Visual Basic программалау ортасы

 

3.2-сурет. Clock мәзірі құрылған Мәзір редакторы терезесі

 

Ескерту. Қажет болса, келесі мәзірлер мен олардың пункттерін де осылайша енгізуге болады. Редактор терезесінде Солға, Жоғары, Төмен, Кірістіру (Insert), Жою (Delete) түймелері де бар. Оларды пайдаланып, құрылған мәзірді редакциялау қиын емес.

7. ОК түймесін шерту. Редактор терезесі жабылап, Clock мәзірі енгізілген форма

көрінеді. Мәзірді ашу  үшін атауын әдеттегідей бір шертсе болғаны.

 

Form1

Clock Time Date

 

 

 

3.3-сурет. Clock мәзірі енгізілген форма модулі

 

Clock мәзірі пункттерімен жұмыс

 

1. Формада Label1, Label2 объектілерін орнату. Label1 өрісіне уақытты, Label2 өрісіне датаны енгізуді жоспарлау.
2. Clock мәзірін ашып, Time пунктін екі рет шерту. Код терезесі ашылып, процедура моделі көрінеді. Оны толтыру:

Private Sub TimeItem_ Click ()

Label1.Caption = Time

End Sub

3. View – Object командасы арқылы форманы экранға қайта шығарып, мәзірдің Date пунктін екі рет шерту. Ашылған код терезесінде процедура моделін толтыру:

Private Sub DateItem_ Click ()

Label2.Caption = Date

End Sub

General

Form1 Label1 Label2 MnuClock TimeItem DateItem

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.4-сурет. Формаға енгізілген объектілер тізімі

 

Ескерту. Формада мәзір орнатылған соң код терезесінде процедура модельдерін ашудың екінші әдісі:

• View – Object командасы арқылы код терезесін ашу;
• Терезенің сол жақ (General) бөліміне енгізілген тілсызық түймесін шертіп, объектілер тізімін ашу (3.4-сурет).
• Тізімнен TimeItem қатарын екі рет шерту. Процедура моделі көрінеді. Оған қажетті команданы енгізу.
• DateItem қатарымен де осы сияқты іс - әрекеттерді орындау.

4. Проектіні сақтау (мысалы, FormClock.frm; FormClock.vbp).

5. Іске қосу командасын беру (F5). Форма көрінеді.
6. Оған енгізілген Clock мәзірін ашып, ретімен Time, Date пунктерін шерту. Label1, Label2 өрістерінде ағымдық уақыт пен дата жазылып қойылады, мысалы:

                           

                               12:47:25                                                           26:12:2000

 

7. Программа жұмысын аяқтау командасын беру (End).

Ескерту. TimeItem объектісінің қасиеттер терезесі жоқ. Сол себепті формада тек ағымдық уақыт көрінеді. (Жалпы, мәзір элементтерімен жұмыс істеу оқиғасы Click (басу) ғана).

3.2. Мәзір пункттерін орындайтын жылдам

клавиштер тағайындау

 

Жылдам клавиш

 

Мәзір командасын орындау үшін клавиатураның осы  үшін арналған клавишін басуға болады. Әдетте мұндай клавиш жылдам клавиш делінеді. Ол көптеген қосымшалардың мәзір пунктерінде астын сызу белгісі арқылы белгіленіп қойылған.

VB-те жылдам клавиш тағайындау үшін мәзір редакторын ашып, мәзір құру кезінде Caption өрісіне енгізілген мәзір пункті атауының тағайындалатын өрісінің алдына амперсенд (&) белгісін орнатып қою жеткілікті. Мысалы, өріске Clock атауын &Clock түрінде, Time атауын &Time түрінде енгізсе болғаны. Бұл кезде & белгісінен соң бірінші болып жазылған әріптер (С және Т) жылдам клавиштер болып тағайындалады.

Іске қосу командасы  берілген соң формада мәзірдің көрінуі 3.5-суретте көрсетілген.

 

Clock     Time     Date

3.5-сурет. Жылдам клавиштер белгіленген мәзір

 

Жалпы, мәзірдің түрлі  командаларын тек түрлі клавиштер  арқылы орындау мүмкін. сол себепті  жылдам клавиштердің түрлі командалар үшін қайталанбауын қадағалау керек. Мысалы, Edit мәзірінде Cut (Кесіп алу), Copy (Көшіру) командаларын орындау үшін С клавишін тағайындау қате болар еді. Біріншісіне Т, екіншісіне С клавишін тағайындау үшін командада & символы осы әріптердің алдына енгізілуі тиіс:

 

&Copy               Cu&t

 

Команданы мәзірсіз, жылдам клавиштерді пайдаланып орындау үшін іске қосу командасы берілген соң клавиатураның сәйкес (мәзірде асты сызылған) клавишін басу керек.

 

Жылдам клавиштер

 

Windows-та команданы екі не одан да көп клавиштерді бірінен соң бірін басу арқылы жылдам беруге болатыны белгілі. VB-те ол 3.2-суретте көрсетілген мәзір құру кезінде орнатылады. Мысалы, Clock мәзірінің Time командасын орындауға Ctrl+T, Date командасын орындауға Ctrl+D клавиштерін тағайындау әдісі:

• Time, TimeItem атаулары Caption, Name өрістеріне енгізілген соң терезенің ShortCut (жылдам клавиштер) өрісіне енгізілген тізімді ашып, одан Ctrl+T қатарын таңдау. Ол мәзірдің Time пунктін орындау командасы болып тағайындаладыда, терезенің төменгі бөліміне жазылған Time пункті қатарының оң жағына кірістіріліп қойылады;
• Date, DateItem атаулары сәйкес өрістерге енгізілген соң, Date командасын орындау үшін Ctrl+D командасын тағайындау (тағайындау әдісі жоғарыдағы сияқты).
• OK түймесін шерту. Форма көрінеді. Оған енгізілген Clock мәзірінің ашылғандағы көрінісі 3.6-суретте бейнеленген.

 

Clock      Time    Ctrl+T      Date    Ctrl+D

 

3.6-сурет. Формаға енгізілген Clock мәзірі

 

Мәзір пунктін орындау  үшін алдымен іске қосу командасын беру керек. Одан әрі Ctrl+T, Ctrl+D командалары енгізілсе, ағымдық уақыт пен дата алдын ала формада орнатылған Label1, Label2 өрістерінде көрінеді.

 

Контексті мәзір  құру

 

Формаға енгізілген мәзірді  тышқанның оң түймесін шертіп көрсетуге  болады. Мұндай мәзір бетке шығатын  не коньексті мәзір деп аталатыны  белгілі. Clock мәзіріне енгізілген командалардан тұратын контексті мәзірді құру әдісі:

1. Clock мәзірі енгізілген форманы экранға шығару.
2. Форманы екі рет шертіп, код терезесін ашу.
3. Терезенің оқиғалар тізімінен MouseUp (тышқан арқылы жоғарыға) оқиғасын таңдау.
4. Көрінген процедура моделін толтыру:

 

Private Sub Form_MouseUp(Button As Integer, Shift As Integer, X As Single, Y As Single)

If Button = 2 Then

PopupMenu mnuClock

End If

End Sub

Процедураға енгізілген команда: «Егер тышқанның оң түймесі  басылса, mnuClock контекстік мәзірін шығару» (popup-күтпеген жерден).

5. Іске қосу командасын беру (F5).
6. Көрінген форма бетінде тышқанның оң түймесін басу. Контексті мәзір (Clock мәзірі пункттерінің тізімі) көрінеді. Оларды әдеттегідей пайдалана беруге болады.
7. Программаны сақтау, жабу.

 Ескерту. 1. Windows-та жұмыс істейтін қосымшаның мәзіріне енгізілген кейбір командалар бірдей қол жетерлік емес. Мысалы, Edit мәзіріне енгізілген Copy, Paste командаларының біреуі қосылулы тұрса, екіншісі қосылмай күңгірт түрде көрінеді. VB-те бұл үшін мәзір редакторы терезесінде мәзірдің сәйкес пункті құрылған соң Enabled (Қосылулы) жалаушасын алып тастаса болғаны.

2. Кез келген объектіге арналған контексті мәзірді экранға шығару үшін оны таңдап, оң түймемен шерту керек.

 

Форманы безендіру

 

Wmf, bmp т.с.с. типті графикалық кескінді формаға енгізудің түрлі тәсілдері бар. Оны тез орнату жолы:

1. Орталықты ашып, форманы барынша кеңейту.
2. Элементтер панелінің PictureBox (сурет қорабы) түймесі арқылы формаға сурет орналастырылатын өріс орнату.
3. Объектіні таңдап, оның Picture қасиетін екі рет шерту (қасиет мәні қатарында көрінген көпнүктені шертуге де болады). Load Picture терезесі көрінеді. Бұл терезеге Windows-та, ClipArt-та, т.б. қосымшаларда сақталған кескіндік файлдар атауларын шығаруға болады. Мысалы, ол үшін C:\ Program Files\ Microsoft Office\ Clipart\ Popular бумасын таңдаса болғаны, т.с.с.

 

 

 

3.7-сурет. Picture1 объектісінің ішіне енгізілген кескін (Облака)

 

4. Көрінген файлдар ішінен қажеттісін таңдап, Ашу түймесін шерту. Кескін формада орнатылған Picture1 объектісінің ішіне кірістіріліп қойылады. (C:\Windows\Облака.bmp файлы таңдалған кездегі форманың көрінісі 3.7-суретте көрсетілген).

 

Қозғалту әсерін ұйымдастыру

 

Объектіні жылжыту үшін оны таңдап, Жылжыту және Қалдыру тәсілін пайдалануға болатыны белгілі. Объектіні автоматты түрде «қозғалту әсерін» (анимация, мультипликация эффектісін) форманың координаттар жүйесінде Move (жылжыту) командасын (әдісін) және формада орнатылған Таймер объектісін пайдаланып орындауға болады. (Формада координат осьтерінің орналасуы Бейсиктегідей сияқты. Өлшем бірлігі -twip).

VB-те Picture1 объектісіне орнатылған суреттің салыстырмалы жылжуын ұйымдастыратын оператор:

Picture1.Move Picture1.Left S1, Picture1.Top S2

Мұндағы Left (солға), Top (жоғары)-объект қасиеттері; S1,S2- плюс (+) не минус (-) таңбалы твиппен берілген бүтін сандар. Олар салыстырмалы жылжытылу шамасын көрсетеді. Мысалы, Left-50, Top-50 объектіні тұрған орнынан бастап солға 50, жоғарыға 50 твип бойынша жылжыту (+ таңбасы енгізілген әрекет керісінше).

 

Таймер объектісі жылжыту жылдамдығын орнатады, оның Interval қасиетіне 50-200 аралығындағы санды меншіктеу жеткілікті (мән кіші болған сайын жылдамдық артады).

Мысал. Форманың оң жақ төменгі бөлігіне кірістірілген шағын Picture1 объектісіне «Облака.bmp» суретін орнатып, оны автоматты түрде жоғары қарай көлденең «жылжыту» керек.

1. Орталықты іске қосып, форманы барынша кеңейту.
2. Оның оң жақ төменгі бөлігіне Picture1 объектісін, келесі бөлігіне Timer1 объектісін орнату.
3. Объектілердің қасиеттеріне мән меншіктеу:

 

Объект	Қасиет	Меншіктелетін мән
Picture1	Appearance (Сыртқы түс)	0-Flat (жазық)
	Picture	VB\ …Облака.wmf
	Visible	True
	BorderStyle (Жиек)	0-None
	BackColor (Фон түсі)	MenuBar
Timer1	Enabled	True
	Interval	100

4. Код терезесінде процедуралар құру:

 

Private Sub Picture1_Click()

Picture1.Visible = True

Timer1.Enabled = True

End Sub

Private Sub Timer1_Timer()

If Picture1.Top > 0 Then

Picture1.Move Picture1.Left - 50, Picture1.Top - 50

Else

Timer1.Enabled = False

Picture1.Visible = False

End If

End Sub

 

5. Проектіні сақтап, іске қосу.

 

Объектілер топтамасы. For Each циклі

VB-те формада орнатылған объектілер байланысты бір топ ретінде қарастырылады да, олар объектілер топтамасы (жиъштығы) не Controls топтамасы (басқару құралдары) делінеді.

Формада топ объектілерімен өлшемін өзгерту, жылжыту, басқа атау меншіктеу сияқты жұмыс істеуге болатыны белгілі.   Мұндай  өңдеу жұмыстарын топтама үшін тұтас орындауға болады. VB-те ол үшін For Each..Next циклі пайдаланылған. Жазылу түрі :

 

For Each Control in <Форма атауы>.Controls

<0бъектімен  іс - әрекеттер >

Next Control

Мұндағы Control - топтың ағымдық объектісін көрсететін айнымалы; цикл денесі (<0бъектімен іс әрекеттер>)- объектінін қасиеттерін өзгерту командалары, мысалы; Enabled (Қосылулы), Left (Сол жақтан), Top (Жоғарыдан), Caption (Үстіне жазу), Visible (Көрсету).

Мысал. Форманың сол жағына сурет енгізетін екі Picture1, Picture2 объектілері мен Command1 басқару элементін орнатып, сурет орнатылған соң оларды тобымен оңға бірте-бірте 250 бірлікке жылжыту керек.

1. Орталықты іске қосу. Жаңа форма көрінеді (Form1).
2. Форманың сол жағына Picture1, Picture2, Command1 объектілерін орнату.
3. Picture1, Picture2 объектілерінің Picture қасиетінің мәндері үшін бір графикалық файлды, мысалы, "Облака.bmр" файлын таңдап, сәйкес объектілерге кірістіру (3.8 — сурет).
4. Command1 түймесін екі рет шертіп, код терезесінде ашылған процедура моделін толтыру:

3.8-сурет. Топтаманың дайындалған кезде көрінісі

 

3.9-сурет. Топтаманың біртұтас жылжытылған көрінісі

 

Private Sub Command1_Click()

For Each Ctrl In Controls

Ctrl.Left = Ctrl.Left + 250

Next Ctrl

End Sub

Мұндағы ctrl — жиынтықтьң ағымдық объектісін анықтайтын айнымалы.

4. Проектіні сақтап, іске қосу командасын беру.

5. Көрінген форманың Command1 түймесін бірнеше рет шерту. Түйме басылған сайын объектілер біртұтас түрде оңға жылжиды (соңғы түрі 3.9 — суретте көрсетілген).