Ақша теориясының дамуы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                           

                                            

 

 

 

                                             

 

 

 

 

 

 

 

 

                                          ҚОРЫТЫНДЫ

 

Жұмыс барысында ақша басты экономикалық категориялардың бiрi екендiгiне көзiмiз жеттi.  Оның бес қызметiнiң өзiнен ақшаның қайталанбас ерекше тауар екендiгi көрiнiп тұр.  Кез – келген тауар айналысында ақша айырбас құралы болып табылады.  Тауар және ақша бiр – бiрiнен бөлiнбейдi.

Қорыта  келгенде,  ақша – жалпыға бiрдей эквивалент,  ерекше тауар,  онда барлық басқа тауардың құны бейленедi  және оның делдал ретiнде қатысуымен тауар өндiрушiлер  арасында еңбек  өнiмдерiнiң  айырбасы  үздiксiз  жасала  бередi. Жалпыға  бердей  эквивалент  ролi  тарихи  түрде  алтынға  бейiм  .

Сондай  – ақ ақшаның тағы да бiр басты  қасиетi оның өтiмдiлiгiнде.  Ақшаны ке- келген тауарға айырбастауға болады.  Тауар бағасының өзi тауар құнының ақшалай көрiнiсi.

Экономикалық  категория ретiнде ақшаның мәнi оның үш қасиетiнiң бiрiгуiмен көрiнiс табады.  Олар:

• Жалпыға тiкелей айырбасталу;
• Айырбас құнның жеке формасы;
• Еңбектiң сыртқы заттың өлшемi;

Сондай  – ақ ақшаның жалпы құрылымы ,  оның теориялары қоғамның дамып,  өзгеруiмен  қатар бiрге дамып,  жан – жақты жетiлуде.  Егер де бұрындары сатып алу – сату процесi жалпыға бiрдей эквивалентпен  алтынмен жүргiзiлсе,  бұл күндерi қағаз және несие ақшалармен жүзеге асуда,  сонымен қатар дүниежүзiлiк ақшалар пайда болып,  олардың құрылымы күннен – күнге дамуда.

Ақшаның әсiресе мемлекет үшiн маңызы зор,  ол арқылы мемлекет бүкiл ел аумағын  және сыртқы экономикалық қатынастарды қадағалап,  реттеп отырады.  Ал ақша айналысының  дұрыс жүзеге аспауы ол ел экономикасына ауыр зардаптар  тигiзуi мүмкiн,  мысалы инфляцияны атап өтсек болады.  Мемлекет сондай – ақ ақшаны реттеушi құрал ретiнде де пацдаланады,  “ақша – несие саясаттарын” жүзеге асырады.  Ал бұларды орындау үшiн ақшаның жалпы теорияларын бiлу қажет, ақша айналысындағы ақша айналыс заңы,  ақша қызметтерi және ақша жүйесi болып табылады.

Елiмiзде  ақша жүйесi 1993 жылы 15 қарашадан бастап “Ұлттық валютамыз” енгiзiлгеннен бастап қызмет етуде.  Бүгiнгi таңда теңгемiз халықаралық экономикада ашық айналысқа шығып,  елiмiзде жүргiзiлiп жатқан қаржы шаралары өз жемiсiн беруде.

 

 

 

 

 

                              ПАЙДАЛАНҒАН  ӘДЕБИЕТТЕР

 

1. Ақша,  несие,  банктер:  Оқулық /  Ғ.С. Сейiтқасымов. – Алматы : Экономика,  2001, - 466 б.
2. С.Б. Мақыш , Оқу құралы /  “Ақша айналысы және несие” – Алматы,    Қазақ университетi, - 2000ж.
3. Баян Көшенова , Оқу құралы  / Ақша,  несие,  банктер,  валюта қатынастары, - Алматы: “Экономика” 2000ж.
4. “Қ.Р-да ұлттық валютаны енгiзу туралы” Қ.Р.  Президентiнiң  заң күшi бар жарлығы // 12.11.1993.
5. “Қ.Р-ның ақша жүйесi туралы” Қ.Р-ның Заңы  //  13.12.1996.
6. “Валюталық реттеу туралы” Қ.Р –ның  заңы   //   24.12.1996

   7. Аубакиров Я. А.  Байжұманов Б.Б.  / Экономикалық теория . Оқу құралы. – Алматы. Қазақ университетi.

   8. Ғаламтор желісі