Кәсіпорынның қаржылық қызметінің нәтижелерін талдау

16

Мүлік құнының деңгейi 8183 мың теңгеге немесе 3,5%-ға қысқарғанына қарамастан, мұндай тенденцияны оң бағалау керек.

2.3 Кәсiпорынның қаржылық нәтижелерінің динамикасын талдау

Пайданы үлестiру және қолдану жетекшiлердiң қажеттiліктерiн қанағаттандыруын және мемлекет табыстарын қалыптастыруын қамтамасыз ететiн, маңызды шаруашылық процессi болып табылады.

Пайданы үлестiру тетiгі өндiрiстiң тиiмдiлiгiн жоғарылатуына барынша мүмкiндiк туғызатындай және шаруашылықтың жаңа формаларының дамуына жағдай туғызатындай құрылу қажет.

Жекешелендiру және акцияландыру процесінің дамуымен кәсiпорындар алған пайдаларын өз беттерiнше, тек заң бойынша міндетті шегермелерге,  салық өндiруге және бұдан басқа бағыттарға жататын, бөлiктен басқасын қолдану құқылы.

Пайданың экономикалық негізделген үлестіру жүйесi мемлекет алдында қаржы мiндеттемелерiн орындауына кепiлдiк беруi және кәсiпорындардың өндiрiстiк, материалдық және әлеуметтiк мұқтаждықтарын барынша қамтамасыз етуi керек.

Көлдеңен талдаудың көмегiмен, табыстар мен шығындар құрылымдардағы болған өзгерiстер, сонымен қатар  олардың өзгеру динамикасы туралы толық ақпарат алуға болады (Кесте 8 қараңыз).

Кестедегі мәліметтерді талдау нәтижесiнде, талданатын мерзiм iшiнде таза пайда 72, 7%-ға үлкейгенін және 2007 жылы ол 4790548 теңге құраған деп, қорытынды жасауға болады. Бұл өсу құрылымдық өзгерiстер арқасында болды, яғни сатудан алынған табыстың 18%-ға өсуі, сатылған өнiмнiң өзiндiк құнының 19 %-ға өсуі болды, сонымен жалпы пайда орташа 8,6%-ға үлкейдi, ал бұны қолайлы тенденция деп, бағалауға болады. Тұрақты шығындарға қатысты әкімшілік шығындардың 10,6%-ға өсуі таза табыстың өсуіне кері әсерін тигізді. Сонымен бiрге, таза пайданың өсуіне шығындардың 4,7%-ға азаюы өз әсерін тигізді.

2008 жылы алынған пайданың құрылымын және динамикасын талдау 9 кестеде көрсетілген (Кесте 9 қараңыз).

9 кестенің мәліметтері бойынша 2007 жылмен салыстырғанда 2008 жылы таза пайда 42,8%-ға өскені және 6870731 теңге құрады деп, қорытынды жасауға болады.

Бұл, сатудан алынған табыстардың 30,2%-ға өсті, сатылған өнiмнiң өзiндiк құнының 36, 5 %-ға өсу есебiнен болды, ал бұл, кәсiпорынның қызметiне қолайлы әсер тигізе отырып, жалпы пайданың 65,3 %-ға өсуіне әкелді.

Кесте 8

2007 жылы алынған пайданың құрылымын және динамикасын талдау

Өнімді сатудан және қызмет көрсетуден алынған табыспен өнімді сатудан және қызмет көрсетуден алынған өзіндік құнының өсу қарқынын қарастыратын болсақ, өнімді сатудан және қызмет көрсетуден алынған өзіндік құны 36,5%-ға ессе, өнімді сатудан және қызмет көрсетуден алынған табыс 30,2%-ға өсті. Бұл 2008 жыл аралығында өнімді сатудан және қызмет көрсетуден алынған өзіндік құнның 6,3%-ға өскенін көрсетеді. Сонымен бірге,  2007 жылда 10,6%-ға өскен әкімшілік шығындар, 2008 жылда 25,16%-ға азайды.

Кесте 9

2008 жылы алынған пайданың құрылымын және динамикасын талдау

Демек, кәсiпорын қаржыларды үлестiрумен қолдану және шығындарын басқару бойынша тиiмдi саясат жүргізді деуге болады.

2009 жылы алынған пайданың құрылымын және динамикасын талдауы 10 кестеде көрсетілген (Кесте 10 қараңыз).

10-ші кестені талдау нәтижесiнен, келесідей қорытынды жасауға болады: талданған мерзiм iшiнде пайда азын-аулақ 3,7%-ға өсті және 7095692 теңге құрады, негiзiнен бұл жалпы пайданың 5-есе өсті есебiнен болды.

Жалпы пайданың мұндай өсуі, сатудан алынған табыстардың 143,4%-ға өстііне және сәйкесiнше өзiндiк құнның 132%-ға өсуіне байланысты болды.

Сонымен қатар өнiмдердi сату шығындары 60617342 теңгеге, әкiмшiлiк шығындар 3871609 теңгеге өсті.

Алынған мәлiметтердi 11-ші кестедеге түйiстiремiз (Кесте 11 қараңыз).

Кесте 10

2009 жылы алынған пайданың құрылымын және динамикасын талдау

11-ші кестеге сәйкес, сатудан алынған табыстар негiзiнен жыл сайын өседi, және сол уақытта сатылған өнiмнiң өзiндiк құны да өседi, деп айтуға болады. 2008 жылы жалпы пайда 9929830 теңгеге үлкейдi, ал 2009 жылы осы көрсеткiш 80982333 теңгеге дейін күрт өсіп кетеді, яғни 65778912 теңгеге өсті. 2009 жылы жалпы пайданың күрт өсуі,  өткiзудiң жаңа нарықтарын игеру салдарынан, сату көлемдерiнің өсті есебiнен болды.

2008 жылы бұл кәсiпорынның әкiмшiлiк шығындары 3440424 теңгеге қысқарды, ал  2008 жылмен салыстырғанда 2009 жылы 60617342 теңгеге  үлкейдi.

Қорытынды пайда туралы айтсақ, келесі қорытынды жасауға болады: ол жыл сайын үлкееді, және 2008 жылы ол 1234001 теңгеге, ал 2009 жылы 224961 теңгеге өзгерді. Бұл өнiмдердi сатуға деген шығындардың өсуiне байланысты.

Кесте 11

2007, 2008 және 2009 года жылдарында алынған пайданың құрылымын

және динамикасын талдау