Ипотекалык несиелендыру

   Қазақстан банктеріндегі  ипотекалық несиелеудің проблемалары  келесіге байланысты: банктердің  ресурстық базаларының жетіспеуі;  қозғалмайтын мүлікке төлем қабілеті төменгі сұраныс.

    Ипотекалық  банктердің ірі облигациялық  тұрмыстық заемдарды шығару ипотекалық  несиелеу үшін ресурстарды тарту  проблемасының шешімі болды. 

Несиелеу субъектісіне байланысты тұрғын үй құрылысына берілетін  ипотекалық ссудалары тікелей оның иесіне берілетін және мердігерге берілетін болып бөлінеді.

Тұрғын үй құрылысын  несиелеу салушыға белгіленген тізімде  жер учаскесін беру шартымен және тұрғын үй салуға рұқсат еткен шешімнің болу шартымен жүзеге асады.

     Тұрғын  үй салуға несие көзделген жобаға, келісім шартқа, мерзімдеріне және құрылыстың бағасына байланысты беріледі.

     Ипотекалық  несиелеу объектілері болатындар:

- Тұрғын үй салуға  арналған жерді сатып алу және  жабдықтау;

- Ғимараттың салынуы;

- Тұрғын үйді сатып  алу.

Несиелеу объектісіне байланысты банктер тұрғын үй несиесін үш түрге бөледі:

- Жер несиесі;

- Құрылыс несиесі;

- Тұрғын үйді сатып  алуға арналған несие.

   Құрылыс несиесін  беру жөніндегі шешім қарыз  алушының өтініші бойынша банк-кредитормен  қабылданады.

    Несие беруші банк өтінішті қарастырған уақытта қарыз алушының несиені қайтару қабілетілігіне, қаржылық тұрақтылығына комплекстік анализ жасайды; құрылыс бюджетін бағалайды; ғимараттың салынған жерінің нарыққа қажеттілігі.

Банк пен қараз алушының қарым-қатынастарын анықтайтын негізгі құжаттары ретінде несиелік келісім шарт пен кепілзат жөніндегі келісім шарт болады.

    Несиелік келісім  шартта ссуданы алу мақсаты,  мерзімі мен несие мөлшері,  несиені беру және өтеу тізімі, пайыздық ставка және оның  өзгеруінің шарттары, қарыз алушының несиелік міндеттемелерін қамтамасыз етілуі, ссуданы сақтандыру шарттары, несиені мақсатты пайдалануының және қамтамасыз етілгендігінің тексеру әдістері мен формалары, мақсатты емес пайдаланудың және уақытылы өтілмеуі жағдайындағы қолданылатын санкциялары, айыптарды төлейдің мөлшері мен тізімі, келісім шартты бұзу тізімі қарастырылады.

   Негізгі қарыздың  соммасын және пайыздарын толық  өтеуге дейін қарыз алушы банктің  келісімінсіз үшінші тұлғаға  қозғалмайтын мүлікті бере немесе  сата алмайды. Қарыз алушының несиені қайтара алмай қалған жағдайда банктің шығындарын өтеу үшін мүлікке қолданылатын өндіріп алу айналысы жүзеге асады.

    Тұрғын үй  сатып алу үшін берілетін несиенің  беру шарттары мен схемасы  банк пен қарыз алушының келісімі  арқылы жүреді. Несиелеу инструменті ретінде ауыспалы пайыздық ставкасының қолданылуы, негізгі қарыздық сомасын индекстеу, қарыз алушының төлемінің мерзімін ұзартуға болады. Несиенің түріне байланысты кепілзат жөніндегі келісім шартта несиенің формасы, мөлшері және несиенің  кепілзатпен қамтамасыз етілгені қарастырылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

    Сонымен, курстық  жұмысты қорыта келе, жалы Қазақстан  Республикасындағы бүгінгі күннің  маңызды мәселелері – ипотекалық  несие жүйесін дамыту жағдайын қарастыра отырып, тақырыпты талдадым.

    Ипотекалық несиелеу елдің экономикалық және әлеуметтік дамуын қолдайтын маңызды фактор болып табылады. Ипотекалық несиелеудің де өзіндік ерекшеліктері болады.

   Қазақстандағы  тұрғын үй секторы нарықтық  қатынастарға өтті және тұрғын үй саясатының басты мақсаты тұрғын үй несиесін берудің оң нысандарын дамыту  арқылы халықтың тұрғын үй несиесін берудің оң нысандарын дамыту арқылы халықтың тұрғын үй сатып алуға және салуға көшуі үшін жағдайлар жасау болып табылады. Меншік нысандары мен қаржыландыру көздері бойынша тұрғын үйлерді пайдалануға берудің құрылымы өзгерді. Тұрғын үй құрылысын қаржыландыру  жүйесінде түбегейлі өзгерістер болды, жекеше және жеке құрылыс салушылар негізгі рөл атқара бастады.

    Әрбір ипотекалық банк ипотекалық  несиелердің өзіндік сұлбасын қолданады. Олар несиелендірудің объектілері мен субъектілері, ресурстарды шоғырландыру, негізгі қарыз бек проценттерді өндіріп алу әдістері бойынша ажыратылады.

    Ипотекалық  несиелендірудің дамуы екінші деңгейдегі «БТА Банк» АҚ үлгісінде курстық жұмыстың екінші бөлімінде     зерттелді.

   Тұтынушылық мақсатқа  алынған  несиелердің басым  бөлігі ипотекалық несиеге келеді.

   Курстық жұмыста  ипотекалық несиені «БТА Банк»  АҚ алудың сұлбасы қаралды.    БТА банкінің ипотекалық несиелендіруі – сіздің отбасыңыздың беріктігінің кепілі. Элитті тұрғын үйге, екінші деңгейлі нарықтан жылжымайтын мүлікке ие болу, тұрғын үй құрылысына қатысу үлесі. Ең төмен бастапқы жарна – 15%. Несиелендіру мерзімі - 7-ден 15 жылға дейін.  Банк секторындағы ипотекалық займдарды қайта қаржыландыру үшін мемлекеттен бөлінген 120 млрд.теңге сомасынан    БТА-ның үлесі – 37 млрд.теңге немесе 31 пайызды құрады.

   Курстық жұмыстың  шеңберінде жүргізілген зерттеудің  нәтижелері бойынша Қазақстандағы ипотекалық несиелендірудің болашағы зор деп айтуға болады. Бұл үшін елде тұрақты қаржы жүйесі, дамыған нарықтық инфрақұрылым қалыптасқан, сондай-ақ  халық тарапынан мол сұраныста орын алып отыр. Алайда, тиісті құқықтық қамсыздандырусыз қойылған мақсаттарға толығымен қол жеткізуге мүмкін емес. Сондықтан, нақ қазірдің өзінде қолға түсіп тұрған мүмкіншіліктерден айырмау үшін жұмысты барынша белсендеткен жөн.

   Қаржы  мекемелерінің  шапшаң дамуы және біржола қайта реттелуі салдарынан тұрғын үй және де жылжымайтын  мүлік сатып алушылар қазіргі уақытта бірқатар баламалы қаржыландыру көздерін пайдалана алады.    Екінші рынок  тұрғын үй сатып алушыларды қаражатпен қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады және оның маңыздылығы күннен күнге артуда.

  Тағы бір атап өтетін жайт, Ипотеклық бизнестің Қазақстандағы қарқынды дамуы он жыл бұрын басталды, ал мұның алға шарты болып қаржы нарығында «Қазақстан Ипотекалық Компаниясы» АҚ пайда болуы табылады. Оны 2000 жылы Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі ҚР тұрғын үй құрылысына  ұзақ мерзімді несие беру және ипотекаллық несие беру жүйесін дамыту концепциясын жүзеге асыру мақсатында құрған.

    Қорыта  келе ипотекалық несиелендіруге байланысты менің ұсыныстарым:

    - ипотекалық несиелендіру нарығын екінші деңгейлі банктер арқылы күшейту;

    - ипотекалық несие бойынша бастапқы жарна мөлшерін төмендету;

    - қарыз алушыға жоғарғы деңгейде қызмет көрсетілуін;

    - ипотекалық несиеге байланысты, несиені рәсімдеу үшін төленетін соманы алып тастау;

    - Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қызмет көрсетуді  қатаң қадағалауды;

   - ипотекалық несие бойынша бағдарлама ұйымдастыруды, халықтың;

   - барлық дәрежедегі азаматтары үшін ипотекалық несиелендіру аясында,осы азаматтарға тиісті шарттар енгізуді;

   - ипотекаға берілетін тұрғын үй кешенінің құрылысы басталған кезден бастап клиенттерге жағдай жасауды ұсынамын.

   Қандай ел болмасын, ол өз халқының әлеуметтік  және экономикалық жағдайының  тұрақты болуы үшін көптеген  тәукелдерге бел буады. Екінші  деңгейдегі банктер, осы қызметті ұсына отырып, халықтың беделін, әлеуметтік жағдайын көтеруді мақсат етуде. Осы қызметтерді біз тиімді және тәжірибелі қолдана білуіміз қажет.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

 

1. Астана қаласы, Ипотекалық несиелендіру мен тұрғын үй құрылысын дамыту туралы бағдарлама. Астана қ. Маслихатының 2009 жылғы  25 желтоқсанындағы №123/26-II шешімі.

2. Қазақстандағы банк операциялары. // Материалы международной – конференции 13-17 мая 2009 г.

3. Қазақстан Республикасындағы Ипотекалық несиелендіру дәрежесі// Қаржы қаражат – 2008, №7

4. С.Мақыш  «Ипотекалық несиелеу жүйесі қажет», Қаржы - қаражат 2008ж.

5. Қазақстандағы тұрғын үйді ипотекалық несиелеу жүйесі, Хабаршы – 2009ж.

6. Тұрғын үй мәселесіне көп көңіл бөлінуде. // Ақиқат, 2010жыл  №5, 22-27б.

7. Литер  2010 год, 20 марта

8. О ходе реализации стратегического плана развития РК до 2010 года

9. И.В. Немыкин. «Роль кредитных организаций  в финансировании ИКР» Вавиловские чтения – 2009.

10. М.И. Никитин. Новый  взгляд на кредитную систему// Деньги и Кредит. 2009 год

11. Ғ.С. Сейітқасымов   Банк ісі: оқулық. Астана – ҚазЭҚХСУ, 2009 жыл, 586 бет

12. Мақыш С.Б., Ілияс  А.Ә. Банк ісі: Оқу құралы. Алматы. Қазақ университеті 2007 жыл, 471 бет

13. Нуришева Г.Т.«Ипотекалық несиелендірудің экономикалық мәні мен жіктелімі»//Аль-Пари журналы, 2009 жыл,  №1-2, 118-121 беттер.

14. «Екінші деңгейлі банктер үшін пруденциалдық нормативтер бойынша есеп айырысудың нормативтік мәні мен әдістемесі туралы нұсқаулық» Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен кадағалау агенттігі Басқармасының 2005 жылғы 30 қыркүйектегі №358 Қаулысы.

15. Міржақыпова С.  Банктегі бухгалтерлік есеп: оқулық – Алматы, экономика. 2006 жыл, -724 бет

16. Көшенова Б.А. Ақша, несие, банктер, валюта қатынастары. Оқу құралы Алматы, Экономика 2008ж.327б

17. Ешбергенов Ә. «Қазақстанның ипотекалық несиелеу мәселелері»

Экономика негіздері журналы, 2010 жыл,  №2, 11-13 бет

18. Қазақстан Республикасының Азаматық Кодексі

19. ҚР банк және банктердің қызметтері туралы Заңы

20. Нуришева Г.Т. «Коммерциялық банктердің ипотекалық несиелеу жүйесінің қалыптасу ерекшеліктері», Аль-Пари журналы, №1-2, 2009 жыл, 144-146 беттер.

21. Раушан Акбаева «Коммерциялық банктердегі ипотекалық операциялардың қалыптасуы», Банк қызметі: журналы, №1(13), 2009 жыл, 30-31 беттер

22. «БТА Банк»АҚ-ның 2009 жылғы жылдық есебі

23. Стратегия развития ипотечной политики АО «БТА Банк»,

Алматы.- 154 б.

24. Серебряная нить / Корпоративная газета АО «БТА Банк» 14, 2008г.

25. Теория и практические основы страхования ипотечных кредитов: мировой и казахстанский опыт // Банки Казахстана 2007 г.

26. Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие: Оқу құралы. Алматы. Издат-маркет. 2004. “ҚР-ғы Ұлттық банк туралы” ҚР заңы 30.03.1995.247б

27. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктердiң операциялары: Оқу құралы. Алматы. Издат-маркет. 2004“ҚР-ғы банктер және банктiк қызмет туралы” ҚР заңы / 31.08.1995.266б

28. Зиябеков Б. О развитии банка РК

29. Байгарина А.Т.

«привлечении вкладов  населения в банковский сектор»,

Банки казахстана, №7, 2009 г, 37-38 стр.

30. Коммерциялық банктер» оқулық Ғ. С. Сейітқасымов,                           Алматы, Экономика 2009 жыл

31. «О состоянии финансового  рынка и финансовых организаций  по состоянию на 1 января 2010 года», Журнал Банки Казахстана 2010 год, №1.

32. Мухамедьянов О., Адамбаев Д. « О ситуации с кредитами и депозитами в г.Астана за 2008-2009 годы// Журнал Банки Казахстана 2010 год, №7

33. Адамбекова А.А. «Показатели устойчивости развития: сущность и роль в системе финансового анализа»,// Журнал Банки Казахстана, 2010 год, №5

34. www.investfunds.kz.

35. www.nationalbank.kz.

36. www.btabank.kz.

37. www.minfin.kz.

38. www.kapital.kz.

39.  www.tsb.kz.