Қаржылық жағдай

 

 

 

 

 

 

Кесте  1.3.1

«Ай-Дан-Ақ қус»   ЖШС-нің қызметін бейнелейтін

негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері  жүйесі

 

№	Көрсеткіштер	Өлшем бірлік	2003	2004	Ауытқу 2004/2003		2005	Ауытқу 2005/2004
					%	+,-		%	+,-
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1	Өнімнің өткізуден  түскен табыс	мың теңге	115104	165389	143,7	50285	216889	131,2	51500
2	Өткізілген  өнімнің өзіндік құны	мың теңге	133977	134634	100,5	657	180668	134,2	46034
3	Жалпы жұмыртқа   жиыны	мың дана	16637	27198	163,5	10561	38365	140,1	11167
4	Құс еті	тонна	65	70	107,7	5	74	105,7	4
5	Жұмыртқалаушы тауықтың орташа көрсеткіші	бас	91012	116365	127,9	25353	159563	137,1	43198
6	Жұмыртқаның сатылу ауқымы	мың дана	15105	26804	177,5	11699	37645	140,5	10841
7	Тауық етінің  сатылу ауқымы	тонна	65	70	107,7	5	74	105,7	4
8	Жұмысшылар саны	адам	123	130	105,7	7	133	102,3	3
9	Бір жұмысшының орташа еңбек ақысы	теңге	8157	8758	107,3	601	12207	140	3449

 

1.3.1 кестенің  жалғасы 

 

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
10	Еңбек ақы қоры	мың теңге	12040	13662	113,5	1622	19482	142,6	5820
11	Еңбек өнімділігі	мың теңге	935,8	1272	136,0	336,2	1630,7	128,2	358,7
12	Негізгі құралдардың  орташа жылдық құны	мың тенге	42462,3	48604,5	114,4	6142	57362,5	934	512,2
13	Айналым құралдарының орташа жылдық құны	мың тенге	87627,4	89699,5	102,3	2072	91677,5	442,4	896,0
14	Қор қайтарымы (1/12)	тенге	2,71	3,40	1,25	0.86	3.78	0,14	10,6
15	Қормен жарақтануы (12/8)	мың тенге	345,2	373,8	108,2	877,4	431,2	9,13	170,7
16	Табыс/зиян,  (+/-)	мың теңге	-18873	+30755	163	49628	+36221	117,8	5466
17	Рентабельділік	%	-	22,8	-	-	20,0	-	-2,8

 

2   «Ай-Дан Ақ құс»    жауапкершілігі шектеулі серіктетігінің   қаржылық   жағдайына   баға   беру

1.   Кәсіпорын балансының  құрамы  мен  құрылымын  талдау

 

Кәсіпорын    қаржылары  -   бұл   өнімді   өндіру   мен   өткізу Процесінде;   басқа   да   қызмет   түрлерін   жүзеге   асыру   барысында   қалыптасатын   ақшалай   қатынастар   жүйесі   болып   табылады.  

Кәсіпорынның   қаржылық   жағдайы  -  қаржылық   ресурстардың;   өнімді   өткізуден   түскен   ақшалай   қаржылар;   банк   несиелері   мен   уақытша   кірістірілген   қаражаттар;   жабдықтаушыларға   қарыздарын   және   басқа   несиелерге   қарыздарын,   арнайы   қорлардың   уақытша   бос   еркін   қаржыларын    құралуын,   орналасуы   мен   пайдалануымен   мазмұндалады.   Кәсіпорындардың   жұмыстың   нарықтық    жағдайларға   өтуімен   байланысты   оның   қаржылық   жағдайының   тұрақтылығы   жөнінде   мәселе   пайда   болады.

Кәсіпорынның   қаржылық   жағдайы   оның   қалыпты   өндірістік,   коммерциялық   және   басқа   қызмет   түрлерін   жүзеге   асыру   үшін   қажетті   қаржылық   ресурстармен   қамтамасыз   етілуі   мен   оларды   тиімді   орналастыру   мен   пайдаланумен,   басқа   шаруашылық  субъектілерімен   қаржылық   өзара   қатынастарымен,   төлнмдік    қабілеті   мен   және   қаржылық   тұрақтылығымен   сипатталады.   Кәсіпорынның   өз   уақытында   төлемдерін   жүргізіп   отыру   қабілеті   оның   қаржылық   жағдайының   жақсы   екендігіне   дәлел   болады.

Кәсіпорынның   қаржылық   жағдайы    өндірістік,   коммерциялық, қаржылық    қызмет   нәтижелеріне   байланысты.   Үздіксіз   өнім   шығысы   мен   жоғарғы   сапалы   өнімді   өткізу   кәсіпорынның   қаржылық   жағдайына   тиімді   әсер   етеді.   Ал   өндірістік   процестегі   үзілістер,   өнім   сапасының   төмендеуі,   оның   өткізумен   байланысты   қиындықтар   кәсіпорынның    есеп – шотына    түсетін   қаржылардың    түсетін   көлемінің   азаюына    әкеледі.   Нәтижесінде   оның   төлемдік   қабілеті   төмендейді.

Ақшалай қаржылардың  болмауы материалдық ресурстармен   қамтамасыз  етудегі  үзілістерге   әкеледі.

Кәсіпорынның  практикалық жұмысында жақсы жұмыс істейтін   кәсіпорындарда да қаржылық ресурстарды тиімді орналастыру мен   пайдалану   жеткіліксіздігімен    байланысты қаржылық   қиындықтар   болуы мүмкін. Сондықтан қаржылық қызметі қаржылық    ресурстардың   тиімді   пайдалануы    мен   жүйелі   түсімін    қамтамасыз   етуге,   есептік   және   несиелік   тәртіп    сақтауға,   өзіндік   және   қарыздық   қаржылардың    тиімді   қатынасына   әкетуге,   кәсіпорынның  -   тиімді   жұмыс   жасау   мақсатында   қаржылық   тұрақтылыққа   бағытталуы   тиіс.  

Сондықтан кәсіпорынның қаржылық жағдайы тек өндірістік- экономикалық факторлар  жиынтығы ғана емес, сондай–ақ оның қаржылық    қатынастарының барлық элементтерінің өзара іс-әрекет жасау нәтижесі    болып  табылады.

Қаржылық   жағдай  -  ағымдық   және   перспективалық   төлемдік   қабілеті,   айналымдылық,   өзіндік   және  қарыздық    қаржылар   мөлшері,   оларды   пайдалану   тиімділігі   және   таы   басқалар   сияқты    көрсеткіштер   жүйесін   сипаттайды.

Қаржылық   жағдайдың   ішкі   және   сыртқы   талдауын   бөліп    айтамыз.   Ішкі   талдау  -  кәсіпорынды    басқару   қажеттері   үшін   жүзеге   асырылады.   Оның    нәтижелері   қаржылық   жағдайды   жоспарлау,   бақылау   мен   болжамдау   үшін   пайдалынады.    Сыртқы   талдау  -  жарияланатын   информацияны   пайдаланушы   талдау   субъектілерінің   барлығымен  жүргізіледі.    Бұл   талдау   мазмұны   қаржылық   ресурстар   меншік   иелері   мен    бақылаушы    органдар     көзқарастарымен    анықталады.

Ішкі және  сыртқы талдаудың негізгі міндеттері   етінде  есептелінеді:

• қаржылық  жағдайдың  жалпы бағалануы және  оның   өзгерістерінің   факторларын   зерттеу;
• қаржылары   мен   оның    көздері   арасындағы,    олардың   тиімді    орналасуы   мен   тиымді   пайдаланылуы    арасындағы   сәйкестікті    зерттеу;
• қаржылық,   есептік   және  несиелік тәртіпті   сақтау;
• кәсіпорынның өтімділігі   мен   қаржылық   тұрақтылығын  анықтау.
• қаржылық   жағдайдың   тұрақтылығын   ұзақ   мерзімдік   және   қысқа   мерзімдік    болжамдау   т.б.

Бұл   міндеттерді   шешу   үшін   келесіні   зерттеу   қажет:

• кәсіпорынның   қаржыларының   құрамы   мен   құрылымы;
• олардың   өзгерістерінің    себебтерімен   зардаптары;
• кәсіпорынның   қаржыларының    көздерінің    құрамы   мен  
• құрылымы;
• олардың    өзгерісінің    себептері    мен    зардаптары;
• ұзақ    мерзімдік    активтердің   құрамы,    құрылымы    мен    өзгерістерін   зерттеу;
• өндіріс   пен   айналым   сферасындағы    ағымдық    активтердің    құрамы   мен   құрылымы,    оның   өзгерістерінің    себептері    мен    зардаптарын    зерттеу;
• дебиторлық    қарыз     ликвидтілігі   мен    сапасы;
• қаржы   көздері    құрамы    мен   құрылымы   және    оның    өзгерістерінің    себептері   мен   зардаптары;
• төлемдік   қабілеттілігі   және    қаржылық    бейімділігі;
• активтердің   пайдалану   тиімділігі   мен    инвестициялар    қайтарымдылығы.

Кәсіпорынның    қаржылық   жағдайын    талдау    үшін    мнформацияның    негізгі    көзі    ретінде    бухгалтерлік   баланс    есептеледі.    Қазіргі    кезде    пайдаланылатын    кәсіпорын    балансы   нарықтық    экономика     жағдайында    өз    мазмұны    бойынша    мемлекеттік    отандық    стандарттарға      жақындатылған.

Кәсіпорынның    қаржыларын  -  жалпы   сипаттау   үшін   ондағы   өзгерістердің    құрамын,    құрылымын    зерттеу    қажет.    Баланс   деректері    бойынша    аналитикалық    кестесі    құрылады.     Кестеде    2–3  жылғы    баланс     деректері     пайдаланылды.

2.1.1  кестеде    «Ай-Дан  Ақ  құс»     жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің     қаржы  құрамы   мен   құрылымын   талдау    деректері    берілген.  

Кесте   деректері   бойынша    кәсіпорынның   жалпы  қаржы көлемі   2003  жылы   133759  мың   теңгеден   2005   жылы   155230   мың   теңгеге   дейін өсті.    2003  жыл мен    2005   жылдарды  салыстырсақ, онда     21471   мың   теңгеге,   яғни  16% - ға өскенін  байқаймыз.   Ұзақ   мерзімді   активтер   суммасы   өткен   жылмен   салыстырғанда   17516   мың   теңгеге,   40%- ға  өскен.  Ағымдық   активтер   3956   мың   теңгеге,   4,3 %- ға    өсіп   отыр.   кестеде    «Ай-Дан  Ақ  құс»     жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің     қаржы  құрамы   мен   құрылымына   тоқталатын   болсақ,    ұзақ    

Кесте  2.1.1

 

«Ай-Дан-Ақ құс»    жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің  қаржы  құрамы

мен  құрылымын  талдау

 

 

Көрсеткіштер	2003		2004		Ауытқу 2004/2003		2005		Ауытқу 2005/2004
	мың теңге	%	мың теңге	%	мың теңге	%	мың теңге	%	мың теңге	%
Барлық қаржысы	133759	100	142850	100	9091	106,8	155230	100	12380	108,7
оның ішінде: 1.1.Ұзақ мерзімді  активтер	43704	32,70	53505	37,5	9801	122,4	61220	39,4	7715	114,4
1.2.Ағымдық активтер	90054	67,3	89345	62,5	709	99,2	94010	60,6	4665	105,2