Развіцце гандлева-прамысловай сферы Беларусі ў 1901-1914 гг.

На змену ярмаркам i базарам прыйшоў аптовы i рознічны гандаль. У 1913 г. удзельная вага ў рознічным тавараабароце прыватна-капіталістычнага гандлю складала 78,9 %, дзяржауна-капіалістычнага — 19,9 i спажывецкай кааперацыі — 1,2%. Ішоў працэс канцэнтрацыі i цэнтралізацыі гандлёвага капралу. У 1913 г. у Беларусі налічвалася 220 гандлёвых дамоў i акцыянерных таварыстваў, а таксама 55,3 тыс. гандлёвых прадпрыемстваў, большасць з якіх былі ларкі, палата, тракціры, карчмы i г.д. [3]

Ha ўcepacійскім i замежным рынках Беларусь выступала і як пастаўшчык драўніны i тавараў яе фабрычнай перапрацоўкі — запалак, фанеры, паперы, прадуктаў сельскай гаспадаркі, галоўным чынам ільно-валакна, прадуктаў жывелагадоўлі, крухмалу, cпipтy i г.д. У той жа час яна з'яулялася значным рынкам збыту металу, машын, каменнага вугалю, тавараў шырокага ўжытку i збожжа. Сыравіна i прадукты сельскай i лясной гаспадарак предавался пa нізкіх цэнах, а фабрычныя тавары — па завышаных i манапольных. Гэта быў адзін з метадаў эксплуатацыі буйным капіталам працоўных мас. [4]

 

 

 

ЗАКЛЮЧЭННЕ

 

1900-1914 гг. сталі важным этапам у прамысловым развіцці Беларусі. Калі ў 190O г. прамысловасць давала толькі 15 % ад усяго нацыянальнага даходу, то ў 1913 г. яе доля ўзрасла на 5,4% i ўдзел у даходзе Беларусі стаў набліжацца да памеру ўдзелу ўсей прамысловасці Расійскай імперыі — 24 % у яе нацыянальным даходзе. [1]

Эканамічнае развіццё Беларусі ў пачатку XX ст. з усей перакананасцю сведчыць аб далейшым удасканаленні капіталістычных формаў гаспадарання на стадыі імперыялізму ў прамысловасці, аграрным сектары, будаўніцтве, гандлі, фінансавай i іншых сферах. Але на тэрыторыі Беларусі гэтыя працэсы не змаглі набыць класічныя ўзоры i формы з-за недастатковага ў цэлым развіцця капіталізму. Беларусь i ў 1913 г. працягвала заставацца ў гаспадарцы Расійскай імперыі аграрным раёнам. У сукупнай чыстай прадукцыі прамысловасці i сельскай гаспадаркі ўдзельная вага апошняй складала 57,5 %, а у імперыі — 47,5 %. Больш таго, не збылася запаветная мара Сталытна пра 20 гадоў унутранага i знешняга спакою, якія б змаглі перайначыць Расію, таму што пачынауся 1914 ваенны год. [3]

Усе звёны фінансавай сістэмы Расіі ў Беларусі, з’явіўшыеся дадатковай гарматай эксплуатацыі працоўнага народа і абагачэнні мясцовай і агульнарасійскай буржуазіі, выкарысталіся самадзяржаўем для мабілізацыі буйных грашовых рэсурсаў, якія накіроўваліся на ўзмацаванне панавання эксплуататараў, узмацненне дзяржавы як апарата гвалту, на падрыхтоўку імперыялістычнай вайны і яе фінансаванне. Разам з тым велічэзныя сродкі, сабраныя за лік эксплуатацыі беларускага народа, накіроўваліся на прамое і ўскоснае фінансаванне магнатаў капіталу, іх абшарнікаў; дзяржава шляхам пакупкі адсоткавых папераў, выкупа чыгунак, выгадных ваенных замоваў, прэмій і субсыдый забяспечвалі манаполіям максімальныя прыбыткі і пры гэтым нічога не давала працоўнаму народу, творцу ўсіх багаццяў дзяржавы.

 

Прыстасоўваясь да рынку, беларус імкнуўся не толькі да таго, каб прахарчаваць сябе, але каб атрымаць найбольшую колькасць выгады за сваю працу. Калі яму не хапала хлеба, ён ахвотна яго купляў, бо Беларусь знаходзілася на вялікай дарозе, па якой праваждаліся масы таннага хлеба; і сэнс беларускай гаспадаркі складаўся ў тым, каб вытворчасцю больш інтэнсіўных культур не толькі запоўніць недахоп у хлебе, але і атрымаць вядомага роду грашовыя лішкі. Як толькі ён адчуваў напрамак рынку, ён неадкладна прыстасоўваў да яго сваей гаспадаркі, падыходзячы ўсе да больш і больш вышэйшым і інтэнсіўным формам яго. Калі ён не адразу стаў на гэты шлях, то таму, што ён быў звязаны са ўсёй астатняй Расіяй, маючы прытым свае мясцовыя недахопы. Трэба быў час для выцяснення астаткаў сярэдневякоўя, трэба было наяўнасць умоў капіталізацыі гаспадаркі. Праца ішла ў краіне, беднай капіталамі, у краіне, у якой горад вельмі ў малой меры стымуляваў гаспадарку, і яно павінна было шукаць выйсця сваёй энергіі за межамі раёна. І беларус выхадзіў з гэтых цяжкасцяў з вялікім уменнем і настойлівасцю.

 

 

 

ЛІТАРАТУРА:

 

 

1. “Эканамічная гісторыя  Беларусі” пад.рэд. В.І. Галубовіча. ВП “Экаперспектыва” — Мн.: 1999.

2. “Эканамічная гісторыя  Беларусі” пад.рэд. В.І. Галубовіча. ВП “Экаперспектыва” — Мн.: 1999.

3. “Гісторыя Беларусская ССР”, Том 2, В. “Навука і тэхніка” — Мн.: 1972.

4. “Экономика Беларуси в эпоху империализма (1900-1917)” Изд-во АН БССР, институт экономики. — Мн.: 1963.

5. М.В. Довнар-Запольский “История Белоруссии” Изд-во “Беларусь” — Мн.: 2003.

6. “История Беларуси в документах и материалах” Изд-во “Амалфея” — Мн.: 2000.

7. А.Р. Яшчанка “Гомель у другой палове ХІХ – пачатку ХХ ст.: гісторыка-этнаграфічны нарыс” — Гомель: 1997.

8. Хрестоматия по истории Белоруссии с древнейших времен до 1917 г. Сост.: А.П. Игнатенко, В.Н. Сидорцов. Изд-во БГУ — Мн.: 1977.

 

 

КРЫНІЦЫ:

 

1. “Эканамічная гісторыя Беларусі” пад.рэд. В.І. Галубовіча. ВП “Экаперспектыва” — Мн.: 1999.

    Глава 9 “Эканамічнае развіцце Беларусі ў пачатку ХХ стагоддзя (1900-1913 гг.)”. 9.1. “Асаблівасці прамысловага развіцця Беларусі ў пачатку ХХ ст.” С. 189-196.

 

2. “Эканамічная гісторыя  Беларусі” пад.рэд. В.І. Галубовіча. ВП “Экаперспектыва” — Мн.: 1999.

    Глава 9 “Эканамічнае  развіцце Беларусі ў пачатку ХХ стагоддзя (1900-1913 гг.)”. 9.2. “Сталыпінская аграрная рэформа і яе ўплыў на сельскую гаспадарку Беларусі” С. 196-205.

 

3. “Эканамічная гісторыя  Беларусі” пад.рэд. В.І. Галубовіча. ВП “Экаперспектыва” — Мн.: 1999.

    Глава 9 “Эканамічнае  развіцце Беларусі ў пачатку ХХ стагоддзя (1900-1913 гг.)”. 9.3. “развіцце транспарту, унутранага і знешняга гандлю. Фінансава-крэдытная сістэма” С. 205-209.

 

4. “Гісторыя Беларусская ССР”, Том 2, В. “Навука і тэхніка” — Мн.: 1972.

    С. 234-254.

 

5. “Экономика Беларуси в эпоху империализма (1900-1917)” Изд-во АН БССР, институт экономики. — Мн.: 1963.

    Глава 1 «Промышленность» С. 7-89.

 

6. М.В. Довнар-Запольский “История Белоруссии” Изд-во “Беларусь” — Мн.: 2003.

    Глава 19 «Очерк народного  хозяйства последнего пятидесятилетия» С. 427-448.