Унутрыпалiтычнае развiццё беларусi ў 1990-я гады

n="justify">      У гэтай сувязі ключавым для  рэспублікі стаў пераход да  дванаццацігадовым агульнай сярэдняй  адукацыі, абавязковаму дзесяцігадовага  базавага адукацыі, пяці-дзённага  вучэбнага тыдні.

      Прыярытэтнымі таксама з'яўляюцца  задачы забеспячэння функцыянальнай  пісь-меннасці насельніцтва за  кошт развіцця сеткі ўстаноў  прафесійна-тэхнічнай, сярэд-няй  спецыяльнай і вышэйшай адукацыі, забеспячэння рэабілітацыі праз  адукацыю, у тым ліку прафесійнае,  асоб з асаблівасцямі псіхафізічнага  развіцця. Важным уяўля-ецца стварэнне  ўмоў па забеспячэнні доступу  насельніцтва да вышэйшай адукацыі.

      За дзесяць гадоў выдаткі на  адукацыю павялічыліся ў паўтара  раза і ў 2005 годзе склалі 6,9% ад ВУП, супраць 4,3% у 1990 годзе.  Дзяржава падтрымлівае стабільны  і ў параўнанні з іншымі  галінамі сацыяльнай сферы дастаткова  высокі ўзровень фінансавання  сістэмы адукацыі. Удзельная вага  расходаў галіны ў выдатках  бюджэту 2005 года з улікам даходаў  ад пазабюджэтнай дзейнасці па  папярэдніх дадзеных склаў 19,5%. Забяспечаны стабільны рост заработнай  платы работнікаў сістэмы адукацыі. Толькі ў 2005 годзе яна вырасла  на 37%, а за дзесяць

гадоў у 4 разы. Створана развітая сістэма  сацыяльнай падтрымкі навучэнцаў. Узровень стыпендыяльнага забеспячэння ў  Беларусі нашмат вышэй, чым у краінах  СНД. Паляпшэнне эканамічнай сітуацыі ў краіне ў пачатку новага стагоддзя  ў цэлым пазітыўна адбілася на сістэме адукацыі: аднавілася будаўніцтва  новых школ; павялічыліся аб'ёмы  фінансавання на развіццё матэрыяльна-тэхнічнай  базы ўстаноў адукацыі.

У Праграме сацыяльна-эканамічнага развіцця Рэспублікі Беларусь на 2001-2005 гады было заяўлена, што адукацыя павінна стаць асновай  усіх пераўтварэнняў, якія праводзяцца  ў нашай краіне, паколькі адукацыю, у канчатковым рахунку, - той падмурак, які дазволіць пабудаваць моцную і квітнеючую Беларусь. Найважнымі прыярытэтамі на наступны праграмны  перыяд 2006-2010 гадоў абвешчаныя адукацыю і здароўе нацыі. Гэтыя ж прынцыпы закладзены ў Стратэгіі і Праграме ўстойлівага развіцця Рэспуб-лікі Беларусь на перыяд да 2020 года.

 Праца  па ўдасканаленні сістэмы адукацыі  Рэспублікі Беларусь прадугледжвае  ў 2005-2010 гады:

завяршэнне  структурных пераўтварэнняў у сферы  агульнай сярэдняй і вышэйшай адукацыі;

кадыфікацыя нормаў у сферы адукацыі, стварэнне  нарматыўных і прававых асноў  далейшага развіцця сістэмы адукацыі;

аптымізацыя сеткі ўстаноў адукацыі;

ўкараненне  новага метадычнага забеспячэння;

стварэння сістэмы забеспячэння сродкамі навучання  ўстаноў адукацыі;

стварэнне ўмоў для прыцягнення рэальнага  сектара эканомікі да арганізацыі  пад-рыхтоўкі прафесійных кадраў;

прывядзенне структуры адукацыі і наменклатуры спецыяльнасцей у адпаведнасць з  патрабаваннямі рынку працы.

      Пры распрацоўцы новага зместу  адукацыі адмысловая ўвага нададзена  павышэн-ню ролі нацыянальнага  кампанента. Павялічылася час на  вывучэнне беларускай мо-вы і  літаратуры, гісторыі Беларусі. У  асобныя курсы выдзелены гісторыя  і геаграфія Беларусі, сусветная  гісторыя, агульная геаграфія. Літаратурная  адукацыя ажыццяў-ляецца ў двух  курсах: беларуская літаратура і  сусветная літаратура. Прадметы  на-цыянальна-культурнага цыклу  выкладаюцца толькі на беларускай  мове, што садзей-нічае авалодання  вучнямі рускамоўных школ дзвюма  дзяржаўнымі мовамі.

      У рэспубліцы створаны ўмовы  для навучання на мовах нацыянальных  меншасцяў (польскай, літоўскай,  габрэйскім).

      Дзяржава і дзяржаўны бюджэт  з'яўляюцца паслядоўнымі гарантамі  фінансавай падтрымкі развіцця  мастацтва і культуры. Прынцып  пераемнасці ў культурнай палі-тыцы  выяўляецца ў захаванні інфраструктуры  устаноў культуры і мастацтва.

      Рэспубліка Беларусь мае значны  гісторыка-культурным патэнцыялам,  прадстаў-леным аб'ектамі архітэктуры,  горадабудаўніцтва, гісторыі, археалогіі, мастацтва, па-ркавымі комплексамі,  музейнымі калекцыямі і кніжнымі  зборамі.

      Самабытная мастацкая культура  Беларусі фарміравалася на працягу  стагоддзяў. Тут існавалі арыгінальныя  архітэктурныя і мастацкія школы,  ствараліся непаўторныя музычныя  і літаратурныя творы.

      Усе якія дайшлі да нашых  дзён шэдэўры беларускага мастацтва  знаходзяцца пад абаронай дзяржавы. Яны захоўваюцца ў калекцыях  буйнейшых беларускіх музеяў, зборах  бібліятэк. Класіка беларускай  музыкі і драматургіі дэманструецца  на тэатральных падмостках і  ў канцэртных залах.

      Сучасная культурная жыццё Беларусі  дынамічная і разнастайная. У  краіне праходзіць мноства мастацкіх  выстаў, музычных, тэатральных фестываляў.

      Выяўленчае мастацтва Беларусі  разнастайна па стылях, кірунках  і жанрах. Самыя цікавыя творы  беларускага жывапісу і скульптуры  розных эпох можна ўбачыць  у мастацкіх музеях краіны.

      Найбуйнейшым сходам твораў мастацтва  валодае Нацыянальны мастацкі  музей Беларусі. Ён актыўна прапагандуе  нацыянальнае мастацтва. Тут пастаянна  прахо-дзяць выставы твораў беларускіх  мастакоў. Цікавыя калекцыі твораў  беларускага мастацтва ў Віцебскім  мастацкім музеі, Магілёўскім  абласным мастацкім музеі, Полацкай  мастацкай галерэі. У многіх  раённых цэнтрах Беларусі ёсць  мастацкія галерэі, дзе можна  ўбачыць работы мясцовых мастакоў.   

                                      Сучасная беларуская літаратура

Нягледзячы  на ​​шматлікія праблемы, а таксама культуралагічныя і палітычныя рознагалоссі сярод літаратараў, на думку крытыкаў, сучасная беларуская літаратура існуе і дынамічна развіваецца. І на сёння з усіх сфер творчай дзейнасці ў Беларусі менавіта літаратура выглядае найбольш перспектыўна. Нацыянальны літаратурны ўсплёск адбываецца дзякуючы пісьменнікам індывідуалістаў.

      З 2005 года беларускія літаратары  афіцыйна падзеленыя на прыхільнікаў  двух творчых аб'яднанняў: Саюза  беларускіх пісьменнікаў (СБП) і  Саюза пісьменнікаў Беларусі (СПБ). Першы саюз фактычна з'яўляецца  спадчыннікам Саюза пісьменнікаў  БССР. Аднак, нягледзячы на ​​савецкае мінулае, менавіта дадзенае аб'яднанне выступае за адраджэнне беларускай нацыянальнай культуры і літаратуры на беларускай мове.

      Найбольш значнымі дзеячамі беларускай  літаратуры канца 20-га - пачатку  21-га стагоддзя з'яўляюцца Ніл  Гілевіч, Рыгор Барадулін, Генадзь  Бураўкін, Уладзімір Арлоў, Максім  Гарэцкі, Уладзiмiр.Някляеў, Святлана Алексіевіч.  

Тлумачэнне  наступных тэрмiнау: Вярхоўны Савет, ідэалогія,   БНФ, ратыфікацыя.

      Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь - у 1990-1996 - пастаянна дзеючы парла-мент, вышэйшы орган заканадаўчай улады РБ.

      З 1996 года функцыі парламента  выконвае Нацыянальны сход.

      Да 1994 года ў краіне захоўвалася  дзеянне Канстытуцыі (Асноўнага  Закона) Рэспублікі Беларусь 1978 года, у адпаведнасці з якой Вярхоўны  Савет быў правамоцны прыняць  да свайго разгляду і вырашыць  любое пытанне, аднесены да  вядзення РБ.

      Вярхоўны Савет мог перадаць  частку гэтых паўнамоцтваў Савета  Міністраў на пэўны тэрмін.

      У 1994 годзе была прынята новая Канстытуцыя.

      Канстытуцыя таксама прадугледжвала, што "Вярхоўны Савет можа  вырашаць іншыя пытанні ў адпаведнасці  з Канстытуцыяй".

      Па выніках рэферэндуму 1996 года  Вярхоўны Савет быў скасаваны,  а яго паўнамоцтвы былі падзелены  паміж Прэзідэнтам РБ і двухпалатным  Нацыянальным Сходам РБ.

Старшыні  Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь

Шушкевіч, Станіслаў Станіслававіч (1991/09/19 - 1994/01/26)

Кузняцоў, Вячаслаў Міхайлавіч (в.а.) (1994/01/26 - 1994/01/28)

Грыб, Мечыслаў Іванавіч (1994/01/28 - 1996/01/09)

Шарэцкі, Сямён Георгіевіч (в.а.) (1996/01/10 - 1996/11/27)

      Ідэалогія (Ideology) Ад греч.Idea - прадстаўленне + Logos - вучэнне.

      Ідэалогія – сістэма поглядаў, ідэй, перакананняў, каштоўнасцяў і  установак, якія выказваюць інтарэсы  розных сацыяльных груп, класаў, таварыстваў.

      Ідэалогія беларускай дзяржавы  – гэта вучэнне аб нормах  жыцця, ідэалах і каштоўнасцях  беларускага народа, аб ідэалагічнай  палітыцы дзяржаўных інстытутаў, аб ідэалагічных працэсах, якія  характарызуюць мэты і асаблівасці  беларускага шляху грамадскага  развіцця.

      Фундаментальная мэта – моцная  дэмакратычная квітнеючая Беларусь. Стрыжне-выя каштоўнасці, якія  неабходна абараняць усімі сродкамі  і ва ўсе часы да іх ста-вяцца:  бяспека, незалежнасць дзяржавы, дабрабыт грамадзян.

      Асноўным зместам беларускай  нацыянальнай ідэі з'яўляюцца  такія фундамен-тальныя паняцці,  як: агульначалавечыя хрысціянскія  каштоўнасці, нацыянальна-дзя-ржаўнае  самасвядомасць, грамадзянскасць, патрыятызм.

      Прававой асновай ідэалогіі беларускай  дзяржавы з'яўляецца Канстытуцыя  Рэс-публікі Беларусь. Канстытуцыя  з'яўляецца галоўным, асноўным законам  дзяржавы. На яе аснове фармуецца  ўся сістэма бягучага заканадаўства,  у ёй вызначаецца кам-петэнцыя  дзяржаўных органаў. Канстытуцыя  як дакумент палітычны можа  разгля-дацца і ў якасці праграмы, якая змяшчае арыенціры развіцця  дзяржавы і грамадства.

      БНФ – беларускі народны фронт – створаны ў 1988 годзе і з'яўляецца нацыянальным дэмакратычным рухам Беларусі.

      Адукацыя Беларускага народнага  фронту было своечасовым і  неабходным. 10 гадоў таму новы  рух шмат у чым вызначыла  палітыку кіраўніцтва рэспублікі. На-родны фронт – гэта рэальная  палітычная сіла, якая выступіла  за адхіленне каму-ністаў ад  улады і за нацыянальнае адраджэнне  Беларусі.

     Партыя БНФ – беларуская нацыянальна-дэмакратычная  партыя, заснаваная ў 1993 годзе  пад назвай «Беларускі Народны  Фронт». Партыя грунтавалася на  грамадскім руху Беларускі Народны  Фронт «Адраджэнне» (нарадзіўся  Адраджэньне), якое было заснавана  ў 1988 годзе і выступала за  незалежнасць Беларусі, дэмакратызацыю  ўлады, адраджэнне беларускай  мовы і культуры. Лідэрам партыі  і руху быў Зянон Пазняк. Партыя  з'яўляецца членам Міжнароднага  дэмакратычнага саюза (IDU).

      Ратыфікацыя (па-лацінску ratificatio ад ratus - вырашанае, зацверджаны + facere - рабіць) - працэс надання юрыдычнай сілы дакумента шляхам зацвярджэння яго адпаведным органам кожнай з бакоў. Да ратыфікацыі такі дакумент, як правіла, не мае юрыдычнай сілы і не абавязковы для нератифицировавшей боку.

      Факт ратыфікацыі афармляецца  спецыяльным дакументам, званым  ратыфіка-цыйнай граматай. Бакі альбо  абменьваюцца ратыфікацыйнымі граматамі,  альбо, пры вялікай колькасці  бакоў, перадаюць ратыфікацыйныя  граматы дэпазітарый. Дэпа-зітарый  можа быць адным з якія падпісалі  або трэцім тварам.