Безработица в Казахстане

MIME-Version:	1.0
Content-Transfer-Encoding:	quoted-printable
Content-Type:	text/html; charset="utf-8"

 

 

 

Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнесті дамыту

 

                           Мазмұны

 

 

 

Кіріспе...........................................................................................

 

 

 

1.тарау.  Өтпелі кезең жағдайында шағын және орта бизнесті дамытудың объективті қажеттілігін...........................

 

1.1 Шағын және орта бизнес түсінігі........................................

 

1.2 Қазақстан экономикасындағы шағын және орта бизнестің рөлі ............................................................................

 

1.3 Шағын және орта бизнесті дамытудағы нарықтық экономикалы елдердің тәжірибесі

 

2. тарау. ҚР  шағын  және  орта  бизнестің  даму  тенденциялары .............................................................................

 

2.1.ҚР – дағы  шағын  және  орта  бизнестің  жағдайы.............

 

2.2. «Ð¡Ò±Ð»Ñ‚ан» ЖШС – тің қазіргі  жағдайы  (сандық талдау)............................................................................................

 

3.тарау. ҚР – дағы шағын  және орта  кәсіпкерлікті  дамыту  проблемалары................................................................................

 

3.1. «Ð¡Ò±Ð»Ñ‚ан» ЖШС мысалдағы  дағдарысқа  қарсы басқару...........................................................................................

 

3.2.ҚР – дағы  шағын  және  орта кәсіпкерлікті  дамыту  проблемалары  мен  оларды  шешу  жолдары............................

 

 

 

Қорытынды....................................................................................

 

Қолданылған  әдебиеттер.............................................................

 

 

 

Кіріспе

 

 

 

 Ð‘ітіру  жұмысы тақырыбының  өзектілігі.  Ð¡Ð¾Ò£Ò“Ñ‹  жылдары   шағын  және  орта  бизнес  Қазақстан  Республикасының  экономикасындағы  ролі  артып  келе  жатыр. 2002 жылы Қазақстандағы шағын  және  орта бизнес  секторымен  өндірілген  жиынтық  өнімдердің  ЖІӨ - ге қатынасы  17%  - ды құрады, ал 2003 жылы осы  сектор   субъектілерінің  бұл  макроэкономикалық   индикаторындағы   үлесі  20% - дан астам  шамаға  жетті. Осы статистикалық  мәліметтер  көрсетіп  отырғандай  шағын  және  орта  кәсіпкерлік  секторының қазақстан  экономикасындағы  маңыздылығы  барған  сайын салмақты  болып  келеді.  2004 жылғы  осы  сектордың ЖІӨ - ге қатынасының  болжамды  көсеткіш  деңгейі 30% (бұл  көрсеткіш  бағдар  ретінде ҚР – ның  президентімен  өткен  жылы халыққа  жолдауында  қарастырылып, бекітілген).

 

Бәрімізге мәлім  кәсіпкерлік  секторы  экономиканың  диверсификациялауға, тұрақты  қарқындармен  дамытуға  мүмкіндік  береді. Осы  тенденция біздің  елімізде  қалыптаса  қойған  жоқ.  Сондай – ақ жоғарыдағы  Ò¯Ð»ÐµÑÑ‚ік  көрсеткіштер дамыған  мемлекеттердің  экономикасымен салыстырғанда   мардымсыз  болып  табылады. Мұндай  жағдайдың  қалыптасуы  мемлекеттік  реттеу  мен қолдауға  және  шағын  бизнес  пен  орта  кәсіпкерліктің  ішкі  және  сыртқы  орталарына  қатысты  әралуан  аспектілі   қиындықтары  мен  проблемаларына  байланысты.

 

Сондықтан   осы  ғылыми  жұмыстың  өзектілігі  жоғарыда  аталған  әртүрлі  аспектідегі проблемаларды  және  оларды  шешу  жолдарын  зерттеумен  анықталады.

 

Сонымен  қатар  шағын  жәнеи орта  бизнес  секторының  бүкіл  әлемдік  сауда  ұйымына (БСҰ) кіруіне  байланысты проблемаларды  зерттеу  осы  бітіру  жұмысының  өзектілігін  анықтайды.

 

Халықаралық  сыртқы  ортаға  қатысты  бүкіл  потенциялды қиындық  қазіргі  кезде  өте  белсенді  Ñ‚алқылануының  себебі, шағын  және  орта  бизнестің  тек  қана ішкі  рынокқа  бағдарлануына   байланысты  бәсекелік  қабілеттің  төмендігінде.  Сондықтан егер  біздің  еліміз БСҰ – ына кірсе, онда  осы  сектордың  елімізде  экономикамызды  әртараптандыруға  мүмкіндігі  болмай  қалады. Осыған орай осы әлемдік  ұйымға  кірер  алдында  осы сектордың  бәсекелік  қабілеттерін  жоғарлатуға  бағытталған. Дамыту  жолдарын зерттеу жоғарыда  аталғандай,  осы  зерттеу  жұмысының  тақырыбының  өзектілігін  баянды  етеді.

 

Бітіру  жұмысының  мақсаты. Шағын  және   орта  кәсіпкерліктің  дамуында  кедергі  болып  тұрған  проблемаларды  қарастырып, оларды шешу  жолдары  арқылы  осы  секторды  дамыту  жолдан  зерттеу  болып  табылады. 

 

Зерттеу  жұмысының  мәні.  Ð‘ұл ғылыми  жұмыстың  зерттеу  пәні  ҚР – дағы шағын  және  орта  бизнес  секторының  субъектілері мен  олардың  қызметтерінің  жағдайын (яғни кәсіпкерліктің  объектісін) зерттеу, сондай – ақ осы сектордың  дамуындағы  проблемалар. Сондай – ақ «Ð¡Ò±Ð»Ñ‚ан» ЖШС –і.

 

Бітіру жұмысының  міндеттері:

 

1.     Шағын  және орта  бизнестің  экономикалық  жүйедегі  дамытудың  варианттарын  зерттеу  арқылы ролін  қарастыру;

 

2.     Шағын және  орта  бизнес  субъектілерінің  түрлі  аспектідегі  қиындықтары  мен  проблемаларын  терең  талдау  мен  сипаттамаларын  бітіріп  кету;

 

3.     Терең  талдау  негізіндегі  проблемаларды  шешу  жолдарын  зертеу  арқылы  ҚР –дағы  шағын  және  орта  бизнес субъектілерін  дамыту  жолдарын  әзірлеу.

 

Бітіру  жұмысының  маңыздылығы.Бұл  ғылыми  жұмыстың  теориялық  маңыздылығы  қазіргі  жағдайда  өте  жоғары.  Сондай – ақ бұл  бітіру  жұмысныда  тәжірибелік  маңыздылығы  да  бар. Оның  тәжірибелік  маңыздылығы  қазіргі  таңдағы шағын  және  орта  бизнестің  қамтуындағы  проблемалармен  қиындықтарды  шешу  жолдарының шынайы  Ó©Ð¼Ñ–рге,  жүзеге  асырулары  бойынша  рекомендацияларды  ұсынумен   анықталады.

 

Сонымен  бірге  2.2. сұрағындағы «Ð¡Ò±Ð»Ñ‚ан» серіктестігінің қаржылық – экономикалық  жағдайын  талдауды  несиелік  ресурстарды  тартуға  қолданудың  мүмкіндігі де осы  бітіру  жұмысының  тәжірибелік  маңыздылығын анықтайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. Тарау. Өтпелі кезең жағдайында шағын және орта бизнсті дамытудың объективті қажеттілігі.

 

1.1 Шағын және орта бизнес түсінігі.

 

 

 

  Шағын және орта бизнес түсінігінің мәнін ашпас бұрын, алдымен оның қалыптасу көздерін анықтап алу керек. Экономикалық теорияда кәсіпкерліктің алғашқы анықтамасына қатысты қайшылықтар бар. Көптеген теоретиктер кәсіпкерліктің шығуын франсуз экономисі Р.Контильион (18ғ) есімімен байланыстырады, ол кәсіпкерлікті сипаттайтын функйионалдық негізі ретінде тәуекелділікті ұсынады, яғни кәсіпкерлік-тәуекелділікпен байланысты болып келетін адамдардың қызметі². Бірақ соңғы уақытта кейбір теоретиктер әйгілі араб ойшылы Ибн-Кальдунның кәсіпкерлік теориясын ұстанады, «ÐºÐ°ÑÐ±» түсінігі негізгі құраушы категория деңгейіне дейін көтерілген³.

 

  Кейбіреулері болса, шағын бизнес барлық ежелгі мәдениетте дамыған деп тұжырымдайды. Бұл істе арабтар, вавилондықтар, египеттіктер, иудилер, гректер, финикшілер және римдіктер ерекшеленген. Мұнын дәлелі тұтынушылар мен кәсіпкерлерді қорғауға бағытталған Хамураппи заңдары болып табылады⁴. Қазіргі уақыттағы алдынғы қатарлы ғылыми-техника дамудың теоретигі Кристофер Фример және менеджмент теоретигі Питер Друпердің айтулары бойынша кәсіпкерліктің кезектілік теориясынан ұсынған, оны алғаш зерттеген Иозеор Шулепеттер болып табылады. Теорияның мәні келесіде, кәсіпкерлік-экономикалық дамуда қозғалтатын өзіндік элемент.

 

  Сонымен, қазіргі ұрпақ теоретиктеріне кәсіпкерліктің алғашқы пайда болу төңірегіндегі сұрақтарын бірнеше рет қарастыруларына тура келеді, бұл бір қатар экономистер мен студенттерді дұрыс емес бағытта талқылауды қорғайды.

 

  Кәсіпкерліктің анықтамасынан тоқталмас бұрын кәсіпкерлікті қандай категорияға жатқызу керек екендігін нақтылап алайық.

 

  Одақтық Республикалардың тәжірибесінде экономиканы құрамдас элементтерге шартты бөлудің дәстүрлі жүйесі кеңінен қолданылған, ол халық шаруашылығының даму бағытын және заңдылығын  жан-жақты танып білуге мүмкіндік береді, сондай-ақ жаңадан қаклыптасқан мәселелерді өз кезеңінде байқауға және олардың жедел шешілуі бойынша шаралар қолдануға мүмкіндік береді.

 

Қазіргі уақытта нарықтық қатынастар жүйесінде кәсіпорындар келесідей айрықша ерекшеліктерімен сипатталады, мөлшері, жұмыс істеушілер саны, қай салаға жататындығы, негізгі және айналым қорларының құны, шығарылатын өнім көлемі.                    

 

Сонымен кәсіпорындардың үш түрін бөліп көрсетуге болады: ірі, орта және шағын. Олардың кешені бірін-бірі толықтыра отырып, экономиканың тұтас ағзасын құрайды.

 

Ірі кәсіпорындар – нарыққа негізгі өнім шығарушылар болып табылады. Ірі кәсіпорындар – эконамика «Ò›Ð°Ò£Ò›Ð°ÑÑ‹», экономикалық тұрақтылықтың базисі.

 

Шағын және орта кәсіпорындар, үнемі жаңарып тұратын номенклатурасымен және ассартиментімен, аз ғана партияда өнім дайындау, шектеулі тұтынушылар жағдайында елеусіз материалдар мен шикі затты қолдану қажет болған жағдайда пайда болады. Сонымен, шағын кәсіпорындар нарықтың салыстырмалы толған кезінде жекелеген тапсырыстарды есепке алып өнімді аяқтайды, яғни ұсақ – түйек өнімдер өндіріледі. Сонымен қатар, шағын кәсіпорындар қызметтің барлық саласында нолдік нәтиже алумен байланысты жоғары тәуекелге ие болып табылады. Бұл әрі инновациялық қызмет, әрі жаңа технологияны игеру. Өнімнің  жаңа түрін игеру. Шағын кәсіпорындардың капиталымен тәуекел, іріге қарағанда қоғамға аз шығындар алып келеді, сондықтан мемлекет шағын кәсіпорындарды құру және дамыту үшін арнайы жеңілдіктер тәртібін тағайындау керек.