Орыс философиясы

Автор работы: Пользователь скрыл имя, 21 Ноября 2012 в 21:34, доклад

Краткое описание

X-XIII ғ. ежелгі Ресейдегі философиялық және әлеуметтік ойдың пайда болу. Ежелгі орыс халқы мен ежелгі орыс феодалдық мемлекетінің қалыптасуы. Ежелгі славяндардың көп құдайға сенушілігінен (политеизм) бір құдай сеніміне өтуі (монотеизм). Феодалдық қоғам ресми идеологиясы есебіндегі христиандық тұсінігі. Христиан ілімінің пұтқа табынушылық қөзқарастарға қарсы күресінің сипаты.

Содержимое работы - 1 файл

космизм орыс фил.docx

— 72.08 Кб (Скачать файл)

Орыс философиясы

X-XIII ғ. ежелгі Ресейдегі философиялық және әлеуметтік ойдың пайда болу. Ежелгі орыс халқы мен ежелгі орыс феодалдық мемлекетінің қалыптасуы. Ежелгі славяндардың көп құдайға сенушілігінен (политеизм) бір құдай сеніміне өтуі (монотеизм). Феодалдық қоғам ресми идеологиясы есебіндегі христиандық тұсінігі. Христиан ілімінің пұтқа табынушылық қөзқарастарға қарсы күресінің сипаты. «Повести временных лет» (XI- XII в.в.), «Слово о законе и благодати Иллариона (XI в.), «Слово о полке Игоре» (XII в.), «Молении Даниила заточника» (XII- XIII в.в.), «Бытии Александра Невского» және басқа да ежелгі орыс шығармаларының философиялық, социологиялық, патриоттық, этикалық идеялары.Ежелгі орыс апокриптикалық жазбаларындағы Аристотель, Платон, Гиппократ идеяларының мазмұны. «Толковой Палей » (XI- XII в.в.), «Пчелы » (XII в.) кітаптарының философиялық идеялары. Филипп Пустынниктің «Зеркало» немесе «Диоптре» еңбегіндегі Өалам және төрт бастамалардың, тән мен жанның қатынасы туралы мәселелер.  
 XIV-XVII ғасырлардағы Ресейдің философиялық және әлеуметтік ойы.  
 Москва князьдығының пайда болуы және бір орталыққа бағынған Ресей мемлекетінің құрылуы. Орыс халқының монгол-татар жаулап алушыларына қарсы күресінің бейнесі және публицистикалық, философиялық әдебиеттердегі («Задонщина» XIVв, «Сказание о князьях Владимирских XVв. т.б.») мемлекеттік бірігушілік тенденцияларының күшейуі. «Москва третий Рим» XVI Қ. Еңбегіндегі Филофейдің провиденциалистік теория. Иосифляндардың – Иосиф Володский (1440-1515) және «нестяжательдердің» - Пил Сорский басшылығымен (1433-1508) саяси, діни-моральдық, философиялық айтыстары. Марк Гректің (1475-1556) философиялық және қоғамдық идеялары. Иван Грозныйдың (1520-1584) және Андрей Курбский (1538-1583) хаттарының идеялық мазмұны. Матвей Башкиннің, Феодосий Косоның, Артемидің дін бұзарлық (еретиктік ) іс-әрекеттері. «Голубиная книга», және «Прение живота и смертидің» пантеистік себеп, дәлелдері.  
 XVII ғ. Ресей және Украинадағы философиялық ой.  
 Жалпыресейлік нарықтың пайда болуы, орыс, украин және белорус ұлттарының қалыптасуы. Украинаның Ресейге қосылуы (1654 ж.) және оның маңызы. XVII ғ.Ресейде ағартушылық және жаратылыстану ғылымдарының дамуы. Киев-Могилян Коллегиясының (1631) маңызы. Славян-грек-латын академиясының (1687 ж.) және Ф.М. Ртищев (1649 ж.) мектебінің Ресейдегі философиялық білімді таратуы.  
 XVII ғ. соңы мен XVIII ғ. бірінші жартысындағы Ресейдегі философиялық, әлеуметтанушы ой Петрдің қайта құрулары мен оның мазмұны. XVII ғ. соңы мен XVIII ғ. бірінші жартысындағы Ресейдегі ғылым мен мәдениет, ғылым академиясын құру. «Ғылыми жасақ». XVIII ғ.басындағы Ресейдегі қоғамдық және философиялық ойдың көрнекті өкілдері: В.Н. Татищев (1686-1750), Ф.Прокопович (1631-1736), А.Д. Кантемир (1708-1744). Таным теориясы мен сұрақтарының жете зерттелуі, Қылымды топтау (жіктеу) жаратылыстың құқық теориясы. И.Т.Посошков (1652-1726).  
 М.В.Ломоносов  
 М.В.Ломоносов (1711-1765) Ресейде алдыңғы қатарлы жаратылыстану мен материалистік философияның негізгі қалаушы. Оның XVII- XVIII ғ.ғ. философиялық ой мен жаратылыстану жетістіктерін қорытындылауы, әдіс мәселесін жете зерттеуі. М.В. Ломоносовтың дін ілімінен ғылымның тәуелсіздігі үшін күресі. Тбиғат пен табиғат заңдарының материалистік түсіндірмесі. М.В. Ломоносовтың «Корпускулярлық философиясы». Материя қозғалысы мен заттардың сақталу заңының ғылыми-экспериментальдік және философиялық дәлелдемесі. Материя қозғалысының мәңгілігі және алғашқы қозғау салудың терістелу мәселелері. М.В.Ломоносовтың таным теориясы мен «екінші сапалылықтың» субъективті-идеалистік түсіндірмесі. Деизм материалистик козқарастардың көрініс табу түрі есебінде.  
 XVIII ғ.екінші жартысындағы орыс ағартушылары  
 Ресейде крепостнойлыққа қарсы ағартушылық идеологияның дүниеге келуі XVIII ғ. орыс ағартушылары: Н.Н. Поповский (1730-1760), А.А. Барсов (1730-1791), Д.С.Анечков (1735-1779), Я.П. Козельский (1724-1794), А.Я.Поленов (1738-1816), Д.И.Фонвизин (1743-1792),Н.И. Новиков (1744-1818), П.С. Батурин (1740-1803) және олардың қоғамдық көзқарастары. Ағартушылар философия пәні мен міндеттері туралы. Табиғаттың материалистік түсіндірмесі және Вольф пен Лейбницті сынау. Таным теориясы, туа біткен идеялар теориясының сыны, қисын мәселерінің жете зерттелуі. Ағартушылар деизмі шіркеудің мистикалық идеологиясына қарсы күрестің түрі. Діни сенімдердің пайда болуының жаратылыстық теориясының негізделуі. Ағартушылардың жаратылыстық келісімшарт пен жаратылыстық құқық теориясын дамытуы. Десницкийдің қоғамдық және отбасылық басқару мен жеке меншік сұрақтары шешіміне тарихи тұрғыдан келуі. Ресейдегі Вольфтік философия. Г.Теплов (1711-1779), М.М. Щербатовтың (1733-1790) идеалистік-мистикалық философияны насихаттаудағы атқарған ролі.  
 А.Н.Радищев (1749-1802)  
 Радищевтің «Путишествие из петербурга в Москву» еңбегі, оның негізгі идеялары. Радищевтің «О человеке, о его смертности и бессмертии» трактаты. Оның табиқатқа материалистік көзқарасты дамытуы.Адам туралы ілім, өлім мен мәңгілік мәселесі. Таным теориясындақы материалистік сенсуализмнің негізделуі. Парасаттық пен сезімдік ара қатынасы. Радищевтің тұлқа мен адамзат қоқамы тұсіндірмесі.  
 XIX ғ.бірінші жартысындақы Ресейдегі философиялық ой  
 Декабристердің философиясы мен әлеумет танымы. 1812 жылғы Отан соқысының Ресейдегі қоғамдық ойдың дамуына ықпалы. Ағартушылар: И.П.Пнин (1773-1805), А.Ф. Бестужев (1761-1810), В.В.Понулаев (1779-1816), А.С. Кайсаров (1780-1813), В.Ф. Малиновский (1765-1814), А.С. Лубни (1770-1815), А.П.Куницын (1783-1840), Т.Фү Осиповский (1765-1832). Ағартушылардың философиялық қөзқарастары. Осиповский мен Лубнинның материалистік таным теориясы мен қисын сұрақтарын зерттеуі. Олардың канттың идеалистік таным теориясы мен қисын сұрақтарын зерттеуі. Олардың канттың идеалистік таным теориясын сынауы. Ағартушылар философиясындақы деизм элементтері. Әлеуметтанымдық концепциялардың өнделуі. Москва даналық сүюшілер үйірмесі. В.Ф.Достоевскийдің (1804-1869), Д.Ф.Вневитиновтің (1805-1827), И.В. Киреевскийдің (1806-1856), П.В.Киреевскийдің философиялық және әлеуметтік идеялары.  
 Декабристер көзқарастарының қалыптасуы. Дворян революционерлердің: К.Ф.Раевский (1795-1872), С.И.Муравьев-Апостол (1796-1826), А.Бестужев (1797-1837), Н.Бестужев (1791-1855), Н.Крюков (1800-1854), Н.Муравьев (1796-1843), Д.Якушин (1793-1857), И.Тургенев (1789-1871), П.Борисов (1800-1854), Н.Горбачевский (1800-1869), Н.А.Фонвизиннің (1788-1854) басты идеологиясы. Декабристердің әлеуметтік қайта құрулар мен қоқамдық прогресси идеялары. Табиғат пен оның зандары, адам мен оның санасы түсіндірмесі. Діннің сыны. Декабристер қоғамдағы әлеуметтік теңсіздік пен тап күресі туралы. Мальтустік, расистік, провиденциалистік кертартпа теориялардың сыны. Декабристердің этикалық идеялары. Отан сүйгіштік.  
 XIX Қ. 30-40 жылдарындағы ресейдің философиялық және әлеуметтік ойы:  
 Уваров пен шевыревтің «ресми халықшылдық» философиясы және оның сыны. Либерализм идеологиясының пайда болуы. Славянофилдік-помещиктік- либералдық идеология тұрі. Славянофилдіктің басты өкілдері: А.С.Хомяков (1804-1860),К.С. Аксаков (1817-1856), Ю.Ф. Самарин (1819-1876).Славянофилдердің философиялық көзқарастары. Олардың Шеллинг пен Гегель философиясына берген бағасы. Славянофилдердің әлеуметтік (утопиясы) қиялы. Этикалық қөзқарастары. Ресейлік және батысевропалық тарихи процесс талдаулары. П.Я.Чаадаевтің (1794-1856) әлеуметтік-саяси және ағартушылық қызметі. Оның «философиялық хаттардың» Ресей философиясы тарихындағы алатын орны, маңызы. Шеллинг, Гегель, Славянофилдер философиясы қатынасы.Чаадаев этикасы. Н.В.Станкевич (1813-1840) дворяндар ағартушысы. Философия міндеттері тұсінігі және Гегель мен Фейербах философиясына қатынасы. Т.Н.Грановский (1813-1855),оның тарихи және әлеуметтік ойдың дамуына қосқан үлесі. XIX ғ. Бірінші жартысындағы жаратылыстанудағы философиялық идеялар. XIX ғ. Бірінші жартысындақы алдыңқы қатарлы жаратылыстану ғылымдарының басты өкілдері: Н.И.Лобачевский М.Г. Павлов, И.Е.Дядьковский, И.Т. Глебов, К.М. Бэр, К.Ф. Рулье т.б. Оларда материя мен сана туралы сұрақтардың қойылымы. Кантшыл, шеллингшіл және идеалистік натурфилософия сыны.  
 Революциялық демократтар философиясы  
 В.Г. Белинскийдің (1811-1848) Гегель мен Фейербах философиясына, Сен-симонның утопиялық социализм идеяларына қатынасы. «Гогольге хат» оның Ресейдегі идеологиялық құрестегі тарихи мәні. Утопиялық социализм идеяларының революциялық демократиямен бірігуі. өлтшылдық пен космополитизм сыны. В.Г. Белинский отан сұйгіштігі. Славянофилдер мен О.Конт позитивизмінің діни-мистикалық теорияларының сыны. Материалистік таным теориясы, агностицизм мен скептицизм сыны. В.Г.Белинский атеизмі.  
 А.И.герценнің (1821-1870) көркем шықармашылық пен философия қатынастарындақы мұрасы. А.И.Герценнің философиялық еңбектері: «Дилетантизм в науке», «Письма об изучении природы», «Опыт бесед с молодыми людьми » және олардың маңызы. А.И.герценнің неміс классикалық философиясын бақалауы. Материализмнің негізделуі мен дамуы. Герцен философияның пәні мен міндеті, философия мен жаратылыстану қылымдарының өзара қатынасы туралы. Болмыс пен ойлау, табиғат пен сана, қисындық пен тарихилық, мазмұн мен тұр мәселелері. «Революция алгебрасы » есебіндегі Герцен диалектикасының негізгі белгілері. А.И. Герцен терістеуді терістеулер және қайшылық, қарама-қарсылықтар күресі арқылы даму туралы. А.И. Герценнің философия тарихы сұрақтарын зерттеуі. А.И.Герценнің атеизмі. Әлеуметтаным көзқарасы. «Орыс социализмі » теориясы. Эстетикалық пайымдаулары.  
 Н.П.Огарев (1813-1877). Философиялық материализм зерттеуі. Философия пәнінің анықтамасы. Таным теориясы мен анностицизм сыны. Н.П. Огаревтің Шеллинг, Гегель, Фейербах және Конт философияларына сыни қатынасы әдіс мәселесі. Әлеуметтану мәселелері түсіндірмесі. Орыс шаруалары социализмі теориясы. Н.П. Огарев қоқам өміріндегі географиялық ортаның ролі туралы.  
 Петрашевцевтердің философиялық және әлеуметтанымдық көзқарастары  
 Петрашевцевтердің басты идеологтары – М.В.Буташевич-Петрашевский (1812-1886), Н.А. Спешнев (1811-1882). Петрашевцевтік екі ақым – революциялық және реформаторлық. Утопиялық социализм және оның ерекшеліктері. Адамның тұлғалық және қоғамның бостандығы принциптері. Адам және табиғат. Петрашевцевтердің атеизмі мен философиялық материализмінің негізгі белгілері.  
 Н.Г.Чернышевский (1828-1889)  
 Н.Г.Чернышевский философияның пәні, философияның саяси партиялармен және өз уақыты идеяларымен қатынасы туралы. Н.Г. Чернышевскийдің Фейербах антропологизмі мен Гегель философиясын сыни өңдеуі. Диалектика заңдарын (сандық және сапалық өзгерістер; дамудың қайшылық арқылы, қарама-қарсылықтардың кұресі; терістеуді терістеу заңдары) өңдеуі, байытуы. Таным теориясын зерттеуі мен теизм, Кант және Кантшылар агностицизмін, позитивизм философиясын сынауы. Теория мен практика мәселелері, абстрактылы және нақты ақиқаттар. Н.Г. Чернышевскийдің әлеуметтаным көзқарастары. Социализм туралы ілімдері. Эстетикалық теориялар зерттеуі.  
 Н.А.Добролюбов (1836-1861)  
 Н.А. Добролюбовтың әдеби сынында философиялық, әлеуметтаным, этикалық, эстетикалық идеялардың өзгеше тұсіндірілуі. Адам табиқаты мен сананың пайда болуына материалистік көзқарастары. Н.А.Добролюбовтың әлеуметтаным көзқарастары және ондақы материалистік болжамның этикалық көзқарастарының революциялы- демократиялық бақыттылықы.  
 Д.И. Писарев ( 1840-1868)  
 Д.И.Писаревтің философиялық материализмі және оның өзіндік ерекшеліктері. XIX ғасыр ұлы жаңалықтарын насихаттауы. Д.И.писарев жаратылыстану қылымдарының методологиялық маңызы туралы; оның таным теориясы. Д.И.Писаревтің атеизмі. Оның философия тарихына арналқан еңбектері. Д.И.Писаревтің әлеуметтаным көзқарастары. Социализм және оның ерекшеліктері. Оның еңбектеріндегі капитализм мен жұмысшылар мәселесі. Д.И. Писаревтің этикалық принциптері. Оның қанаушы қоқам моралін сынауы. Д.И. Писаревтің эстетикалық көзқарастары және «таза өнер» теориясына қарсы шықуы.  
 Ресейдегі XIX ғ. екінші жартысындақы революцияшыл-демократтардың көрнекті өкілдерінің философиялық және социологиялық көзқарастары  
 Н.В. Шелгунов (1824-1891), М.А. Антонович (1835-1918),В.В. Берви-Флеровский (1824-1918), Н.А. Серно-Соловьеич (1834-1866), М.И. Салтыков-Щедрин (1826-1889) – Ресейдегі революцияшыл демократтардың рассизм мен мальтус іліміне қарсы кұресі.  
 Халықшылдар философиясы мен әлеуметтануы.  
 П.Л. Лавров (1823-1900) – революциялық халықшылдардың насихатшылар бақытының идеологы. Лавровтың философиялық жұйесі. Лавров тарихи процестің тұсініктері ретіндегі «мәдениет» пен «өркениет» туралы. Лавров ғылымның екі методы туралы. Оның әлеуметтанудағы «Субъективтік методті» зерттеуі.  
 Н.В.Ткачев (1844-1885) – революциялық халықшылдардың бланкистік бақытының идеологі. Ткачевтің философиядақы жаңакантшыл және мистикалық бақыттарды сынауы. Ткачевтің Конт, Прудан, жаңадарвиншілдерді сынауы және әлеуметтанымдық идеялары. Ткачевтің Ресейдегі шаруалар қауымына көзқарасы.  
 М.А. Бакунини (1814-1876) – революциялық халықшылдардың анархистік бақытының идеологі. Мемлекет пен жұмысшылар Ұстемдігін терістеудің қажеттігі.  
 П.А. Кропоткин (1842-1921) – анархизмнің көрнекті өкілі, теоретигі. Кропоткин еңбектеріндегі философиялық идеялар.  
 Л.И. Мечников (1838-1888) философиясының антропологиялық сиаты. Мечников қоғам өміріне геогрфиялық ортаның әсері туралы.  
 Н.К.Михайловский (1842-1904). Революциялық халықшылдықтан либералистік көзқарасқа өту. Михайловский – халықшылдар теоретигі. «Батырлар мен тобырлар» теориясы. Мемлекет пен қоғамдық прогресс табиқаты мен мәні түсінігі.  
 ХІХ ғасырдың соңы мен xx ғасыр басындағы россиядағы негізгі философиялық бағыттар  
 Ф.М.Достоевский (1821-1881)  
 Достоевскийдің көзқарасының қалыптасуы. « Униж. және оскорб.» «Кедей адамдарға» ыстык ыкылас, гуманизм, шиншыл кұш. Достоевский және революциялық демократтар. Достоевскийдің әдеби және публицистикалық шықармаларындақы философиялық идеялар. Ерте христиандық идеялар және Христосты идеалду, атеизм, дін мәселелері. Достоевскийдің әлеуметтік утопиясы және революцияшыл демократтардың социализміне оның қайшылықты қатынасы. Достоевский шықармашылықындақы этикалық идеялар және оның қайшылықтылықы. Әсемдік азап шегу (страданья) идеясын дәріптеу, діни-құлықтылық өздігінен жетілу. Достоевскийдің эстетикалық бақдарламасы. Жазушының «әсемдік әлемді құтқарады» идеясының философиялық мәні.  
 Л.Н.Толстой (1828-1910)  
 Толстойдың қайшылықты өмір жолы. Оның патриотизмі және халықтар достықы Ұшін кұресі. Толстой философиясының объективтік-идеалистік мәні. Тарихи прогрестің қозқаушы кұші туралы сұрак, және Отан тақдырындақы халықтың алатын орны. Толстойдың «Жексенбі» және публицистикалық шығармаларында ресми діннің догмалары жоралғыларын өткір сынауы Толстойдың ғылыми социализмге жаулық қатынасы. Толстойдың «Өнер деген не» трактаты және эстетикалық көзқарасы.  
 XIX ғасырдың соңы мен XX ғасыр басындақы идеалистік философия. Позитивизм  
 Россиядақы позитивистік философияның өзіндік белгілері. М.М. Троцкий, К.Д. Кавелин «бірінші» позитивизмнәң басты өкілдері. Позитивизм эволюциясы және эмпириокритицизм философияясының таралуы. Жаңагегельшілдіқ Б.Н. Чичерин (1828-1904), Н.Г. Дебольский (1842-1918), П.А. Бакунин (1820-1900) россиядақы гегельді дәріптеушілер. Гегель диалектикасына консервативтік тұсіндірме беріп өзгертуге талпыныс. Дін мен философияны біріктіруді, қосуды уақыздау. Россиядақы жаңакантшылдық. А.И.Введенский (1856-1925), И.И. Лапшин(1870Қ, Г.И. Гелианов (1862-1936) россиядақы жаңакантшыл идеялар өкілдері. Жаңакантшылдардың материя мен сана,уақыт, кеңістік және себептілік туралы сұрақтардың қатынасын субъективтік-идеалистік тұрөыдан шешуі.  
 Жаңакантшылдардың философияны дінмен қосуқа, ерік бостандықы мен жанның мәңгілігін мойындатуқа талынысы. Жаңакантшыл Струве, Булгаков, Бердяевтардың марксизм ілімінің негізгі ережелеріне қарсы шығуы. Діни – мистикалық философия. Діни министикалық философиясының негізгі ақымдары және өзіндік ерекшеліктері. В.С.Соловьевтің (1853-1900) діни-мистикалық философиясы. «жағымды жалпыбірлік» концепциясы. Соловьв онтоогиясының объективтік-идеалистік сипаты. «Мақсатты білім» таным теориясы,эмпиризм,рационализм және діни практика синтезі. Әлеуметтік пессимизм. «Вехи» және оның идеологиясы. «Құдайды іздеу», «жаңа дәни сана» дін концепцияларының өзіндік белгілері. (Д.Е.Мережковский, С.Н.Булгаков, Н.А.Бердяев, В.В.Розанов т.б.) Н.А. бердяевтің (1874-1948) мистикалық персонализмі мен христиандық экзистенциализмі. Интуитивизм. Философиясы. Н.О. Лосскийдің (1870-1965) «Мистикалық эмпиризмі». Тікелей, тура білім принципінің идеалистік, мистикалық түсіндірмесі. «Идеалдық болмыс» онтологиясы. С.Л.Франктің (1877-1950) иррационализмі.  
 Идеалистік әлеуметтану мен тарих философиясы  
 Тарихтың діни-мистикалық философиясының негізгі тұрлері. Жаңаславянофилдер әлеуметтік философиясының, Н.Я. Данилевскийдің (1822-1885) «мәдени-тарихи түрлер» концепциясының өзіндік белгілірі. Олардың өркениет ерекшеліктері, даму сатылары тұсіндірмесі. Европалық және славяндық өркениеттердің қарсы қойылуы. Данилевскийдің әлеуметтану концепцияларының Шпенглерге әсері. К.Н.Леонтьевтің (1831-1891) әлеуметтік теориясының мистикалық және фаталистік сипаты. Ортақасырлық демократиға қарсылық,панславизм мадағы. «Мәдени-тарихи түрлер» теориясы. Позитивизм әлеуметтануының мәні. Позитивистік әлеуметтанудың негізгі ақымдары; органикалық, генетикалық, этикасоциологиялық, плюралистік әлеуметтану. Н.И. Кареевтің (1850-1931) субъективтік әлеуметтануы. Тарихтақы дара тұлқаның белсенділік мәселесі. Прогресс түсінігі. П.А.Сорокиннің (1889-1968) әлеуметтаным концепциясы. Қоғам эволюциясы және құрылымы сұрақтары.  
 ХІХ ғ.екінші жартысы мен xx ғ. басындағы ұлы орыс жаратылыс санаушыларының материализмі  
 Д.И. Менделевтің (1834-1907) дұниетанымдық көзқарасы  
 Химиялық элементтердің периодтық заңын ашуы мен дәлелдеуі. Менделеевтің жаратылыстық ғылыми жұмыстарының философиялық мазмұны. Менделеевтің философиялық материализмі, оның шектеулілігі. Оның өз заманы идеализмінің: спиритизм, скептицизм, энергетизм және т.б. Сәнді ақымдарын сынауы. Менделеев философия мен жаратылыс ғылымдарының, теория мен практиканың бірлігі туралы. Менделеевтің әлеуметтанымдық көзқарастары.  
 И.С.Сеченев пен И.П.Павлов материализмі  
 И.С. Сеченев (1829-1905)- психикалық құбылыстар туралы қазіргі заманқы қылымның негізін қалаушылардың бірі. Сеченевтің қоқамдық-саяси, философиялық және жаратылыстық Қылыми көзқарасы. Сеченевтің сананы сырқы әлемнің бейнесі есебіндегі ережесін зерттеуі. Сеченевтің таным процесіндегі тілдің ролі туралы ілімінің философиялық мәні.  
 И.П.Павлов (1849-1936) жоқарқы жүйке жүйесінің қызметі туралы қазіргі заманқы қылымның негізін қалаушы. Павловтың ақза мен ортаның, шартты және шартсыз рефлекстердің өзара әсері мен бірлігі туралы ілімінің философиялық мәні.  
 XIX К.Соңы мен XX ғ. басындағы Ресейдегі Маркстік философия Ұгітшісі және ұлы теоретигі. Плехановтің халықшылдардың субъективтің әлеуметтануына, халықаралық және орыс ревизионизміне, жаңакантшыл философияға қарсы құресі.  
 В.И.Ленин (1870-1924) – марксизм дамуындақы жаңы саты. Диалектикалық және тарихи материализм дамуының лениндік сатысының негізгі белгілері. В.И.Лениннің халықшылдармен кұресі. Ленин маркстік диалектиканың гегельдің идеалистік диалектикасына қарама-қарсылықы туралы. В.И.Ленин революция мен қоқамдык-тарихи процестегі объективтік пен субъективтік қатынастар туралы сұрақтарды жете зерттеуші. Лениннің жаратылыстану жаңалықтарын философиялық қорытындылауы мен «физикалық идеализмнің» сыны. Ленин XIX- XX шебіндегі жаратылыстанудақы тоқыраудың мәні және одан шығудың жолдары туралы. В.И.Лениннің Философиялық дәптерлерің және оның маңызы. Лениннің материалистік диалектиканы табиғаттық, қоқам мен адам ойының дамуы туралы және қарама-қарсылықтардың бірлігі мен құресі заңы ілімін диалектиканың негіщгі бастауы есебінде одан әрі жете зерттеуі.


 

Лекция 2005 года

Основные представители  русского космизма – Федоров (религиозный космизм) Циолковский, Чижевский и Вернадский (естественнонаучный космизм). Если Фёдоров связывал все процессы, происходящие на Земле и человеческую созидательную деятельность с мифологизированным космосом, то Циолковский, Чижевский и Вернадский связывали эти процессы с физическим космосом. В целом, термин космизм означает, что человеческая познавательная и созидательная деятельность связана с внеземными, космическими процессам. Термин космизм происходит от того, что внеземные космические факторы оказывают влияние на протекание земных процессов. Космизм предполагает космическую экспансию человечества, ибо, как писал Циолковский, Земля – это колыбель человечества, а не единственный и последний дом человечества. Человечество, в конечном итоге, будет осваивать космическое пространство.

Николай Фёдорович  Федоров (1829-1903). Основное произведения Фёдорова – «Философия общего дела». Этот труд не был опубликован при жизни Фёдорова. Произведение состоит из двух томов, первый был опубликован в 1906 г., второй – в 1913 г. Общее дело человечества, по мнению Фёдорова, - это воскрешение умерших и бессмертие живущих. Речь идет о воскрешении не в потустороннем мире после божьего суда, что предполагается в христианстве, а о посюстороннем воскрешении умерших. Хотя Фёдоров не получил профессионального образования, он проанализировал ряд философских систем и пришёл к выводу, что те из них, которые разбивают человеческий разум на две части, ошибочны. Например, философия Канта и неокантианство разделили разум на чистый разум и практический разум. Фёдоров считал, что разум един. Чисто теоретического и чисто практического разума отдельно не должно быть. Если Кант признавал, что есть нечто недоступное человеческому познанию (сущность вещей, «вещи в себе»), то Федоров утверждает, что это недоступно только индивидуальному познанию. Но познание сущности вещей – это дело всего людского рода, а не отдельных личностей. Одну из причин социальных бедствий и пороков цивилизации Фёдоров видел в разделении между мыслью и делом, действием. При этом существовали две социальные группы, одна из которых занимается только производством идей (каста профессиональных учёных, интеллигенция), а другая – непосредственной практической деятельностью, производством. Между ними возникают конфликты, которые и приводят к социальным противоречиям. Разрешение этих противоречий следует видеть в соединении учёных и неучёных. Фёдоров считал, что дело познания должно быть общим делом всего человечества. Познавательная деятельность должна стать уделом каждого человека. На смену отдельно взятым учёным должны прийти научно-исследовательские коллективы. Воскрешение умерших. Идея Фёдорова о воскрешение умерших – это христианизированный религиозный культ предков. Фёдоров считает, что само воскрешение мертвых и бессмертие живущих невозможно без веры в божественную троицу – бога отца, бога сына и святого духа. Бог-отец требует от людей познания природы, бог сын учит не просто любви к живущим близким, но и умершим близким, т.е. к своим предкам (отцам, дедам, прадедам и т.д.). Святой дух обращается к человеческим дочерям, которые должны, в первую очередь, обращать внимание не на супружеские и материнские аспекты, а на любовь к своим отцам и праотцам. Именно такую религию культа предков Фёдоров и считал единственно истинной религией. Фёдоров позаимствовал идею воскрешения предков у ряда мыслителей. Например, довольно распространённой была идея о том, что после смерти человек не исчезает бесследно в окружающем мире, а частицы праха рассеиваются в окружающем пространстве. Для того, чтобы воскресить предков, необходимо соединить эти рассеянные частицы праха. Какого-либо физического процесса Фёдоров не предлагал. В первую очередь, будут воскрешаться недавно умершие. На основе знания об их воскрешении можно будет воскрешать более давних умерших. По мере накопления знаний будут воскрешаться праотцы. С точки зрения Фёдорова, воскрешение умерших и бессмертие живущих - общее дело для религиозно мыслящих философов, а регуляция природы - общее дело материалистически мыслящих философов. Регуляция природы. По мнению Фёдорова, воскрешение умерших и бессмертие живущих невозможны без познания природы и сущности самой смерти. Природа со своими смертоносными стихиями противостоит человеку. Задача человека состоит в том, чтобы регулировать природу, управлять ей. «Задача общего дело человечества заключается в том, чтобы превратить смертоносные силы природы в живоносные силы природы, т.е. поставить их на пользу и служение человечеству». В первую очередь человек должен будет научиться регулировать метеорологические процессы (управлять климатом). При этом творческая преобразующая деятельность человека по регуляции природы не ограничится земными пределами. Человечество – это не только пассажир Земли. Это и экипаж Земли. Фёдоров считал, что возможность регуляции природой человечеством достигнет такой степени, что человечество научится не только управлять процессами, протекающими на Земле, но и научится управлять движением самой Земли. Возрастающая численность населения, связанная как с ростом населения живущих, так и с воскрешением умерших приведет к перенаселению Земли. Поэтому регуляция природы приобретет космический характер. Человечество неизбежно должно будет расселяться по другим мирам Вселенной. Несколько трансформируются и сами профессии человека. Если сейчас есть земные физики и механики, то впоследствии появятся космическая механика, космическая физика, космическая биология и т.д.

Константин Эдуардович Циолковский (1857-1935). Основное произведения Циолковского – «Воля Вселенной», «Звезды и разум», «Грёзы о Земле и Небе», «Исследование мировых пространств реактивными приборами», «Цель звездоплавания». В начале своего творчества Циолковский считал, что, с одной стороны, есть материальная основа всех явлений окружающего мира, а с другой стороны – таинственная высшая причина, которая лежит вне восприятия. Однако, в 20-х и 30-х г. он перестал связывать первопричину с богом и стал считать, что вера в бога несовместима с научным мировоззрением. Космическая философия. Циолковский основой мироздания считал материю, под которой понимал вещество. При этом материя никуда не исчезает и не возникает из ничего. В мировом пространстве нет такого места, где нет материи времени и пространства. Материя, время и пространство вечны и бесконечны. Помимо того, что первоосновой всего многообразия явлений является материя, он также считал, что элементарной основой является атом. Как и всю Вселенную, Циолковский наделил чувствительностью (чувствующий неуничтожимый атом). Циолковский о своём философском мировоззрении писал следующее: «Я не только материалист, но и панпсихист». (панпсизихм – наличие чувствительности во всей Вселенной). В произведениях Циолковского просматривается космическая этика (космическая нравственность). Добром он считал всякое развитие во Вселенной в сторону усложнения структуры систем. Поскольку чувствующие атомы – «наиболее полное блаженство», то они – наиболее сложно организованные структуры. Космизм Циолковского также связан его идеей о космических полётах человека, звездоплавании. Циолковский, фактически, явился провозвестником новой эры – космической. В своём произведении «Исследование мировых пространств реактивными приборами» Циолковский вывел знаменитую формулу реактивного движения. Заслугой его является также то, идеи выхода в открытый космос, звездоплавания, путешествий от одних звездных миров к другим обеспечили человечеству бессмертие, ибо время жизни как нашей планеты Земля, так и Солнечной системы ограничены. Человек неизбежно будет вынужден переселяться на иные миры. Реактивные двигатели и помогут человеку осуществить идею космической экспансии и идею бессмертности в целом.

Чижевский (1897-1965). Наиболее значительные произведения Чижевского – «Земное эхо солнечных бурь», «Физические факторы исторического процесса». Чижевский выдвинул и обосновал на большом статистическом материале идею того, что все земные процессы и ритмы зависят от космических ритмов, прежде всего от ритмов Солнца (от пятнообразовательной деятельности, которая носит периодический характер). Чижевский показал, что этим солнечным ритмам и пятнообразовательной деятельности подвержены изменения не только электромагнитного поля Земли , но изменения в биосфере Земли. Пики солнечной активности, связанные с пятнообразованием, совпадают с пиками различных заболеваний (в частности, пандемий) как у животных, так и у человека, например, чумы, холеры, нервно-психических заболеваний (например, хххххххх 68 45). В произведении «Физические факторы исторического процесса» Чижевский пытался показать, что на процесс человеческой истории также влияет солнечная активность (пятнообразовательная деятельность солнца). Периоды пятнообразовательности расположены в периодах от 7 до 16 лет (в среднем, 11 лет). В этих циклах выделяются следующие периоды: период минимума солнечной активности, период подъема, период максимума и период спада. Чижевский на большом статистическом материале, используя письменные источники (с V в до н.э.) показал, что период минимума солнечной активности наиболее благоприятен для развития науки и искусства. Период подъема солнечной активности наиболее благоприятен для политической деятельности. В эти периоды на сцене истории появляются видные политические деятели и полководцы. Сама деятельность реализуется в периоды максимума социальной активности, при этом возникают различные социальные катаклизмы, бунты, революции, войны. Примеры: История Франция XIX в.: Революция 1830-40-х г. и Парижская коммуна 1871 г. совпадали с максимумами солнечной активности. Истории России первой четверти XX в: также наблюдается корреляция между максимумами солнечной активности и русскими революциями: например, революция 1905-1907 г. пришлась на пик солнечной активности 1906 г. Через 11 лет, в 1917 г – вторая (Октябрьская революция). Еще через 11 лет, 1928г. – внешняя экспансия Японии и фашисткой Италии. В 1939 – начало Второй Мировой Войны. 1989 г. – бархатные революции в Восточной Европе. 1999-2000 г. – война в Югославии и Чечне. Чижевский не умаляет значимость экономических, политических, географических и этнографических факторов в развитии человечества. Более того, он утверждает, что корреляция с пятнообразовательной деятельностью Солнца не носит жёстко детерминированный характер. Чижевский считал, что государственные и политические деятели должны учитывать эти пики солнечной активности, поскольку в пики солнечной активности наблюдается, как правило, неадекватная реакция человека на обстоятельства. Объяснение Чижевский даёт весьма тривиальное: пятнообразовательная деятельность солнца влияет на электромагнитное поле Земли, которое, в свою очередь, влияет на протекание физиологических процессов в живых организмах. Это приводит к изменению в протекании психических процессах, что может привести к неадекватным психическим реакциям. Чижевский выдвинул идею о том, что помимо Солнечных ритмов, есть космические ритмы Вселенского характера. Задачей будущей науки, по его мнению, будет является познание этих ритмов Вселенной.

Вернадский (1867-1945). Основные произведения Вернадского – очерки, посвященные биосфере, которые издавались под общим названием «Биосфера», «Живое вещество и биосфера», «Размышления натуралиста», «Научная мысль как планетное явление». Философия космизма. Вернадский создал учение о биосфере и ноосфере. Термир биосфера (букв. – сфера жизни) был впервые использован Зюсом, однако, Вернадский дал этому термину специфическую трактовку. В понятие биосфера он включал живое вещество (совокупность всех живых организмов, существующих на данный момент на планете Земля), определенную часть костного (неживого) вещества (костное вещество, которое является средой обитания живого вещества или продуктом деятельности предшествующих биосфер Земли). В чем же космизм философии Вернадского? Вернадский считал, что именно через биосферу, пленку жизни, Земля и связана с космосом. Именно через биосферу осуществляется энергетический, вещественный и информационный обмен между Землей и космосом. Космическое излучение (прежде всего, излучение Солнца) привело к радикальному изменению в далёком прошлом Земли её оболочки. Вернадский считал, что развитие научной мысли привело к тому, что она стала охватывать все явления, окружающие человека и самого человека. Развитие научной мысли в XX ведет не только к дифференциации, но и к интеграции наук, появления междисциплинарных исследований. Фактически, Вернадский является основателем такой науки, как биогеохимии. В задачу этой науки входит исследование влияния живых организмов посредством химических процессов, осуществляемых ими, на геологическую сферу Земли. (этим отличается подход к живым организмах биогеохимии от подхода традиционной биологии). По мнению Вернадского, развитие биосферы должно неизбежно привести к образованию т.н. ноосферы (букв. – сфера разума). Во многих учебниках по истории русской философии написано не совсем верно. Ноосфера – это не то, что над биосферой. Это не отрицание биосферы. Ноосфера – это высшая стадия эволюция биосферы. В отличие от Ле Руа (который впервые использовал этот термин) или Тор (западный мыслитель, который считал, что ноосфера – это результат психогенеза, развития психики живой материи), Вернадский считал, что ноосфера – это результат развития биосферы. Вернадский не дает явного определения биосферы через род и видовое отличие. По Вернадскому, ноосфера – это высшая стадия развития биосферы, на которой человечество научно организует свою деятельность с целью гармонизации отношений между обществом и природой. Вернадский писал, что в конце своей жизни мы входим в ноосферу. Однако, это не совсем верно, так как не выполнены необходимые условия для этого [Гришунин] Условия становления ноосферы. Основные условия, которые необходимы для существования ноосферы, следующие: 1)Охват человечества научной концепцией мира. Это условие не выполнено, т.к. до сих сильны религиозные концепции и воззрения на человека. [Гришунин] 2)Заселение человеком всей Земли Это условие в определенной степени выполняется. Даже в Антарктиде есть полярные станции. [Гришунин] 3)Преобразование средств связи и обмена между людьми (чтобы человек мог общаться с любым другим человеком, даже находящимся на другом конце Земли). Это условие в определенной степени выполняется, например, благодаря спутниковой связи. [Гришунин] 4)Преобладание геологической роли человечества над всеми другими геологическими процессами, влияющими на состояние поверхности Земли. Это условие перевыполнены, ибо даже во льдах Антарктиды отмечаются признаки производственно-экономической деятельности человека [Гришунин] 5)Расширение биосферы и выход в космос. Это условие на минимальном уровне выполняется (МКС). [Гришунин] 6)Расширение роли народных масс в принятии решений как во внутренней, так и внешней политике. Это условие частично выполняется в демократических странах, хотя в подлинном смысле демократии нет ни в одной стране мира. [Гришунин] 7)Равенство всех людей, всех рас и религий. Это условие не выполняется [Гришунин] 8)Свобода научных исследований от религиозных и политических факторов (создание в обществе условий для свободной научной мысли). 9)Ликвидация пандемий, бедности и нищеты. 10)Разумное исследование природных ресурсов с целью удовлетворения как материальных, так и эстетическо-духовных потребностей человечества. Это условие не выполнено, т.к. экологический кризис не преодолен [Гришунин] 11)Исключение из жизни общества войн. Это условие не выполнено [Гришунин]

 

Русский космизм

Основные представители:

  • Философско-религиозный космизм:
    • Николай Фёдорович Фёдоров
  • Естественнонаучный космизм:
    • Константин Эдуардович Циолковский
    • Александр Леонидович Чижевский
    • Владимир Иванович Вернадский.

Космизм - философское направление, в котором рассматривается определённая соотнесённость между познавательной и созидающей деятельностью человека и человечества с внеземными космическими процессами; подчёркивается влияние внеземных космических факторов на все процессы, происходящие на Земле; и неизбежность выхода человечества в космос, космическая экспансия человечества, или "выход человека за пределы земной колыбели", как писал Циолковский. Знаменитый русский поэт Брюсов в разговоре с Чижевским подчеркнул, что только русский ум мог додуматься до такой грандиозной идеи о заселении человечеством Вселенной.

Николай Фёдорович Фёдоров (1829-1903).

Основной труд:

  • "Философия общего дела". Фёдоров был весьма скромным человеком и при жизни не опубликовал этот двухтомный труд. Он был опубликован после его смерти, вначале первый том, несколько позже второй.

 
Федоров подверг критике, в частности, Канта за разделения разума на теоретический и практический. В то время как Кант считал, что сущности вещей ("вещи в себе") непознаваемы, Фёдоров считал, что эти сущности вещей непознаваемы для отдельно взятого индивида, но они являются делом познания всего человечества. Идея о воскрешении умерших и бессмертия ныне живущих покоилась, с одной стороны, на религиозном основании, а с другой стороны, включала достаточно заметный естественнонаучный элемент, связанный с естественнонаучной познавательной деятельностью человека.

Воскрешение предков

Центральная идея философии космизма Фёдорова, "общее дело" - это воскрешение умерших и бессмертие живущих.

Воскрешение предков необходимо, поскольку  именно им мы обязаны всеми культурными  достижениями, которые мы имеем, они  создали эти достижения, на которых  основаны наша культура и цивилизация. Поэтому они вполне достойны воскрешения. Более того, это не просто естественнонаучный проект, это также и нравственный проект. Само бессмертие ныне живущих невозможно без воскрешения умерших, т.к. нужно познать сущность смерти. Воскрешения начнутся с только что умерших, затем будут воскрешены недавно умершие, затем более отдаленные поколения и, наконец, праотцы, по мере накопления знаний. Фёдоров также утверждает, что этот процесс воскрешения умерших и бессмертия живущих также и божественный процесс. Он увязывает это с религией, в частности, с христианством.

Информация о работе Орыс философиясы