Мелекеттік бюджет

         - бюджеттің шығындарын қалыптастыру;

         - инфрақұрылымдарды және адами капиталды дамыту;

- мемлекет тарапынан көрсетілетін қызметтер сапасын арттыру;

- ауданның іс үстіндегі аймақтық бағдарламаларын жүзеге асыру;

-бюджеттік процестерді бюджеттік заңнамаларға сәйкес ұйымдастыру;

         - бюджетті жоспарлаудың бағдарламалы-мақсатты әдісін жетілдіру;

- мемлекеттік шығындардың тиімділігін және нәтижелілігін

 жоғарылату;

- бюджетаралық қатынастарды жетілдіру;

- салық әкімшілігін жақсарту және салық базасын кеңей

ҚОРЫТЫНДЫ

Қазақстан Республикасындағы нарықтық қатынастардың тұрақты дамуы әлеуметтік – экономикалық саланың дамуы кезеңімен сәйкес келеді. Бюджет құрылғысы, бюджет үдерісі және бюджетаралық қатынастар саласында негізделген  теориялық және тәжірибелік зерттеменің нарықтық қатынастарға өту кезеңіндегі елеулі артта қалушылығы аталған мәселелерді шешу бойынша нақты ұсыныстар жасау қажеттігін шарттады. Нарықтық экономиканың дамуы жағдайындағы мәселелерді оңтайландырудың алғы шаралары болып бюджет жүйесін реформалауға, бюджетаралық қатынастардың ұстанымпазды жаңа жүйесін жасауға дәлелді  тәсілдерді әзірлеуге және республиканың бюджет үдерісі мен бюджет құрылғысы мәселелерін шешуге бағытталған шаралар табылады.

Сонымен, бюджет функциялары, дәлірек айтсақ, бюджеттік салық саясаттың функциялары қорытынды түрде келесілерді құрайды:

А) нарықтан тыс қызмет көрсету (қоғамдық сипаттағы қызметтер: білім беру, денсаулық сақтау, қорғаныс және т.б.);

Ә)  кірістерді қайта бөлу (салықтар, трансферттер, субсидиялар және т.б.);

Б) мемлекеттік реттеу (монополияға қарсы реттеу, еңбекпен қамтамасыз ету және т.б.);

В) мемлекеттік бақылауды іске асыру (сыртқы бақылау, ішкі бақылау).

Жүргізілген курстық жұмыс нәтижесінде біз келесі қорытындыға келеміз:

1. Бюджет бұл – қаржы жүйесінің орталық буыны, сондай-ақ мемлекеттің экономикалық саясатын жүзеге асыратын маңызды құрал. Оның көмегімен мемлекеттік билік ұлттық табысты қайта бөлуді жүзеге асыра отырып,қоғамдық өндіріс құрылымын өзгертеді,шаруашылықтандыру нәтижесіне әсер етеді және әлеуметтік қайта құруларды жүзеге асырады.Нарықтық экономикаға өту барысында мемлекеттік бюджет өз рөлін жоя алмайды және жоймайды.Тек қоғамдық өндіріске бюджеттік әсер етулердің әдістері ғана өзгереді.Бұл өндіріске бюджет қатынастарының түбегейлі қайта құрулары мен ұстанымпазды жаңа бюджет механизмін құруға қызмет етуге шақырады.

2. Бюджеттік әсер етудің әрекеттілігін жоғарылату көбінесе осы жүйенің мәніне жету деңгейі,оның дамуын анықтайтын факторларды білумен байланысты болады. Кез – келген елдің бюджетінің қызмет етуінің ұйымдастырушылық нысаны болып әкімшілік - бөлу жүйемен қатар нарық жағдайларында экономиканы басқарудың маңызды құралы ретінде шығатын бюджет жүйесі табылады. Оның қызмет етуі жеткілікті икемділік,оңтайлылық және бюджет ресурстарын тиімді пайдалануды қамтамасыз етудің маңыздылығымен шартталған.

3. Қазақстан Республикасының қаржы  қатынастарының орталықсыздандырылуы саласындағы өзгертулер жаңа бюджет механизмін құру мен орталықтандырылған қаржы жүйесінде олардың қайта құрылуының қажеттігін анықтайды. Жаңа бюджет механизмін құру екі өзара байланысты мәселелерді шешуді ұйғарады: біріншіден, нарықтық жүйенің тұрақты дамуын құру мен шаруашылықтандырудың қондырма негіздерін түбегейлі қайта құрады; екіншіден, мемлекеттік билік қызметтеріне және оларға бағынышты қоғаның экономикалық мүддесіне қатаң құқықтық шектеу.

4. Бюджет жүйесін орталықсыздандыруда республикалық бюджеттің рөлі елеулі болып қалады. Ол бюджет жүйесінде де және сәйкес тұтастай жалпы мемлекеттік шаруашылықты ұйымдастыруда да үйлестіруші буын болады.

5. Қаржылық әсер етудің бөлінбес элементі ретінде бюджет жүйесіндегі жергілікті деңгейдің бар болуы жекелеген әкімшілік құрулардың ауқымында әлеуметтік-экономикалық үдерістермен реттеудің қолданыстағы қажеттігін объективті түрде көрсетеді. Қарастырылатын бюджеттермен көрсетілетін экономикалық қатынастар саласының нарықтық шаруашылықтандыру жағдайындағы кеңею үдерісі аумақтық билік органдары қызметінің елеулі әртараптандыру қажеттігімен анықталады,аумақ экономикасын реттеуде оның белсенді әсер етуінің маңыздылығы,жұмысшы күштің ұдайы жаңғыртылуы, аумақтық бағдарламалардың жүзеге асуы қажеттілігімен анықталады.

6. Жаңа Қазақстандық бюджет механизмінің үлгісін және бюджетаралық қатынастардың әрекетшіл  жүйесін іздестіруді шет мемлекеттермен жинақталған тәжиребе есебімен зерделей отырып, оның оң жақтарын Қазақстанда қолдану қажет. Сапасы анықталған мінсіз бюджет жүйесі болмайды. Әрбір ұлттық-мемлекеттік және әкімшілік-аумақтық бірліктер әр түрлі жүйелерде анағұрлым жоғары әсер беретін оның артықшылықты жағдайлардағы сол элементтерді таңдау қажет, сонымен қатар, экономика дамуының жалпы деңгейінескеретін қолданыстағы әлеуметтік – саяси жағдайлардан туындауы қажет.

7. Бюджеттер арасындағы қаражаттарды қайта  бөлудің қазіргі механизмі белгілі бір нормамен шектелген бюджеттерқаражаттарын қайта бөлу нысанын көрсетеді.

8. Салықтық үлестеудің басымдылығы болып аумақтың билік органдарымен белгілі бір түсімдердің бөлігін алуда кепілдіктің бар болуы мен қарапайымдылығы табылады. Бірақ та, бүгінгі күні  оның қызмет етуі көбінесе реттеуші табыстардан аударымдарды еске түсіреді.Әсіресе,реттеуші табыстарды бөлуде үлестеудің түрлендіруі ашық түрде өзін жергілікті  деңгейде көрсетеді.Республикалық салықтардан аударымдар жергілікті билік  органдарын  мемлекеттің салық қызметіне араласу мүмкіндігінен айырады. Ерекше қарама – қайшылықтар реттеуші табыстардан аударымдар нормативін анықтау үдерісінде пайда болады.

9. Жергілікті бюджет табыстарын реттеудің орталықтандырылған механизмі сақталады. Бұл  оның қаржылық дербестігіне кедергі  келтіреді,жоғары тұрған билік органдары қабылдайтын шешімдерден әлеуметтік сала мен жергілікті экономиканың дамуына бағыныштылықты нығайтады.

Бюджет жүйесі мен бюджет құрылғысын  жаңартуды қалыптастыру, бюджетаралық қатынастардың сапалы жаңа жүйесін қалыптастыру және олардың әдістері мен нысандарының оңтайлы үйлесуінің жаңа құрылымдық жолдарын іздестіру қазақстандық мемлекеттіліктің нығаюы үдерісін тұрақтандыруды жүргізеді,нарықтық экономиканың дамуын,әр түрлі билік деңгейлерінің тең  құқылығына себеп болады.

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР TI3IMI

1.   Зейнельгабдин А.Б. Финансовая система: экономическое содержание и механизм использования. Алматы, Каржи-Каражат, 1995г.

2.   Мельников В.Д. Государственное финансовое регулирование экономики Казахстан. – Алматы, Каржи-Каражат, 1995г.

3.      .Ильясов К.К., Мельников В.Д. Финансы. Учебник для экономических специальностей вузов. Алматы, Каржы-Каражат,1997.

4.      Ильясов К.К., Мельников В.Д. Каржы. Окулык.- Алматы, Экономика, 1994.

5.      20.Ильясов К.К., Саткалиева В.А. и другие. Государственный бюджет.- Алматы. РИК, 1994.

6.      Қазақстан Республикасының қаржы министрлігі - http://www.minfin.kz.

7.      Мельников В.Д. Ильясов К. К Финансы Алматы, Изд 2-е, перераб, доп. - Каржы - Каражат, 1997г

8.      Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы стратегиялық зерттеу институты (http://www.kisi.kz)

9.      Қоғамдық мәселелерді талдау Орталығы (http://www.pprc.kz)

10. Мельников В.Д. Государственное финансовое регулирование экономики Казахстана - Алматы, Каржы-Каражат,1995

11. Утибаев Б.С., Жунусова Р.М. Бюджетное устройство и бюджетная система Алматы, Каржы-Каражат,1999

12.             Балабанов И.Т. Финансы граждан.- М.: Финансы и статистика 1995г

13.             Вавилов Ю.Я. Государственный кредит: прошлое и настоящее. М.: Финансы и статистика 1993г

14.             Преобразование финансовой системы в Республике Казахстан. Публикация Азиатского банка развития. Вашингтон-Алматы-Манила. «Познание», 1997г.

15.             Республика Казахстан. Трансформация государства. Доклад миссии Всемирного банка. Т. 1,2

16.             Сумароков В.Н. Государственные финансы в системе макроэкономического регулирования  М.: - Финансы и статистика, 1996г.

17.             Ширкевич Н.А Местные бюджеты М.: - Финансы и статистика, 1991г.

18. Есентугелов А.Е. Рыночная экономика- выбор Казахстана - Алматы, Каржы-Каражат,1994

19.  Бабич А.М.  Павлов Л.И. Государственные и муниципальные финансы: Учебник для ВУЗов.

20. Кучукова Н.К. Макроэкономические аспекты реформирования финансово-кредитной   системы Республики Казахстан в условиях перехода к рыночной экономике. Алматы, Гылым, 1994.

21.Мещерякова О.В. Налоговые системы развитых стран мира. Справочник - М: Фонд «Правовая культура», 1995.

22. Поляк Г.Б. Финансовое обеспечение социальной сферы.- М: Финансы и статистика, 1988.

23. Романовский М.В. Учебник/ Бюджетная система РФ М.: Юрайт, 1999г.-621

24.Республика Казахстан. Трансформация государства. Доклад миссии Всемирного банка. Т.1,2

25.Родионова В.М. Вопросы сущности и функции финансов.- М: Финансы и статистика, 1997.

26.Родионова В.М. Государственный бюджет СССР и его роль в сбалансированном развитии экономики. - М: Финансы и статистика, 1985.

27.Роль финансов и кредита в повышении производительности труда. Сборник М: Финансы и статистика, 1990.

28.Солянникова С.П. Бюджеты территории. - М: Финансы и статистика, 1993.

29.Сумароков В.Н. Государственные финансы в системе макроэкономического регулирования: Финансы и статистика, 1995.

30.Финансы и кредит. - Учебник под ред. проф. Коцака А.Ю. Екатеринбург.

31.Финансовые аспекты рыночной экономики. Под ред. Д.Г. Черника. М: Финансы и статистика 1994.

32.Финансово-кредитные проблемы экономики Казахстана. Сборник научных трудов под ред. проф. Ильясова К.К.- Алматы, Бiлiм, 1995.

33.Федосов В.М., Огородник С.Я. Государственные финансы.- Киев, 1991.

34.Чернов А.Ю. Личные финансы.- М: Перспектива, 1995.

35.Ширкевич Н.А. Местные бюджеты М: Финансы и статистика, 1991.

36.Александров А.М., Вознесенский Э.А. Финансы социализма. М: Финансы, 1974.

37.Дьяченко В.П. Товарно-денежные отношения и финансы при социализме. М:Наука 1974.

[1]

[2]