Информатика мен басқа пәндер байланысы

      Бағдарлама  құру алдында кез  келген есептің  шешілу жолын  талдау керек. Егер есептің  шешу сатылары (этаптары ) дұрыс талданған  болса, оны шешуге бағдарлама құру жұмысы тез, қатесіз орнатылады. Мысалы:

     1.f(x)=1/x*sgrt(x+1) теңдеуін шешуге бағдарлама құру алдында математикалық ерехеледі пайдаланып,қанша шешімі бар екенін анықтаймыз.

      а)  x=0 болғанда теңдеудің шешімі  болмайтындығын анықтайды.

      ә)  x>0-теңдеудің нақты шешімі бар.

      б)  x<0-теңдеудің шешімі комплекс  сан.

       Комплекс сан туралы ұғымды  пайдаланып,теріс сандардан да  түбір табуға болатындығына көз  жеткізеді. 

       2.y=exp(1/3*ln(x(x-1)))

       3. y=1/x*sgr(x-1)

       Бұл теңдеулерді шешуг бағдарлама құру алдында қанша шешімі бар екенін анықтайды. Сонымен қатар логикалық операцияларды орнымен пайдалана білуге үйренеді.

       (2)-ші шешуге бағдарлама құрғанда  логикалық "және" операциясын, ал (3)теңдеуге логикалық "немесе" операциясын пайдаланып, теңдеудің шешімі болмайтын жагдайды жазуға болады.

       (3)теңдеуді шешудің бағдарламасы:

        1.х=0немесе x=1болса,онда теңдеудін  шешімі болмайды.

        2.x<1болғанда теңдеудің шешімі  комплекс сан.

        3.х-тің басқа мәндерінде теңдеудің  шешімі болады.

        Турбо Бейсик тілінде:

         Print "х айнымалысына мән бер"

         Input x

         if x=0 or x=1 thrn 30 else 60

         30Print "Теңдеудің шешімі жоқ"

          Golo 100

         60 if x<1 then 70 else 90

         70 Print "Теңдеудің шешімі компекс сан"

         Golo 100

         90 y=1/(x*sgr(x-1))

         Print "y=";y

         100 end

         Турбо Паскаль тілінде:

         Program cam; 

         Uses crt;

        

         Label 1,2,3,4,5;

         Var x,y:real

         Begin

         Clrscr;

         Writeln('х айнымалысына мән бер:');

         Readln(x);

         If ((x=0)or(x=1))then goto 1else goto 2;

         1:writeln('Теңдеудің шешімі жоқ')

            goto 5;

         2:if(x-1)then goto 3 else goto 4;

         3:writeln('Теңдеудің шешімі комплекс сан')

         goto 5;

         4:y:=1/(x*sgrt(x-1));

         writeln('y=',y);

         5:end.

    Осылай  есепті шешу бағдарлама құру алдында  математикалық ережелер мен заңдылықтарды  қолданып, есепті шешу жолын таңдау, саралау бағдаллама құру жұмысын, оның әдіс-тәсіл түрлерін терең меңгеруге жол ашады.

    Есепті  шешу  оны шешу жолдарын таңдау, мәліметтерді салыстыру, оймен шолу, өңдеу, ой елегінен өткізу процестерін қамтитын болғандықтан есептерді шешуге көп бағдарлама құру оқушылардың саналығы мен белсенділік қасиеттерін арттыруға әсер етеді.

    Математика  және информатикадан алған білімін  орнықтыру, тереңіне бойлау, шығармашылық жетілдіру жұмыстары жүргізіледі  де, білімді берік меңгеруге мүмкіндік туады.

      2.4. Информатика басқа ғылымдармен тығыз байланысты. Соның ішінде ол физика ғылымымен де байланысты.

    Физика  жаратылыстану ғылымдарының ішінде техникаға, өндірісті автоматтандыру мен компьютерлендіруге ең жақын  ғылым екендігі белгілі. Физика пәні жастарды білім құштарлығына тәрбиелеуде, талант-қабілетін ашып дамытуда ерекше орын алады. Осыған байланысты, жаңа ақпараттық технологияны пайдаланып физиканы тиімді оқытудың әр түрлі жолдары мен амалдары да іздестірілуде.

    Физиканың іргелі заңдары мен теориялары әлемнің қазіргі заманғы ғылыми бейнесіндегі рөлі мен орны, сондай-ақ, физикалық білім мазмұнын жетілдірудің тенденциялары мен физика, информатика пәндері арасындағы байланыстарды жүзеге асыру,  квамттық теория бастауларын жалпы білім беретін орта мектепте оқыту әдістемесін жасауға негіз болды.

    Қаіргі  ғылымның барлық салалары өзара тығыз байланысты. Осыған байланысты мектептегі оқу пәндері де бір-бірінен ажыратылуы мүмкін емес.

    Пәнаралық байланыс мектептегі ғылым негіздерінің жан-жақты  және терең меңгерілуінің  дидактикалық шарты және құралы болып табылады. Пәнаралық байланыстарды белгілеу терең білім алуға, ғылыми түсініктер мен заңдылықтардың қалыптасуына, оқу-тәрбие процесінің жетілдірілуіне, ғылыми көзқарастың қалыптасуына, материалдық әлемнің бірлігі жөнінде түсінік алуға, табиғат пен қоғамдағы құбылыстардың өзара байланысын білуге мүмкіндік жасайды.бұдан басқа, пәнаралық байланыстар оқушылардың ғылыми білім деңгейінің жоғарылауына, логикалық ойлау қабілетіеің дамуына ықпал етеді.

     Бүгінгі таңда пәнаралық байланыстарды әдіскер мамандар екі түрге топтап жүр. Олар:

1. уақыттық
2. түсініктік.

    Уақыттық  байланыс әртүрлі пәндер бағдарламаларын  өту кезіндегі келісімді болжайды, ал түсініктік байланыс жалпы әдістер  негізінде ғылыми түсініктерді бірдей баян етеді.

     Пәнаралық байланыстар зерттеу тәсілдерінің ортақтығы  жөнінен де айқындалуы мүмкін. Іс жүзінде мұғалімге пәнаралық уақыттық байланыстардың  үш түрімен жұмыс  істеуіне тура келеді: болып өткен, ілеспелі (қатарлас) және перспективалық.

     Болып өткен пәнаралық байланыстар дегеніміз – бір пәннің материалын өту кезінде басқа пәндерден  бұрын алған білімдеріне сүйене отырып оқыту.

     Ілеспелі  пәнаралық  байланыстар дегеніміз  – бірнеше пәндер бойынша бірқатар сұрақтар мен түсініктерді бір уақытта  оқытуды көздейтін байланыс.

     Перспективалық пәнаралық байланыстар дегеніміз – белгілі бір пәннен  материалды  өту, басқа пәндер бойынша оның қолданылуының алдын-алу үшін пайдаланылады.

     Пәнаралық байланыстарды жүзеге асырудың жолдары  мынадай: 

• әрбір жеке пәнді оқытқанда басқа пәндерді  оқыту  ісіне өз ықпалын тигізетіндей болуын көздеу;
• әр түрлі пәндерді оқып-үйренуде  өтілетін материалдарда  уақыт жағынан  үйлестеріп  отыру;
• оқушылардың ғылыми теориялар мен заңдылықтарды игеруін, олардың жинақтылығымен, шеберлігімен, дағдыларымен сабақтастыра  қалыптастыру;
• жалпы теориялық білім алуды  және практикалық шеберліктер  мен дағдыларды бірыңғай  әдіспен жүзеге асыру;
• оқушыларға (білім алу икемділік пен дағдыларды қалыптастыру барысында) бірдей талап қою;
• оқушыларды бір пәнді оқып-үйрену барысында екінші бір пәннен білім алуға, икемі мен дағдыларын кеңінен пайдалана білуге әдеттендіру;
• әр түрлі пәндердің зерттеу әдістерінің ортақтығын, ерекшелігін көрсете білу;
• пән сабақтарында оқытылатын құбылыстардың ортақ байланысын  ашып, дұрыс диалектикалық дүниетаным қалыптастыру.

     Пәнаралық байланыстардың педагогикалық ғылымдар жүйесіндегі статусын, ролі мен оны анықтау үшін ғылыми техникалық төңкеріс дәуіріндегі өзгерісті ғылымдардың интеграциясы мен дифференциясы процестерінің арақатынасы, ғылыми техникалық төңкеріс  үшін өзіне тән интегративті процестердің күшеюін қарастыру қажет.

     Ғылыми  білімнің интеграциясының негізгі  бағыттарының санына, оқыту әдістеріне жататын:

• білімнің бір аумағынан  екіншісіне идеялар мен түсініктерді ауыстыру, әсіресе, оған эвристикалық характер тән болса;
• зерттеудің кешенді, әсіресе, ең маңызды пәнаралық мәселелері мен бағыттарын қалыптастыру;
• түсініктік-концептуалдық ақпаратты, әдістер мен басқа да танымдық құралдарды ғылымның бір облысы мен басқа облыстарында  тиімді пайдалану;
• білімнің бұрыннан белгілі тораптарындағы ғылымның жаңа «шекаралық» типтегі  пәндерін қалыптастыру;
• өзінің пәндік аумағы жағынан ерекшеленетін қоғамдық, техникалық және табиғи ғылымдардың  өзара байланысы мен өзара әрекетін күшейту, ғылымдарды жақындастыру;
• әр түрлі типтегі – фундаментальді және іс жүзінде қолданылатын  ғылымдарды, эмпирикалық және теориялық, жоғары формализделінген және түсіндірме  ғылымдарды  жақындастыру;

     Пәнаралық байланыстар оқыту процесінде жүйеліліктің жалпы әдіснамалық принципінің  белгілі бір түрі ретінде  орын алады. Л. Я. Зоринанің айтуы боынша, жүйелілік – оқушының танымында сақталған құрылымдық байланыстар мен ғылыми теория ішіндегі білімдер арасындағы  тепе-тең байланыстар мөлшерін сипаттайтын  кейбір білімдер жиынтығының сапасы. Жүйелілік пен жүйелі түрде ыңғайын табуды қазіргі кездегі ғылыми-әдістемелік (жалпы ғылыми) ойлау стилінің құрамдарының бірі ретінде қарастыру қажет. Оқыту процесінде басты міндетті іске пәнаралық байланыстар дидактикалық  талаптың маңызды  деңгейінде – оқыту процесінде  ие болады.

     Пәндер  арасындағы байланыста оқу бағдарламасының  жалпы құрылымдық компоненттерінің әрбірінің түзу бойымен іске асырылуы мүмкін. Білім танудағы пәнаралық  байланыстардың негізін оқытудың  білімдік қызметіндегі  байланыстар  құрайды. Соған қатысты ғылыми білімнің әр түрлі түрлерінде оқу пәндерінің мазмұнын пәнаралық жинақтау бойынша жүйелеп:

• деректер деңгейінде;
• теория мен заңдар деңгейінде жүргізу қажет.

     Қазіргі заманғы өндіріс техникасының сұраныстары  күн тәртібіне  оқушылардың есептеу техникаларын меңгеруінің қажеттілігін қойды. Осы мақсатпен  орта оқу мекемелерінде оқушыларды компьютерлік сауаттылықпен қамтамасыз ету мен оқу процесіне электрондық есептеу техникаларын  кеңінен енгізу бойынша  шаралар анықталады. Осы міндетті шешуге байланысты жасалған  алғашқы  қадам  мектепте  жаңа оқу пәні        «Информатика мен есептеу техникаларының негізін» енгізу болып табылады. Соның нәтижесінде оқушылар ЭЕМ-нің құрылысы мен жұмысы туралы  білімді меңгеріп, микропроцессерлер туралы ұғым, түсінік алады.

     Психологиялық-педагогикалық, әлеуметтік-саяси және басқа әдебиеттерге талдау жасау, орта мектеп түлектеінің  компьютерлік сауаттылығының жалпы  білімдік, политехникалық және кәсіптік  үш өзара байланысы деңгейін  бөліп көрсетуге мүмкіндік береді.

     Жалпы білім деңгей, бәрінен бұрын, оқушыларды жалпы мәдени және политехникалық қырынан дайындаудың процестік жағымен, яғни оқу мен практикалық іс-қызметте есептеу техникасын интеллектуалдық мүмкіндіктерді  кеңейтудің  қуатты құралы ретінде пайдалану іскерлігімен байланысты.

     Политехникалық  деңгей білім мазмұнында  қазіргі заманғы автоматтандырылған өндірістің технико-технологиялық, экономикалық және ұйымдастырушылық ерекшеліктерін, оның әрі қарай дамуында есептеу және микропроцессорлық техрикалар, роботтық техникалық қондырғылар мен автоматтандырылған  жұмыс орнын жасау, т.б. осы тәрізді  прогрессивтік  бағыттарды (тенденцияны) көтеруді қамтиды.

     Кәсіптік  деңгей орта мектепті бітірушілер бойында базбір мамандық түріне есептеу техникасын жасаумен, өндіріспен немесе пайдаланумен байланысты  жұмысқа қажетті білім мен іскерлік, дағды жүйелерін  қалыптастыруды көздейді.

     Жалпы білім деңгейге информатика және есептеу техникасы  негіздері  курсы мен жалпы білімдік пәндерді тиімді бағдарламамен  қамтамасыз етуге  қатысты бағдар арқылы, сол секілді тығыз пәнаралық байланысты қамтамасыз ету жолымен, яғни курсқа матеметика, физика, химия, т.б. пәндерден информатика және есептеу техникасы негіздері курстарына есептер енгізу арқылы ғана емес, компьютерді пайдалану әрбір курсты оқытуға табиғи үйлесіп, бүтін және жүйелі түрде жүргізілетіндей есептеу техникасының  мүмкіндігін әр пәннің материалдарының ішкі байланысына пайдалануарқылы ғана қол жеткізуге болатыны даусыз.

<