ДСУ-Дуниежузилик сауда уйымы

    МАЗМҰНЫ    

КІРІСПЕ....................................................................................................................3

1. ДҮНИЕЖҮЗІЛІК  САУДА ҰЙЫМЫНЫҢ ҚҰРЫЛУЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ  НЕГІЗДЕРІ

1.1  Дүниежүзілік  сауданың мәні, формалары, түрлері.......................................5

1.2  Халықаралық  сауда құқығының мәні, формалары,  түрлері.........................7

1.3 Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруі жөніндегі мәселелері.11 

2. ҚАЗАҚСТАН  РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ДСҰ-НА КІРУ МӘСЕЛЕЛЕРІН  ТАЛДАУ

2.1 Қазақстан  ДСҰ-ға кірудегі мақсаттары.........................................................14

2.2 Дүниежүзілік  сауда ұйымының ҚР-ң экономикасының  дамуына әсері....16

2.3 Қазақстанның  Дүниежүзiлiк сауда ұйымына кiруi жағдайында агроөнеркәсiптiк кешеннiң  мәселелерін талдау.................................................20 

3. ҚАЗАҚСТАННЫҢ  ДҮНИЕЖҮЗІЛІК САУДА ҰЙЫМЫНА КІРУІНІҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕСІ

3.1 Қазақстанның  ДСҰ – на кірудегі басты  мақсаты және оны жетілдіру  жолдары .................................................................................................................24

 

ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................................27ПАЙЛАДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР .................................................................32 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    КІРІСПЕ

 

      Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Назарбаевтың биылғы 2009 жылғы 6 наурыздағы «Дағдарыстан - жаңару мен дамуға» атты  Қазақстан халқына Жолдауында: «Бүгін, сіздерге, құрметті қазақстандықтар, өзімнің жыл сайынғы Жолдауымды арнай отырып, мен Қазақстанның бүкіл әлемдік дағдарыстан шығу жолдары қарастыра отыра, әлемнің бәсекеге барынша қабілеттігін арттырып, мемлекетімізді жаңару мен даму жолындағы қадам басуының  негізгі басымдықтарды ұсынғым келеді.

    Біз Қазақстанның жаһандық экономикалық үрдістерге сәйкес дамып келе жатқан ел болуын қалаймыз. Әлемдегі жасалған жаңа мен  озық атаулыны бойына сіңірген, дүниежүзілік шаруашылықтан шағын да болса  өзіне лайық "орнын" иемденген, әрі жаңа экономикалық жағдайларға  жылдам бейімделуге қабілетті ел болуын қалаймыз.

    Қазақстанның  экономикалық дағдарыстан шығу, дамуындағы сапалық "серпілісті" әлемдік  экономикаға кірігудің қажетті  шарты ретінде пайымдай отырып, мен  мынадай бағыттарға баса назар аудару керек деп санаймын.

    Біз түпкі өнімдерін экспортқа шығаруға бағдарланған өндірістерді, мұнай-газ, көлік саласында жөне машина жасау  мен металлургиядағы, химия мен  агроөнеркәсіп кешеніндегі басқа  да ішкі салаларда бірлескен кәсіпорындар құруға және дамытуға арқа сүйеуіміз  керек»- деп атап көрсетті.[1]

    Қазақстанның  БСҰ кіруі экономиканың бәсекелестікті нығаюна және қосымша экономикалық инструменттің бола алатына сенім  білдірді. Шынымен де Қазақстанның БСҰ кіруіне бірнеше елмен  ғана келісім шартқа жету туралы келісім  бар. [2]

    Бүгінгі таңда Қазақстан халқының азаматтары БСҰ туралы ақпараты өте аз, осыған байланысты үкімет кіші және орта бизнеске өз көмегін көрсетуде.

    Сонымен қатар үкімет соңғы жылдары кіші және орта бизнесті дамыту туралы аясында  көмегін көрсетіп келеді.

    Қазіргі таңда әлемдік экономиканың жаһандану  жағдайымен экономикалық интеграциялануының барысында көліктік қызмет көрсету  нарығының маңызы өте зор. Әлемдік  шаруашылықтың дамуы өнеркәсіптік өндіріс пен көлік қызметтері шеңберіндегі көптеген мемлекеттердің біртұтастығымен және маңызды дәрежедегі интеграциялануымен сипатталады. Осы  күнгі тауар нарығының ғаламдануы оның құрылымының қарқынды өзгеруі  әр елдің көлік жүйесінің дамуына  маңызды әсер ете бастады.

    ДСҰ дегеніміз - 1995 жылы негізі қаланған, халықаралық  сауда ережелерімен айналысатын  глобальды халықаралық ұйым. ДСҰ  негізін халықаралық саудаға  қатысушы мемлекеттердің көбісі қол  қойған және ратификациялаған келісім-шарт құрайды. ДСҰ мақсаты – тауар  және қызмет өндірушілерге, экспортерлар мен импортерларға бизнестарын  жүргізуге көмектесу.

      Қазақстанның халықаралық тауарлық  және қаржылық нарықтарға шығу  жағдайларында республика үшін  елдің көлік торабының дамуы  маңызды рөлге ие болып отыр. Қазақстан өзінің геосаяси орналасуы  жағдайында, экономикалық әлеуеті  мен тарихи дәстүрлерінің арқасында   көлік шеңберіндегі  әлемдік шаруашылық  байланыстар жүйесіне халықаралық  интеграциясының белсенді жақтаушысы  және көлік тасымалдарының дамуы  саласындағы  ғаламдық үрдістердің   қатысушысы болып табылады. [3]

    Курстық жұмыстың мақсаты. Қазақстан Республикасының БСҰ мүше ретінде кіруін зерттеу және осының арқасында тұрақты экономикалық өсудің қалыпты траекториясын құрастыру.

          Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді  шешу керек:

- Сауда  саясатын реттеу мен сыртқы  елдердің хал ахуалын Қазақстанның  БСҰ кіруіндегі хал ахуалын  зерттеу;

- Қазақстан  Республикасының индустриалды инновациялық  стратегияны іске асырудағы экономиканың  деңгейлерін зерттеу;

- Қазақстанның  БСҰ кіруі туралы талдама жасау.

    Курстық жұмыстың құрылымы. Кіріспеден, үш бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    1. ДҮНИЕЖҮЗІЛІК САУДА  ҰЙЫМЫНЫҢ ҚҰРЫЛУЫНЫҢ  ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 

          1.1  Дүниежүзілік сауданың  мәні, формалары,  түрлері  

    Дүниежүзілік  сауда ұйымы (ДСҰ) — халықаралық сауда ережелерін либерализм принциптеріне қарай реттейтін халықаралық экономикалық ұйым, ол 1995 жылғы 1 қаңтардан бастап жұмыс істей бастады. Алғашқы кезеңде ДСҰ-ға 77 мемлекет кірсе, 2005 жылғы 11 желтоқсандағы соңғы мәлімет бойынша оған 149 ел мүше болды. Бұрынғы кеңестік елдерден оның қатарында Литва, Латвия, Эстония, Грузия, Армения, Молдова, Қырғызстан, Украина (соңғысы 2008 жыл 5 ақпанында қабылданды) бар. ДСҰ-ға кіретін елдердің үлесі әлемдік тауар айналымның 95% құрайды, яғни Ресейді қоспағанда бүкіл дүниежүзілік нарықты қамтып отыр деуге болады. Және Қазақстанды қосқанда 30-ға жуық ел осы ұйымға кіру ниеттерін білдірді, олар бүгінгі таңда бақылаушы мәртебесіне ие.

    ДСҰ міндеттері

    ДСҰ басты міндеті — іркіліссіз халықаралық  сауда-саттықа мүмкіндіктер жасау. Дамыған елдердің бастамасымен құрылған аталған ұйым халықаралық саудада  экономикалық өсім мен адамдардың тұрмыс тіршілігін көтеруге ықпал етеді  деп есептеледі. Бүгінгі таңда  әлемдік сауда жүйесі негізгі  бес ұстанымға сәйкес келуі тиіс:

    — Саудада еш кемсітушіліктің болмау шарты, яғни бірде-бір мемлекет қайсыбір мемлекетке экспорт пен импортқа шектеушілік қоюға құқығы болмайды;

    — Сауда кедергілерін азайту, немесе қайсыбір елдің нарығына шетелдік тауарлардың  келуіне кедергі келтіретін факторларды  жою, оларға бірінші кезекте кедендік алымдар мен импорттық квоталар жатады, басқаша айтқанда импортқа қойылатын көлемдік шектеулер;

    — Тұрақтылық пен сауда шартының алдын-ала  болжамдылығы, бұл шетелдік компаниялар, инвесторлар мен үкіметтер қолданыстағы сауда шарттарының кенеттен және бір тараптың еркімен өзгерілмейтініне кепілдік береді;

    — Халықаралық саудадағы бәсекелестікті ынталандыру, яғни түрлі елдер фирмаларының тең құқықты бәсекелестігі үшін «әділетсіз» тәсілдерді жою, оған экспорттық субсидиялар (экспортшы-фирмаларға мемлекет демеушілігі), жаңа сату нарықтарын иелену мақсатында демпингтік бағаларды пайдалану;

    — Жоғары дамымаған мемлекеттер үшін халықаралық саудада жеңілдіктер  жасау. Нақ осы бап жоғарыда көрсетілген  ұстанымдарға кереғар келеді, алайда ол әлемдік шаруашылыққа осал дамыған  елдерді тарту үшін қажет болды. Бұл елдер алғашқы кезеңде  дамыған мемлекеттермен бәсекелесе алмайтыны айдан анық, сондықтан  да нашар дамыған елдерге ерекше жеңілдіктер қарастыру «әділетті» болар деп есептеледі.

    Қазақстан — ДСҰ-ға кіруге мүдделі

    Қазақстан Үкіметі ДСҰ-ға кіру — елдің сыртқы экономикалық саясатындағы басымды  бағыттардың бірі деп біледі. Қазақстанның ДСҰ-ға кіру жөніндегі жұмысшы топқа  осы ұйымның 38 мемлекеті кіреді, сонымен бірге нарыққа тауарларды шығару жөніндегі келіссөздерге 14 ел, ал қызмет нарығына қатысты 10 ел қатысады.

    Келіссөздер Женевада орналасқан ДСҰ Хатшылығында көпжақты және екіжақты негізде жүргізіліп келеді. Бүгінгі таңда қазақстандық делегация төрт негізгі бағыттар бойынша келіссөздер жүргізуде:

    — Тауарлар рыногіне шығу келіссөздері ұйымға кіргеннен соң Қазақстан  пайдалануға құқық алатын импорттық  кедендік алымдарды барынша байланыстыру деңгейлерін ДСҰ-ға мүше-елдермен анықтау  және келісуді көздейді;

    — Қызметтер нарығына шығу туралы келіссөздердің мақсаты қазақ нарығына шетелдік жеткізіп берушілердің шығу шарттары болып табылады;

    — Ауыл шаруашылығына қатысты арнайы көп жақты келіссөздер, тарифтік аспектіден бөлек, ауыл шаруашылығын іштен  қолдау білдіру мен экспорттық субсидиялардың мөлшерін келісуді көздейді;

    — ДСҰ қатысушысы ретінде өз міндеттемелерін  орындау үшін заңнамада қолдануға  тиіс шараларды анықтау мақсатында жүргізіліп отырған жүйелік мәселелер  бойынша келіссөздер;

    Жеке  елдермен өткізілген екіжақты келіссөздердің 14 раундының қорытындылары бойынша  Қазақстан тауарлар нарығына шығу жөнінде  келіссөздердің соңғы мәресіне жетті. Бүгінгі таңда тарифтік міндеттемелерді  егжей-тегжейлі талқылап, АҚШ, Еуропалық  Одақ, Канада сияқты елдермен диалог құруға қол жеткізді. Сонымен қатар қызметтер  нарығына шығу жөніндегі келіссөздер  процесін одан әрі қарқынды жүргізуге  негіз қаланды.

    Бүгінгі таңда, Грузия, Пәкістан, Түркия, Оман Сұлтанаты, Корея, Жапония, Куба, Мексика Қырғыз Республикасымен екіжақты келіссөздердің аяқталуы туралы Хаттамаларға және ҚР Индустрия және сауда министрлігі мен Мысыр Араб Республикасының Индустрия және технологиялық даму министрлігі арасында өзара түсіністік туралы меморандумға қол қойылды. ҚР мен ДСҰ арасындағы ынтымақтастықтағы маңызды оқиғалардың бірі 2004 жылғы тамыздағы ДСҰ Бас хатшысы С.Паничпакдидің Қазақстанға сапары болды. Осы тұста айта кетер бір жай ДСҰ басшылығы әдетте бір елге арнайы сапар ұйымдастырмайды, қалыптасқан тәжірибе бойынша бірнеше мемлекетті аралап шығады. Осы сапардың барысында ұйым басшысы Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевпен, елдің бірқатар министрлерімен кездесіп, ДСҰ келісімдерінің міндеттемелерін қабылдау жөніндегі Қазақстанның ортақ ұстанымын түсінісуге қол жеткізілді.