Трансмиссонды майлардың жүктемесі және сапасының талаптары

    Динамикалық тұтқырлық – шектік мәндегі температура және орын ауыстыру жылдамдығы, жұмыс істеу кезіндегі майдың ағымы.

    Төменгі температуралы тұтқырлықтың бірнеше түсіндірмелері бар:

• Ең төменгі температурадағы тұтқырлы, трансмиссияның суық уақыттағы жұмысын қамтамасыз етеді.
• Трансмиссионды майлар жеңіл және ауыр автокөліктерге, автобустарға, тракторлерге, тепловозға, жол-құрылыс және басқа машиналарға арналған, яғни үйкеліс агрегаттардың түйіндерін жағу үшін арналған, сонымен қатар әртүрлі тісті редукторларға және өнеркәсіп құрал-жабдықтарына арналған. Трансмиссионды майлар – негізгі май болып саналады, оның әртүрлі функционалды қоспалары бар негізгі компонент ретінде минералды май, жекелей немесе тұрақты синтетик майдан тұрады.
• Жалпы талаптар агрегаттар трансмиссияларына жағылатын майлар ең керек элементі болып табылады. Майдың қабілеттілігі жасалған материалдың эксплуатациялық жағдайымен анықталады. Трансмиссионды майлардың жоғарғы сырғанау жылдамдығын қысыммен және жоғарғы температурамен бағаланады. Олардың ( қосу) қасиеттері және ұзақ жұмыс істеу қабілеті -60-тан 150⁰С дейін интервалмен қамтамасыз етіледі. Сондықтан трансмиссионды майларға қатаң талаптар қойылады.  

 

 

3 кесте. 

Трансмиссия майларының тұтқырлық класының SAE J 306С және API классификациясы мен  МЕСТ 17479-85 сәйкес келуі.

МЕСТ 1749.2-85 бойынша тұтқырлық класы	SAE J306C бойынша тұтқырлық  класы	МЕСТ17479.2-85 тобы	API тобы
9	75W	TM-1	GL-1
12	80W/85W	TM-2	GL-2
18	90W	TM-3	GL-3
34	140W	TM-4       TM-5	GL-4         GL-5
Жуық сәйкестікпен алынған. Толық сәйкестікке жету үшін арнайы әдістеме бойынша бірнеше            өткізу керек.

 

Мұндай майлардың өнімін тұтынушылардың тапсырысы бойынша орындайды. Мұнай өңдеу заводтарында мұнайды тікелей өңдеп, қалған қалдықтан тұтқыр қалдық өндіру жалғасуда. Ол нигрон – деген атаумен таратылуда. Нигролдың 2 түрі – қыстық және жаздық өндірулер. Олардың айырмашылығы – тұтқырлық деңгейі мен қызу, суыну температураларында.

 Бүгінгі күні трансмиссия  майларының нарықтық ассортиметтеріне  қарасақ, олардың азайғанын байқауға болады.Атауы ескі, өте танымал АК-15, ТС-14,5 майларының өндірісі тоқтап, ал ерекше қолданыстағы ТАп-15В, ТЭп-15 және т.б майларының өндіру көлемі азайған. Бұл ескі автомобиль, трактор, экскаватор және басқа транспорт түрлері мен құрылыс және ауылшаруашылық техникаларының өндірісінің қысқаруымен түсіндіріледі. 

      Қазіргі уақытта мұнай нарығында отандық өндірістегі майлармен бәсекелес бола алатын шетелдік трансмиссия майларын кездестіруге болады.

       Сонда  да нарықтың қиын кезеңінде  тұтқырлығы біршама төмен, қатуы  төмен майлар өндірісі табысты  түрде өндірілуде.

      МГ-8п  мотор-трансмиссия майы (ТУ 38.101277-85) Шығыстың қоңыр майынан алынып  селекциялық тазалаудан өткен  май, құрамында коррозияға, тозуға, қышқылға қарсы жуу заты бар,  көбіктенбеуге  қарсы, температураның  төмендеуіне қарсы қоспасы бар.  Бұл май трансмиссиялық май ретінде планетарлық берілісті шынжыр табанды машиналар мен арнайы машиналардың гидро басқару жүйесінде қолданылады.

4 кесте.

ТСзп-8,ТСз-9гип,ТСп-10,МТ-8п майларының сипаттамасы

Көрсеткіштер	ТСзп-8	ТСз-9гип	ТСп-10	МТ-8п
Тұтқырлығы: Кинематикалық мм2/с 1000С-тан төмен емес	7,5-8,5	9,0	10,0	8-9
Динамикалық Па×с, -45(-35)0С-та	-	150	(300)	-
Тұтқырлық кедергісі	140	140	90	90
Температура 0С ашық түрде қызуы, төмен емес	164	160	128	180
Суынуы жоғары емес	-50	-50	-40	-30
Массалық үлес % механикалық қоспаларда (жоғары емес)	0,025	0,05	0,02	0,015
Хлор су (төмен емес) фосфор (төмен емес)	0,7   0,08	(2,8)       -	1,6       -	-       -
Қышқылдық сан, мг КОН/г (төмен  емес)		1	-	0,01
Мыс пен болаттан жасалған пластиналарды коррозияға ұшырауын тексеру	Төтеп бере алады
ЧШМ-ді майлау қасиеттері: Задир индексі Н (төмен  емес)	392	440	470	343
392Н салмақ түскенде 200С температурада 1 сағат ішінде тозу көрсеткіші (төмен емес)	0,50	0,90	-	-
Пісіру салмағы Н	2764	3283	3479	-
Кристалдық салмақ	823	1235	-	-

 

ТСз – 9 майы: (ТУ 38.1011238-89) жоғары және төмен тұтқырлықты низкозастывающего мұнай майы, тұтқырлықты жоғарлататын полимер қоспасы қосылған. Май құрамына коррозияға, үйкеліске, қышқылдануға, көбіктенуге қарсы қоспа қосылған. Май – 50⁰С-тан  +120⁰С –тен әртүрлі автомобиль трансмиссиялары мен гипиодты берілістерде қолданылады.

ТСп-10 майы (МЕСТ 23652-79) қоңыр түсті мұнайдан өндіріледі. Оған үйкеліске қарсы қоспамен бірге қосылған. Май барлық уақытта Солтүстік аудандар мен Орталық климаттық орталарда түзутісті, спиральды-конянды червячных берілістер 100-110⁰С температурада және 1500-2000  МПа қысымда жұмыс істегенде қолданады. Тұтқырлығы 18 класты трансмиссия майлары да бар.  Бұл тұтқыр майлар өндірілуі мен қолданылуы жағынан трансмиссия майлары ішінде кең тараған. Негізі олар қоспалы бір минералды майлар. Олардың қолданылу аясы жеңіл жүк көліктері, тракторлар, жеңіл-құрылыс машиналары және өндірістің кейбір құрал-жабдықтары болып табылады. Бұл майлар негізі ГОСТ 23652-79 топтастырылған.

ТЭп-15 майы (МЕСТ 23652-75) майы. Бұл майлар араматтандырылған қалдық өнімдер мен дистилдендірілген майлардан өндіріледі. Майдың функционалдық қасиеттері тозу мен қысымға қарсы қоспалар          арқылы жақсартылған. Қалыпты климатты аудандарда тракторлар мен ауылшаруашылық маиналары үшін барлық мерзімдік трансмиссия майы ретінде қолданылады. Майдың жұмыс істеуінің температуралық дияпазоны -20⁰С + 100⁰С.

    ТПс-15К майы (МЕСТ 23652-79) – беріліс қорабы мен негізгі берілісті жүзеге асыруға арналған трансмиссия майы ( цилиндрлік және спиральды-конондық тісті дөңгелекті екі берілісті) КАМАЗ және басқа жүк көліктеріне арналған. Тозуға, төмен температураға , көбіктенбеу қасиеттерін жақсартуға арналған қоспасы қосылған қалдық майы. Жұмыс істеу диапазоны -20⁰С 130⁰С.

 

5 кесте.

Тұтқырлығы  18 класты трансмиссия майының сипаттамасы

Көрсеткіштер	ТЭп-15	ТСп-15К	ТАп-15В	ТСп-14гип	ТАД-17м
Тұтқырлық: Кинематикалық мм2/с
Температурасы: 500С 1000С	- 15,0±1	- 15,0±1	- 15,0±1	-    ≥14,0	110-120   ≥17,5
Динамикалық ( Па×с) -15(-20)0С жоғары емес	200	75	180	(75)	-
Тұтқырлық индексі	-	90	-	85	100
Температура 0С: (төмен емес) Суынуы (жоғары емес)	185     -18	185      -25	185     -20	215      -25	200       -25
Массалық үлес (%) Механикалық қоспа (жоғары емес) Су Фосфор (жоғары емес) Күкірт Суда еритін қышқылдар  мен сілтілер	0,03        -    0,06    ≤0,3      -	0,01         -       -       -       -	0,03         -       -       -       -	0,01      Жоқ       -       -       -	Жоқ         -      0,1 1,9-2,3       -
3 сағаттағы пластиналардың коррозияға төзімділігін тексеру. 1000С-тағы мыс пен болаттан жасалған	Төзімді
1200С-та мыстан жасалған (жоғары емес)	-	2с	-	-	2с
(%)	≥0,3	-	-	-	≤0,3
Қышқылдық сан(мг КОН/г)	-	-	-	-	2
ДК-НАМИ құрылымын тексеру (1400С, 20сағ)
1000С-та кинематикалық тұтқырлықтың өзгеруі, Тұнбасы (%) (кем емес)	25    0,7	7    0,05	-      -	-      -	-      -
Көбіктенуі (см3) температура        240С        940С 940Стексерілгеннен кейін 240С	-      -      -	300       50     306	-      -      -	500      450      550	100       50     100
ЧШМ-ды майлау қасиеттері задир индексі (кем емес) Пісіру салмағы (Н)	-      -	539   3479	490   3283	588    3920	568   3687
392Н салмақтағы осьтік  тозу көрсеткіші (20±5)0С, 1 сағат, мм (артық емес)	0,55	0,5	-	-	0,4
Түсі ЦНТ (артық емес)	-	-	-	6	5
200С тығыздығы (км/м3) (артық емес)	950	910	930	910	907

 

      ТАп-15В майы (МЕСТ 23652-79) төмен температуралық және үйкеліске қарсы қасиеттерін жақсартуға арналған қоспасы бар дистильденген май мен ароматизаторлар қосылған жоғары тұтқырлықты май. Қысым 2000 МПа, ал майдың температурасы 130⁰С болатын түзутісті,спиральды-конондық червякті берілістерді майлау үшін және ауыр жүк көліктерінің трансмиссиясында қолданылады. Орта климаттық зоналарда барлық мерзімдік май ретінде -25⁰С температураға дейінгі аймақта қолданылады.

     ТСп-14гип (МЕСТ 23652-79) көбіктенуге қарсы және жууға сыдырылуға қарсы қоспалар қосылып өндіріледі. Жүк көліктерінің гипоидты берілістерін майлау үшін барлық мерзімдік май ретінде қолданылады. Барлық ГАЗ маркалы көліктеріне арналған. Майдың жұмыстық температурасы -25...+130⁰С.

 ТАД-17и  майы (МЕСТ 23652-79) әмбебап минералды май. Көп функционалды күкірт-фосфорлы көбіктену мен депроссарға қарсы қолданатын қоспасы бар. Майдың жұмыстың температурасы -25⁰С +140⁰С. Әртүрлі мобильді техника, барлық берілістерді, сонымен қатар гипоидты берілістерді майлауға қолданылады.

Көптеген мұнай өңдеу  заводтары мен Ресей фирмалары МЕСТ-тың техникалық талаптарына сәйкес келетін майлармен қатар, өздерінің сауда маркаларымен өздерінің технологиялық талаптарына сәйкес келетін трансмиссия майларын өндіреді. Техникалық талаптарды өндіруші кәсіпорынның  дайындауы, олар өндірген майдың МЕСТ талаптарына сәйкес келмеуіне әкеп соғады да, май жай қолданыстағы майға айналады.

       Өндіруші кәсіпорын даярлаған техникалық талаптар бойынша трансмиссия майы өндірісте өндіруге және қолдануға рұқсат етеді. 6 кестеде МЕСТ техникалық талаптарына сәйкес, SAE және API классификациясындағы, МЕСТ 17475.2 қанағаттандыратын, сауда маркалары көрсетілген трансмиссия майларының тізімі көрсетілген.

6 кесте.

Трансмиссия майларының өндірісінің талаптары

Сауда белгісі	Белгіленуі			Технологиялық талап  МЕСТ
	ГОСТ 17479.2-85	SAE	API
ОАО « Омбы мұнай өңдеу зауыты»
Омслойл Супер Т Омскойл К ТМ-5-9п	ТМ-5-18 ТМ-3-18 ТМ-5-9	85W-90 80W-90 75W-80	GL-5 GL-3 GL-5	TУ38.301-19-62-95 TУ38.301-19-93-97 TУ38.301-19-90-95
ОАО « Ангар мұнай-химия  компаниясы»
Ангрол Т Ангрол Супер Т Ангрол Супер Т Ангрол Т Ангрол Т	ТМ-3-18 ТМ-5-18 ТМ-5-18 ТМ-5-18 ТМ-5-18	80W-90 85W-90 80W-90 85W-90 80W-90	GL-3 GL-5 GL-5 GL-5 GL-5	TУ0253-269-05742746-94 TУ0253-270-05742746-94
ОАО «Славнефть-Ярославнефтеоргсинтез»
Яр-Марка Т Яр-Марка Супер Т Яр-Марка Супер Э Яр-Марка ТГМ	ТМ-3-18 ТМ-5-18 ТМ-5-18 ТМ-4-9/МГ-68-В*	80W-90 85W-90 80W-90 75W	GL-3 GL-5 GL-5 GL-4	TУ0253-269-05742746-94 ТУ0253-018-00219158-96
ОАО «Д.И. Менделеев атындағы Славнефть-Ярославский (Русойл)»
ТАп-15В ТСп-10 ТСп-15К	ТМ-3-18 ТМ-3-9 ТМ-3-18	90 80W 85W-90	GL-3 GL-3 GL-3	МЕСТ 23652-79               »               »
ОАО « Ново-Уфимский НПЗ»
Новойл Супер Т	ТМ-5-18	80W-90	GL-5	ТУ38.301.04-13-96
ОАО «Уфанефтехим»
Уфалюб Унитранс	ТМ-5-18	80W-90	GL-5	ТУ0253-001-11493112-93

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

					0816000-ДЖ-13	Бет
Өзг.	Бет	Құжат № докум	Қолы	Күні

 

					0816000-ДЖ-13
Өзг.	Бет	Құжат № докум	Қолы	Күні
Жетілд.		Болатпекқызы			Трансмиссиялық  майлар	Белгі			Парақ	Парақтар
Тексерг.		Бауыржанова				Д	Ж		20	23
Т.бақыл.						«Семей» колледжі
Н.бақыл.						ХимТк-41 тобы
Бекіткен .