12 подвігаў Геракла

Геракл У Адмета

Калі Геракл плыў на караблі па моры да берагоў Фракіі за конямі цара Дыямеда, то ён вырашыў наведаць свайго сябра, цара Адмета, так як шлях ляжаў міма горада Фер, дзе правілаў Адмет. Цяжкі час для Адмета абраў Геракл. Вялікае гора панавала ў доме цара Фер. Яго жонка Алкестида павінна была памерці. Некалі багіні лёсу, вялікія Мойр, па просьбе Апалона вызначылі, што Адмет можа пазбавіцца ад смерці, калі ў апошні гадзіну яго жыцця хто-небудзь пагодзіцца добраахвотна сысці замест яго ў змрочнае царства Аіда. Калі надышоў гадзіну смерці, Адмет прасіў сваіх састарэлых бацькоў, каб хто-небудзь з іх пагадзіўся памерці замест яго, але бацькі адмовіліся. Не пагадзіўся ніхто і з жыхароў Фер памерці добраахвотна за цара Адмета. Тады маладая, прыгожая Алкестида вырашылася ахвяраваць сваім жыццём за каханага мужа. У той дзень, калі павінен быў памерці Адмет, падрыхтавалася да смерці яго жонка. Яна абмыла цела і надзела пахавальныя адзення і ўпрыгожанні. Падышоўшы да хатняга агменю, звярнулася Алкестида да багіні Гест, якая дае шчасце ў доме, з гарачай малітвай:

- О, вялікая багіня! Апошні раз схіляю я тут  перад табой калені. Я малю  цябе, абарані маіх дзяцей-сірот,  бо я павінна сёння сысці  ў царства змрочнага Аіда. О, не дай ты ім памерці, як паміраю я, заўчасна! Хай шчаслівая і багатая будзе іх жыццё тут, на радзіме.

 Затым абыйшла  Алкестида ўсе алтары багоў  і ўпрыгожыла іх міртам. Нарэшце,  пайшла яна ў свае пакоі  і ўпала ў слязах на сваё  ложа. Прыйшлі да яе яе дзеці  - сын і дачка. Горка галасілі  яны на грудзях маці. Плакалі  і служанкі Алкестиды. У роспачы  Адмет абняў сваю маладую жонку  і маліў яе не пакідаць яго.  Ужо гатова да смерці Алкестида; ўжо набліжаецца нячутнымі крокамі да палаца цара Фер ненавісны багам і людзям бог смерці Танат, каб зрэзаць мячом пасму валасоў з галавы Алкестиды. Сам залатакудры Апалон прасіў яго падаліць гадзіну смерці жонкі яго ўлюбёнца Адмета, але няўмольны Танат. Адчувае Алкестида набліжэнне смерці. У жаху усклікае яна:

- О, набліжаецца  ўжо да мяне двухвесельная ладдзя Харона, і грозна крычыць мне перавозчык душ памерлых, правячы ладдзёй: "Што ж ты марудзіш? Спяшайся, спяшайся! Ці не трывае час! Не затрымліваў нас. Гатова ўсё! Спяшайся жа!" О, пусціце мяне! Слабеюць мае ногі. Набліжаецца смерць. Чорная ноч пакрывае мае вочы! О, дзеці, дзеці! Ужо не жывая ваша маці! Жывіце шчасліва! Адмет, мне была даражэй маёй уласнай жыцця тваё жыццё. Няхай лепш табе, а не мне свеціць сонца. Адмет, ты любіш не менш за мяне нашых дзяцей. О, не бяры ты ў дом ім мачыху, каб яна не крыўдзіла іх!

 Пакутуе няшчасны  Адмет.

- Усю радасць  жыцця зносіш ты з сабой,  Алкестида! - Усклікае ён, - усё жыццё цяпер я буду гараваць аб табе. Аб, багі, багі, якую жонку адбіраеце вы ў мяне!

 Ледзь чутна  кажа Алкестида:

- Бывай! Ужо навек  зачыніліся мае вочы. Бывайце, дзеці! Цяпер нішто я. Бывай, Адмет!

- О, зірні ж  яшчэ хоць раз! Не пакідай  дзяцей! О, дай і мне памерці! - Са слязьмі усклікнуў Адмет.

 Зачыніліся вочы  Алкестиды, халаднее яе цела, памерла  яна. Няўцешна рыдае над памерлай  Адмет і горка наракае на  лёс сваю. Ён загадае прыгатаваць  жонцы сваёй пышныя пахаванне.  Восем месяцаў загадвае ён  усім у горадзе аплакваць Алкестиду, лепшую з жанчын. Увесь горад поўны смутку, так як усе любілі добрую царыцу.

 Ужо рыхтаваліся  несці цела Алкестиды да яе грабніцы, як у горад Феры прыходзіць Геракл. Ён ідзе да палаца Адмета і сустракае свайго сябра ў варотах палаца. З пашанай сустрэў Адмет вялікага сына эгидодержавного Зеўса. Не жадаючы засмуціць госця, стараецца схаваць Адмет ад яго сваё гора. Але Геракл адразу заўважыў, што глыбока засмучаны сябар ягоны, і спытаў пра прычыну яго смутку. Адмет дае невыразны адказ Гераклу, і ён вырашае, што ў Адмета памерла далёкая сваячка, якую прытуліў цар у сябе пасля смерці бацькі. Загадвае сваім слугам Адмет правесці Геракла ў пакой для гасцей і задаволіць для яго багаты баль, а дзверы на жаночую палову замкнуць, каб не даляталі да слыху Геракла стогны смутку. Не падазраючы, якое няшчасце спасьцігла яго сябра, Геракл весела балюе ў палацы Адмета. Кубак за кубкам выпівае ён. Цяжка слугам прыслугоўваць вясёламу госцю - бо яны ведаюць, што няма ўжо ў жывых іх каханай спадарыні. Як ні імкнуцца яны, па загадзе Адмета, схаваць сваё гора, усё ж Геракл заўважае слёзы на іх вачах і смутак на тварах. Ён кліча аднаго са слуг баляваць зь ім, кажа, што віно дасць яму забыццё і разгладзіць на лобе ў маршчыны смутку, але слуга адмаўляецца. Тады здагадваецца Геракл, што цяжкае гора спасьцігла дом Адмета. Ён пачынае распытваць слугу, што здарылася з яго сябрам, і, нарэшце, слуга кажа яму:

- О, чужаземец,  жонка Адмета сышла сёння ў  царства Аіда.

 Засмуціўся Геракл. Яму стала балюча, што баляваў  ён у вянку з плюшчу і  спяваў у доме сябра, якога спасьцігла такое вялікае гора. Геракл вырашыў аддзячыць высакароднага Адмета за тое, што, нягледзячы на ​​якое напаткала яго гора, ён усё-ткі так гасцінна прыняў яго. Хутка выспела ў вялікага героя рашэнне адабраць у змрочнага бога смерці Таната яго здабычу - Алкестиду. Даведаўшыся ў слугі, дзе знаходзіцца магіла Алкестиды, ён спяшаецца хутчэй туды. Схаваўшыся за магілай, Геракл чакае, калі прыляціць Танат напіцца ля магілы ахвярнай крыві. Вось пачуліся узмахі чорных крылаў Таната, павеяла магільным холадам; прыляцеў да грабніцы змрочны бог смерці і прагна прыпаў вуснамі да ахвярнай крыві. Геракл выскачыў з засады і кінуўся на Таната. Ахапіў ён бога смерці сваімі магутнымі рукамі, і пачалася між імі жудасная барацьба. Напружваючы ўсе свае сілы, змагаецца Геракл з богам смерці. Сціснуў сваімі касцістымі рукамі грудзі Геракла Танат, ён дыхае на яго сваім халодным дыханнем, а ад крылаў яго вее на героя холад смерці. Усё ж магутны сын грамабоя Зеўса перамог Таната. Ён звязаў Таната і запатрабаваў як выкуп за свабоду, каб вярнуў бог смерці да жыцця Алкестиду. Танат падарыў Гераклу жыццё жонкі Адмета, і павёў яе вялікі герой назад да палаца яе мужа. Адмет ж, вярнуўшыся ў палац пасля пахавання жонкі, горка аплакваў сваю незаменную страту. Яму цяжка было заставацца ў апусцелым палацы, Куды ісці яму? Ён зайздросціць памерлым. Яму ненавісная жыццё. Смерць кліча ён. Усе яго шчасце выкраў Танат і панёс у царства Аіда. Што можа быць цяжэй для яго, чым страта каханай жонкі! Шкадуе Адмет, што не дапусціла Алкестида, каб ён памёр з ёй, тады б злучыла іх смерць. Дзве верныя адзін аднаму душы атрымаў бы аід замест адной. Разам б пераплылі гэтыя душы Ахеронт. Раптам перад журботным Адмет паўстаў Геракл. Ён вядзе за руку жанчыну, закрытую пакрывалам. Геракл просіць Адмета пакінуць гэтую жанчыну, якая дасталася яму пасля цяжкай барацьбы, у палацы да яго вяртання з Фракіі. Адмаўляецца Адмет; ён просіць Геракла адвесці да каго-небудзь іншаму жанчыну. Цяжка Адмет бачыць у палацы сваім іншую жанчыну, калі страціў ён у тую, якую так любіў. Геракл настойвае і нават хоча, каб Адмет сам ўвёў у палац жанчыну. Ён не дазваляе слугам Адмета дакрануцца да яе. Нарэшце, Адмет, быўшы не ў сілах адмовіць свайму сябру, бярэ жанчыну за руку, каб увесці яе ў свой палац. Геракл кажа яму:

- Ты ўзяў яе, Адмет!  Так ахоўвай ж яе! Цяпер ты  можаш сказаць, што сын Зеўса  - дакладны сябар. Зірні ж на жанчыну! Не падобная яна на тваю жонку Алкестиду? Перастань сумаваць! Будзь зноў задаволены жыццём!

- О, вялікія багі! - Усклікнуў Адмет, падняўшы покрыва жанчыны, - жонка мая Алкестида! О, не, гэта толькі цень яе! Яна стаіць моўчкі, ні слова не прамовіла яна!

- Не, не цень гэта! - Адказаў Геракл, - гэта Алкестида.  Я здабыў яе ў цяжкай барацьбе  з уладаром душ Танатом. Будзе  маўчаць яна, пакуль не вызваліцца  ад улады падземных багоў, прынёсшы  ім адкупленчую ахвяры; яна будзе  маўчаць, пакуль тройчы не зменіць  ноч дзень; толькі тады загаворыць  яна. Цяпер жа бывай, Адмет!  Будзь шчаслівы і заўсёды пільнуй вялікі звычай гасціннасці, асвечаны самім бацькам маім - Зеўсам!

 - О, вялікі сын Зеўса, ты даў мне зноў радасць жыцця! - Усклікнуў Адмет, - чым мне аддзякаваць табе? Застанься ў мяне госцем. Я загадаю ва ўсіх маіх уладаннях святкаваць тваю перамогу, загадаю прынесці багам вялікія ахвяры. Застанься са мной!

 Не застаўся  Геракл ў Адмета; яго чакаў  подзвіг; ён павінен быў выканаць  даручэнне Эврисфея і здабыць  яму коней цара Дыямеда. 

Дзевяты подзвіг: Пояс Іпаліта 

Дзевятым подзвігам  Геракла быў яго паход у  краіну амазонак за поясам царыцы Іпаліта. Гэты пояс падарыў Іпаліт бог вайны Арэса, і яна насіла яго як знак сваёй улады над усімі амазонкамі. Дачка Эврисфея Адмета, жрыца багіні Геры, хацела абавязкова мець гэты пояс. Каб выканаць яе жаданне, Эврисфей паслаў за поясам Геракла. Сабраўшы невялікі атрад герояў, вялікі сын Зеўса адправіўся ў далёкі шлях на адным толькі караблі. Хоць і невялікі быў атрад Геракла, але шмат слаўных герояў было ў гэтым атрадзе, быў у ім я вялікі герой Атыкі Тесей. Далёкі шлях меўся быць героям. Яны павінны былі дасягнуць самых далёкіх берагоў Эвксинского Понта, так як там знаходзілася краіна амазонак са сталіцай Фемискирой. Па шляху Геракл прыстаў са сваімі спадарожнікамі да выспы Паросу, дзе кіравалі сыны Мінас. На гэтым востраве забілі сыны Мінас двух спадарожнікаў Геракла. Геракл, раззлаваны гэтым, адразу ж пачаў вайну з сынамі Мінас. Многіх жыхароў Пароса ён перабіў, іншых жа, загнаўшы ў горад, трымаў у аблозе да тых часоў, пакуль не паслалі абложаныя паслоў да Гераклу і не сталі прасіць яго, каб ён узяў дваіх з іх замест забітых спадарожнікаў. Тады зняў аблогу Геракл і замест забітых ўзяў ўнукаў Мінас, Алкея і Сфенела. З Пароса Геракл прыбыў у Мизию да цара Абліччу, які прыняў яго з вялікім гасціннасцю. Нечакана напаў на Ліка цар бебриков. Геракл перамог са сваім атрадам цара бебриков і разбурыў яго сталіцу, а ўсю зямлю бебриков аддаў Абліччу. Цар Аблічча назваў гэтую краіну ў гонар Геракла Гераклеей. Пасля гэтага подзвігу адправіўся Геракл далей, і, нарэшце, прыбыў да горада амазонак, Фемискире. Слава пра подзвігі сына Зеўса даўно ўжо дасягнула краіны амазонак. Таму, калі карабель Геракла прыстаў да Фемискире, выйшлі амазонкі з царыцай насустрач герою. Яны са здзіўленнем глядзелі на вялікага сына Зеўса, які вылучаўся, падобна несмяротнай богу, сярод сваіх спадарожнікаў-герояў. Царыца Іпаліта спытала вялікага героя Геракла:

- Слаўны сын Зеўса, скажы мне, што прывяло цябе ў наш горад? Свет нясеш ты нам ці вайну?

 Так адказаў  царыцы Геракл:

- Каралева, не па  сваёй волі прыйшоў я сюды  з войскам, здзейсніўшы далёкі  шлях па бурным моры; мяне даслаў  ўладар Мікен Эврисфей. Дачка  яго Адмета хоча мець твой  пояс, падарунак бога Арэса. Эврисфей  даручыў мне здабыць твой пояс.

 Не ў сілах  была ні ў чым адмовіць Гераклу  Іпаліта. Яна была ўжо гатовая  добраахвотна аддаць яму пояс, але вялікая Гера, жадаючы загубіць  ненавіснага ёй Геракла, прыняла  выгляд амазонкі, умяшалася ў  натоўп і стала пераконваць ваяўніц напасці на войска Геракла.

- Няпраўду кажа Геракл, - сказала Гера амазонкам, - ён з'явіўся да вас з хітрым намерам: герой хоча выкрасці вашу царыцу Іпаліта і павезці яе рабыняй у свой дом.

 Амазонкі паверылі  Геры. Схапіліся яны за зброю  і напалі на войска Геракла.  Наперадзе войскі амазонак неслася  хуткая, як вецер, Аэлла. Першай  напала яна на Геракла, падобна  бурнаму віхура. Вялікі герой  адбіў яе націск і звярнуў  яе ў ўцёкі, Аэлла думала  выратавацца ад героя хуткім  ўцёкамі. Не дапамагла ёй ўся  яе шпаркасць, Геракл нагнаў  яе і пабіў сваім бліскучым  мячом. Ўпала ў бітве і Протоя. Сем герояў з ліку спадарожнікаў Геракла забіла яна ўласнай рукой, але не пазбегла яна стрэлы вялікага сына Зеўса. Тады напалі на Геракла адразу сем амазонак; яны былі спадарожніцамі самай Артэміды: ніхто не быў ім роўны ў мастацтве валодаць кап'ём. Прыкрыўшыся шчытамі, яны пусцілі свае дзіды ў Геракла. але дзіды праляцелі на гэты раз міма. Усіх іх разбіў герой сваёй булавой; адна за іншы грымнулі яны на зямлю, бліскаючы сваім узбраеннем. Амазонку жа Меланиппу, якая вяла ў бой войска, Геракл узяў у палон, а разам з ёй паланіў і Антиопу. Пераможаны былі грозныя ваяўніцы, іх войска звярнулася ва ўцёкі, многія з іх загінулі ад рук гналі іх герояў. Заключылі свет амазонкі з Гераклам. Іпаліта купіла свабоду магутнай Меланиппы цаной свайго пояса. Антиопу ж героі павезлі з сабой. Геракл аддаў яе ў ўзнагароду Тесею за яго вялікую адвагу.

 Так здабыў  Геракл пояс Іпаліта.

Геракл  Ратаваць ГЕСИОНУ, ДАЧКА  ЛАОМЕДОНТА

На зваротным шляху  ў Тырынф з краіны амазонак Геракл прыбыў на караблях са сваім войскам да Трое. Цяжкае відовішча паўстала перад вачыма герояў, калі яны прычалілі да берага недалёка ад Троі. Яны ўбачылі выдатную дачка цара Троі Лаомедонта, Гесиону, прыкаваны да скалы каля самага берага мора. Яна была асуджаная, падобна Андрамеды, на разарванне пачвары, якое выходзiла з мора. Гэта пачвара паслаў у пакаранне Лаомедонту Пасейдон за адмову выплаціць яму і Апалону плату за пабудову сцен Троі. Горды цар, якому, па прысудзе Зеўса, павінны былі служыць абодва бога, пагражаў нават абрэзаць ім вушы, калі яны будуць патрабаваць платы. Тады, разгневаны Апалон наслаў на ўсе валодання Лаомедонта жудасны мор, а Пасейдон - пачвара, якое спусташалі, нікога не шкадуючы, наваколлі Троі. Толькі ахвяраваўшы жыццём дачкі, мог Лаомедонт выратаваць сваю краіну ад жудаснага бедства. Супраць волі давялося яму прыкаваць да скалы ў мора сваю дачку Гесиону.

 Убачыўшы няшчасную  дзяўчыну, Геракл падахвоціўся выратаваць  яе, а за выратаванне Гесионы  запатрабаваў ён у Лаомедонта  ва ўзнагароду тых коней, якіх  даў цару Троі грамабой Зеўс як выкуп за яго сына Ганімеда. Яго некалі выкраў арол Зеўса і панёс на Алімп. Лаомедонт пагадзіўся на патрабаванні Геракла. Вялікі герой загадаў траянцам насыпаць на беразе мора вал і схаваўся за ім. Ледзь Геракл схаваўся за валам, як з мора выплыла пачвару і, разявіўшы велічэзную пашчу, кінулася на Гесиону. З гучным крыкам выбег з-за вала Геракл, кінуўся на пачвару і ўсадзіў яму глыбока ў грудзі свой двусечны меч. Геракл выратаваў Гесиону. Калі ж сын Зеўса запатрабаваў у Лаомедонта абяцаную ўзнагароду, то шкада стала цару расстацца з дзівоснымі конямі, ён не аддаў іх Гераклу і нават прагнаў яго з пагрозамі з Троі. Пакінуў Геракл валодання Лаомедонта, затаіўшы глыбока ў сэрца свой гнеў. Зараз ён не мог адпомсціць падмануў яго цару, так як занадта малалікія было яго войска і герой не мог спадзявацца хутка авалодаць непрыступнай Трояй. Застацца жа доўга пад Трояй вялікі сын Зеўса не мог - ён павінен быў спяшацца з поясам Іпаліта ў Мікены.

Дзесяты подзвіг: Каровы Гериона

Неўзабаве пасля  вяртання з паходу ў краіну амазонак Геракл адправіўся на новы подзвіг. Эврисфей даручыў яму прыгнаць у Мікены кароў вялікага Гериона, сына Хрисаора і океаниды Каллирои. Далёкі быў шлях да Гериону. Гераклу трэба было дасягнуць самага заходняга краю зямлі, тых месцаў, дзе сходзіць на заходзе з неба прамяністы бог сонца Геліёс. Геракл один адправіўся ў далёкі шлях. Ён прайшоў праз Афрыку, праз бясплодныя пустыні Лівіі, праз краіны дзікіх варвараў і, нарэшце, дасягнуў межаў зямлі. Тут падняў ён па абодвум бакам вузкага марскога праліва два гіганцкіх каменных слупа як вечны помнік аб сваім подзвігу.

Яшчэ шмат прыйшлося пасля гэтага вандраваць Гераклу, пакуль не дасягнуў ён берагоў сівога Акіяна. У роздуме сеў герой на беразе ў вечна шумным вод Акіяна. Як было дасягнуць яму выспы Эрифейи, дзе пас свае статкі Герион? Дзень ужо хіліўся да вечара. Вось паказалася і калясьніца Геліёс, спускаецца да водаў Акіяна. Яркія прамяні Геліёс асляпілі Геракла, і ахапіў яго невыносны, палючы спёка. У гневе ускочыў Геракл і схапіўся за свой грозны лук, але не разгневаўся светлы Геліёс, ён ветліва ўсміхнуўся герою, спадабалася яму незвычайнае мужнасць вялікага сына Зеўса. Геліёс сам прапанаваў Гераклу пераправіцца на Эрифейю у залатым чоўне, у якім праплываў кожны вечар бог сонца са сваімі конямі і калясніцай з заходняга на ўсходні край зямлі ў свой залаты палац. Узрадаваны герой смела ускочыў у залаты човен і хутка дасягнуў берагоў Эрифейи.