Коммерциялық банктерді тәукелдерді басқару әдістері

       Сүрет 1. Шағын кәсіпкерлік субъектілерін  несиелеу динамикасы, %

      Ескерту – ҚР ҰБ-ның Статистикалық бюллетені мәліметтері бойынша

    Республикалық шағын кәсіпкерлікті дамыту шараларын  жетілдіру үшін:

• салықтық есеп қағидалары мен төлеу процедуралары, салық салу базасын, салықтың түрлерін анықтауға қатысты салық заңдарына өзгерістерді жылына бір реттен жиі емес мемлекеттік бюджетті қабылдауға байланысты енгізуді шектеу және оны күнтізбелік жыл басына енгізу;
• қаржы операцияларын қолма-қолсыз есеп айырысу жөніндегі барлық қаржы операцияларын жүргізуге мұрындық болатын салық ставкаларын азайту және соған сәйкес тиісті салықты төлеуді жетілдіру;
• несие беру мерзімдерін ұзарту және аймақтық мәні зор шағын өндірістік кәсіпорындар үшін пайыздық ставкаларды төмендету арқылы отандық өндірістерді ынталандыру және сапасы төмен арзан қолды тауарларды тасып әкелуге тосқауыл қою;
• шағын кәсіпкерлікті несиелендіру механизмдерін жетілдіру үшін лизингтік несиелерді, венчурлық қаржыландыру, факторинг, сонымен бірге, кепілдік қорларды құру және өзара несиелендіруді қалыптастыру жолдарын ұсынамыз.

        Кесте 11. Қазақстандағы шағын бизнесті дамыту бағыттары 
 
 
 
 
 
 
 

                                                         Қорытынды 

Экономика нақты  секторын несиелеудің жалпы өсімінде теңгемен орта және ұзақ мерзімді несиелердің  озық өсімдері белгіленген. Экономика саласы бойынша несие өсімінің қарқыны өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, құрылыста, транспорт пен байланыстарда басқа экономика секторындағы несие өсімінің қарқынын басып озады. Қазіргі уақытта негізгі масса банк арқылы берілген несиелерді айналым капиталын толықтыруға қарыз алушылар қолданады. Несиелеу мерзімі әр түрлі, бірақ олардың ұзақтығы негізінен үш айдан өндірісік циклдың өткізу саясатына, жеткізушінің есеп айырысу қызметінің себептеріне байланысты ұзарады.

      Несие өсімі кіші және орта бизнеске банк арқылы жеткізілгенін айта кетуі  керек. Кіші бизнесте несие көлемінің  жоғарлауы шетел несиелерінің және халықаралық қаржы институтының инвестициясының көз қызығушылығымен түсіндіріледі.

          Орта және ұзақ мерзімді несиелердің төменгі үлесі өндіріс және ауыл шаруашылық секторын қаржыландыру қызығушылығының жоқтығын көрсетеді, ол кепілдікке қойылатын мүліктің жоқтығына, несиелерді алудағы құжаттарды реттеу қиыншылықтарына және банктердің басқада талаптарына байланысты. Жалпы алғанда 2002-2007жж. аралығында ШКС несиелеу өсу үрдісіне ие болып келді

Қарастырылған аралықта елдің экономикасына бағытталатын несиелердің жалпы сомасының базалық кезеңмен салыстырғанда 2007 жылы 71,6 млрд теңге-ден 672,4 млрд теңгеге дейін немесе 9,4 есеге, соның ішінде шағын кәсіпкерлік субъектілерінің несиелері 22,9 млрд теңгеге немесе 6,3 есе өскенін көреміз. Несиелеу аумағының күрт кеңейуі  біріншіден 1997-1998 жылдары субъектілердің нормативті-құқықтық базасын дайындаумен; екіншіден, ШКС тез қарқында өсуімен түсіндіріледі. Елде қысқа мерзімді несиелеу көлемдерінің  20,1 – 67,6 млрд тг немесе 47,5 млрд теңге сомасына жоғарыласа, өз кезегінде орташа және ұзақ мерзімді несиелеу 2,8-ден 77,8 млрд теңге немесе 75,0 млрд теңге ұлғайды

ҚР Үкіметінің Тұрақтандыру бағдарламасын уақтылы  іске асыру екінші деңгейлі банктерге дағдарыс кезінде айрылып қалған өтімділігінің орнын толтырып, ШОБ субъектілерін несиелендіру көлемдерін дағдарысқа дейінгі деңгейде сақтап қалуға мүмкіндік берді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                   Қолданылған  әдебиеттер тізімі 

1.«Қазақстан Республикасындағы банктер мен банк мекемелерi» Негiзгi заң актiлерi.- Алматы, 2003

2.«Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметi туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 31 тамыздағы N2444 Заңы

3.“Екiншi деңгейлi банктерге арналған пруденциалдық нормативтер туралы ереженi бекiту жөнiнде” Қазақстан Республикасының ұлттық Банкi Басқармасының 2002 жылғы 3 маусымдағы N 213 қаулысы.

4.Банковское дело: Учеб. пособие/ Под ред. О.И.Лаврушина.- 2-е изд., перераб. и доп.- М.: Финансы и статистика, 2000.- 666 с.

5.Банковское дело: Учеб. для вузов / Под ред. В.И. Колесникова, Л.П.Кроливецкой.- 4-е изд.,перераб. И доп.- М.: Финансы и статистика, 2000.- 459 с.

6.Бохаев Д.Т.  Коммерциялық банктердiң несие ресурстарын құрудағы проблемалары және оның болашағы: Автореферат.- Аламаты, 2004.-30 б.

7.Искаков Ұ.М./Қаржы нарығы және делдалдары/Алматы -2008ж,-59б.

8.Ж.Бекболатұлы  /Қазақстанның банк жүйесі/Астана–  2009ж,-96б

9.Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. –Алматы: ИздатМаркет, 2004.-248 бет. (92, 117)

10. Мақыш С./Банк ісі/Алматы -2009ж,-168б.

11.Мамыров Н.Қ., Тілеужанова М.Ә. Макроэкономика. –Алматы: Экономика, 2003.-432 бет.

12.Мейiрбеков Б.Қ. Шағын кәсiпкерлiк пен бизнестi қолдау жолдары мен дамыту әдiстерi: Автореферат.- Алматы, 2004.-26б.

13.Нурсейт Н. Расширение банковского кредитования. Аль-Пари-2002. №6. 60-65 бет.

14.Нурсейт Н. Кредитование малого и среднего предпрнимательства. РЦБК.-2005. №3. 2 бет.

15.Основных направлениях денежно-кредитной политики на 2005-2007 годы и текущей ситуации на финансовом рынке.

16.Сейітқасымов  Ғ./Қ-ң банк жүйесі/Астана-2008ж,-95б.

17.Сейітқасымов  Ғ./Ақша, несие, банк/Астана -2008ж,-95б.

18.Электронды  мәліметтер, www.kaspibank.kz , http//www.bta.kz./