир. Давлатнинг куч-кудрати уни баркамоллигини таъминлашнинг мухим омилларидан бири маънавият ва маърифат саналади. Маънавият давлат сиесатини оммага етказиб киришга ердам беради.

2-масаланинг  баени.Маънавият ва хукук бир-бири  билан богликдир. Жамият давлат доирасида хукук нормаларининг белгиланиши одамларнинг кайси  даражада маънавиятга эга булишларига боглик. Мамлакат микесида кабул килинадиган  конституцион  конунлар  ва бошка норматив хужжатларнинг даражалари шу мамлакат фукароларининг маънавияти ва сиесий маданиятини ифода этади.  Бу  масаланинг бир томони.

Иккинчидан  конституцион конунлар ва бошка норматив хужжатлар фукароларнинг хукук ва эркинликлари бурчларини ва давлат сиесатининг йуналишларини фукароларнинг маънавияти ривожланиши даражаларига мос равишда расман белгилаб беради. Аммо шуни алохида таъкидлаш лозимки, юкоридан туриб конун кабул килиш хар кандай юксак даражадаги конун ва норматив хужжатлар факат фукароларнинг маънавий салохияти ва сиесий онги даражасидагина амал килади, ундан нарига ута олмайди. Аслини олганда одамларнинг маънавияти ва сиесий онги кабул килинадиган конунлар ва бошка хужжатларда белгиланадиган расман нормалардан юкори булиши керак. Ана шундагина фукаролар жамиятни тараккий килишида фаол иштирок этадилар. Конунлар ва бошка хужжатларни одамларнинг интилиши ва харакатлари даражаларида ривожлантириш хамда такомиллаштиришга зарурат ва эхтиеж тугилади.

Агар  фукароларнинг маънавияти ва сиесий онги кабул килинган конунлар ва бошка хужжатларнинг даражаларидан оркада коладиган булса у конунлар ва хужжатлар канчалик фукаролар манфаатларини ифода этмасин, улар когозда колиб кетади. Бундай холатда жамият хаетида икки салбий холат хукм суради. Биринчидан, фукаролар билан давлат уртасида масофа узоклашиб боради, иккинчидан, тараккиет хакида айтиладиган сузлар билан реал хает бир-бирига тугри келмай колади. Бу эса жамият тараккиетига салбий таъсир курсатади. Бунга йул куймаслик давлат уз фукароларининг маънавиятини ривожланитириши ва сиесий онгини устириш тугрисида гамхурлик килиш талаб этилади.

МустакиЛ  Узбекистон давлати Президентимиз И.А.Каримов рахбарлигида фукароларнинг маънавияти ва сиесий онгини устириш сохасида доимий гамхурлик килиб келмокда. Буни мустакил Ватанимизнинг биринчи асосий конуни хисобланган Конституциямизда яккол куришимиз мумкин.

Бу конституцияда мамлакатимизда курилмокчи булган адолатли демократик хукук устиворлигига асосланган жамият куришнинг йуналишлари белгилаб берилган. Мустакиллигимизнинг мохияти ва имкониятларидан келиб чикиб фукароларимизнинг хукуклари эркинликлари, бурчларининг нормалари белгилаб берилган.

Конституциямиз  миллий хусусиятларимиз ва кадриятларимиздан  келиб чикиб бир катор хукукий  нормалар белгиланганки, у халкимиз маънавияти калби ва рухияти кирраларини узида ифода этган. Шу жумладан, "Вояга етмаганлар мехнатга лаекатсизлар ва елгиз кексаларнинг хукуклари давлат химоясидадир" (45 -модда), "Хотин кизлар ва эркаклар тенг хукуклидирлар" (46-модда), "Оила -жамиятнинг асосий бугинидир хамда жамият ва давлати мухофазасида булиш хукукига эга" (63-модда), "Давлат ва жамият етим болаларни бокиш тарбиялаш ва укитишни таъминлайди. Болаларга багишланган хайрия фаолиятини рагбатлантиради" (64-модданинг 2-кисми),"Оналик ва болалик давлат томонидан мухофаза килинади" (65-модданинг 2-кисми).

Куриниб турибдики, конституциядан келтирилган хар бир моддада давлатимиз фукароларининг хукуклари эркинликларини таъминлаш уларни моддий ва маънавий жихатдан ривожланиши тугрисида курсатилаетган гамхурлиги уз ифодасини топган. Мамлакатимизда фукароларимизнинг хукукий билимларини ошириш тугрисида изчиллик билан сиесат олиб борилмокда. Жумладан 1996 йил 11-13 сентябрда Тошкентда инсон хукукларини таъминловчи миллий муассасаларни фаолиятига багишланган халкаро семинар утказилди. Бу семинарда инсон хукукларини таъминлашдек энг долзарб масала мухокама этилди. Президентимиз фармони билан инсон хукуклари буйича Узбекистон Республикаси мсиллий маркази ташкил этилди. Бу давлатимизнинг умуминсоний маънавий кадриятларини таъминлаш йулида дадил кадамидир.

Хар бир  фукаронинг уз хукук ва бурчларини билишлари жамият хаети учун катта амалий ахамиятга эгадир. Хар бир фукаронинг уз хукук ва бурчларини билишлари ва унга амал килишлари жамиятда баркарорликни ва конунларнинг устиворлигини таъминлашга имкон беради. Мамлакатимизда маънавиятимизнинг мухим омили сифатида миллий тилимизнинг ешларимиз томонидан чукур узлаштирилиши унинг чинакам давлат макомини олиши зарурлиги мунтазам таъкидланиб келинмокда. Хакикатан бу борада жуда катта ишар амалга оширилди.

Давлат  тили тугрисида конун кабул килинганига (1989 йил 21 октябр) бу йил 10 йил тулади. Тилимизга бериладиган бундай имконият учун канчадан-канча миллатпарвар одамларимиз кураш олиб бордилар. Лекин вакт утиши билан "хис-хаяжонларимиз" суниб бормокда. Аммо бир катор жойларда давлат тилини жорий килиш коникарсиз ахволда эканига ачинасан киши. Хусусан хужжатлар рус тилида тулдирилади. Хисоботлар рус тилида талаб килинади, мажлис баенлари рус тилида олиб борилади. Масалан, "Узбек кимеси саноати" уюшмаси 142 хужжатдан 14 тасини; "Узэлтеx-саноат" 50тасидан 2 тасини; "Узбектранскурилиш" 43 тадан атиги 4 тасини давлат тилида тайерлаб юборган.

Информация о работе Маънавиятнинг асосий