Жеке тұлға

    4.Оқушы  тұлғасына шоғырланған білім  беру тұлғаның қажеттіліктерін  қанағаттандыруға бағыттлады.Сондықтан  оның мазмұны баланың өзін  тұлға ретінде дамыту үшін, өз  өмірінің субьектісі болу үшін  жағдай туғызуға негізделеді.

    Оқушы тұлғасына шоғырланған  білім беруде мұғалімнің құзырлылығы қандай?

      «Тәрбиелеу үрдісі оқушыны тәрбиелеуге  емес, оқушы өзін өзі тәрбиелеуе  әкелетін үрдіс болуға тиіс»  - деп көрсетеді Л.С.Выготский.

    Оқыту процесіне соңғы кездері жаңа жобалар мен озық технолоиялар енгізіліп  жатыр.Оның мәні – тұлғаны өзінің әрекеттеріне талдау жасауға,өзі үшін маңызды мәселелерді анықтай  алуға және шешу жолдарын таба білуге бағыттау.Осы орайда Д.Дьюи философиясының идеясын айтар болсақ, яғни өмірлік  тәжірибеге негізделген өз білімін  оқушының да, оқытушының да пайдалана  білуі жүзеге асырылады.Сондықтан  жаңа үрдісті тәжірибеге енгізуде мұғалімдердің  сыртқы форманы ғана басшылыққа алмай, оның философиясын ұғыну маңызды  шарт.Өйткені оқытудағы басты  мақсат – алдындағы оқушыларға таза білімнің өзін бере білу емес, бүгінгі  алған білімін өмірлік қажеттіліктеріне сай қолдана білуге үйрету.

    Осыған  сәйкес оқыту мазмұны құндылықтық, танымдық, әрекеттік- шығармашылық және тұлғалық қызметтерді қамтиды:

• құндылықтық қызмет: тұлға үшін мәнді бағдар жүйесін, өзіндік даму траекториясын таңдап алуы;
• танымдық қызмет: тұлғаның рухани дамуының негізі ретінде ұлттық мәдениет, дәстүр, жан-жақты ғылыми білімдерін игеруі;
• әрекеттік-шығармашылық қызмет: тұлғаның оқу, еңбек ету, ғылыми, көркемдік және басқа да әрекет түрлерінде өз мүмкіндіктерін жүзеге асыруы, шығармашылық қабілетін қалыптастыру және дамытуы;
• тұлғалық қызмет: өзіндік санаға бағытталған рефлексиялық қабілетті дамыту арқылы өзінің өмірлік мұратын дұрыс қалыптастыруды қамтамасыз етуі.

    Білім беру үрдісіндегі демократиялық  және гуманитарлық қарым-қатынастар оқушының танымдық қабілетінің дамуына, өз әрекеттеріне өзгеріс енгізе алуына, өзін үнемі  жетілдіріп отыруына ықпал етеді.Оқытудың осы тұрғыда ұйымдастырылуы әр оқушының жеке тұлғасындаағы өзіндік ерекшеліктері, өзіндік өмір тәжірибесі мен өзіндік  құндылықтрын ескеру арқылы өзіндік  және өзара бірін-бірі дамытуға жол  ашады.

    Осылайша  қарастыру негізінде білім беру үрдісінде оқушының өзіндік сана, өзіндік таным, өзіндік білім алу, өзара қарым-қатынас, өз өмірінің субьектілігі сияқты педагогикалық рефлексиялық сапалары пайда болады және одан әрі дамиды деген тұжырым жасауға болады.

      «Баланы тәрбие қылу – тұрмыс  майданында ақылмен, әдіспен күресе  білетін адам шығару деген  сөз.Қалса өзін, асса барлық адам  баласын әділ жолмен өрге сүйрейтін  ер шығару деген сөз.Тұрмыста  түйінді мәселелерді тез шеше  білетін, тұрмыстың тұңғиық теңізін  қалың қайратпен кеше білетін,  адалдық жолда құрбан бола  білетін, қысқасы, адамзат дүниесінің  керек бір мүшесі бола алатын  төрт жағы түгел кісі қылып  шығару.Баланы мұндай адам қыла  алу үшін тәрбиеші бар күшін,  бар білімін жұмсап, жалықпай, шаршамай  үйрете білу керек»... 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    Қолданылған әдебиеттер тізімі: 

    1.Қ.Бөлеев  «Болашақ мұғалімдерді оқушыларға  ұлттық тәрбие беруге кәсіби  дайындау».-Алматы, 2004. 

    2.Д.Дьюи. «Демократия и образования».2000.

    3. В.А.Сластенин,В.П.Каширин. «Психолоия  и педагогика».-Москва, 2004. 4.М.Жұмабаев. «Педагогика».1991

4. Ә.Х.Тұрғынбаев. Социология. – Алматы: «Білім», 2001.
5. Қарабаев Ш.Қ. Әлеуметтану негіздері: Оқу құралы. – Алматы: Экономика, 2008.

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

    Жоспар 

    КІРІСПЕ

1. Адамның биологиялық және әлеуметтік жағдайы. Тұлға-әлеуметтік өмірдің субъектісі мен объектісі.
2. Тұлға қалыптастырудың халықтық тәжірибесі.
3. Жеке тұлғаны ұлттық құндылықтарға бағыттап оқыту

ҚОРЫТЫНДЫ

     ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Қорытынды 

     Егер  адам сана жəне өзіндік санаға ие болып, өз бетінше жаңғыртушы іс-əрекет орындауға  қабілетті болса, онда ол адам тұлға деп аталады. Адам тұлға болып туылмайды, ол қасиеттік дəреже даму барысында қалыптасады.

     “Адам”  ұғымынан өзгеше “тұлға” түсінігі – адамның қоғамдық қатынастар, басқа адамдармен араласу ықпалында  қалыптасқан əлеуметтік сапа-қасиеттерін  білдіреді. Тұлға ретінде əрбір  адам əлеуметтік жүйеде мақсат бағдарлы жəне ойластырылған тəрбие барысында  қалыптасады. Əрбір тұлға, бір жағынан, қоғамдық тəжірибені игеру деңгейімен, екінші жағынан, материалдық жəне рухани құндылықтар қорына қосқан қоғамдық үлесімен танылады. Тұлға болып жетілу үшін адам өзіне табиғаттан берілген жəне өмір мен тəрбие желісінде қалыптасқан  ішкі қасиеттерін нақты практикалық  қызметте аша білуі шарт.