Аудиторлық қортынды

Тапсырушы 15 күннің ішінде аудитор материалдарын қарастырып, талдау жасап, қарсылығы болмаған жағдайда жазбаша түрде аудит есебі қолданылды деп мәлімет беруі қажет. Ал келіспеушілігі  боллған жағдайда оның нақты себептерін көрсетіп, жазбаша түрде наразылығын хабарлауға міндетті.

Екі жақ аудиторлық тексеру нәтижесінде келіспеушілік жасаған жағдайда екі жақты акті жасалып, онда қандай жұмыс жасау керек екенінанықтап, ол жұмыстың орындалу мерзімін белгілейді.

Аудитордан жұмыс қорытындысын қабылдау барысында бұрынғы шартта көрсетілмеген жұмыс кездескен жағдайда  онда екі жақ қосымша шарт жасап, оған бөлек төлем анықтайды.

2.      Екі жақтың жауапкершілігі

Осы шартта көрсетілген міндеттерін дұрыс орындамаған жағдайда «тапсырушы» да, «орындаушы» да тікелей ақшалай айып төлейді. Оның мөлшері  осы шарт бойынша, арнайы заң талабына сәйкес орындалады.

Орындаушы аудитор қорытындысын дұрыс жасамау нәтижесінен  келтірілген тікелей қаржы зиянын тапсырушыға түгелдей төлеуге міндетті.

Орындаушы шарт бойынша жүргізетін аудиторлық тексеруін белгіленген  мерзімде орындамаған жағдайда, әр кешіктірген жұмыс күні үшін 0,2 пайыз мөлшерінде  бір күндік жұмыс төлем ақшасынан айып төлейді.

Тапсырушы аудит қызметінің төлемін кешіктірген жағдайда әр күн үшін 0,2 пайыз мөлшерінде сол төлем сомасын айып төлейді.

2.      Құпиялық

Екі жақ осы шарттың мазмұны туралы, оны жасағанын және осы шарт туралы мәліметтерді ешқандай жаққа хабарламауға міндетті. Орындаушы өз тарапынан ешқандай фактіні, мәліметті өз мақсатына пайдаланбауға міндетті.

Тапсырушы  шарттың талабына сәйкес аудит мәліметінің құпиялылығын сақтауға міндетті, ал үшінші бір жаққа мәлімет беру үшін орындаушыың жазбаша келісімі болғанда беруге құылы.

3.      Шарттың жойылуы, тоқтатылуы

Екі жақтың да арнайы жазбаша түрде мәлімдеуі бойынша шарттың күшін жоюға құқысы бар. Ол келесі жағдайларда болады:

-   аудит қызметіне төлем жасауға қаржысы жоқ болса;

-   шаруашылық әрекетінің тоқтатылуына байланысты;

-   аудит барысының құпиялылығын сақтамаған жағдайда.

Екі жақтың біреуі заңсыз ақша операциясын жасаса және  ол күнге дейін түзетілмесе, екі бірдей жазбаша түрдегі келіспеушілігін мәлімдегеннен кейін шарт күнін жояды.

4.      «Форс-мажорлық» жағдайда

Табиғи апат, соғыс, мемлекеттік дағдарыс жағдайын «Форс-мажорлық» деп түсінуге болады. Бұндай жағдай екі жақтың еркіне байланысты емес. Сондықтан шарт талабын  орындауға екі жақтың да мүмкіншілігі болмайды. Екі жақ «Форс-мажорлық» жағдайы туралы бір-біріне жазбаша мәлімет беруге  міндетті.

5.      Басқаша жағдайлар

Орындаушы өз тарапынан шарт бойынша аудит жүргізуге қалаған мамандарын жинақтауға құқылы.

Аудит қызметінің төлемі әр бір шарт үшін екі жақтың шешімімен анықталады. Ол құпиялықта болуы қажет.

6.      Шарттың мерзімі және екі жақтың мекен-жайы

Шарттың мерзімі:

Басталуы 3 қараша 2009ж.

Біту мерзімі 18 қараша 2009ж.

Мекен-жайы

Орындаушы: «АКФ «МАРКА АУДИТ» ЖШС

Алматы қаласы, Төле би көшесі, 45, кеңсе 2

Тапсырушы «Казвторчермет» АҚ

Алматы қаласы, Қабанбай батыр 20

Шартқа тіркелген құжаттар:

1.      Аудит қызметіне  төлем жасауды анықтайтын құжат.

  Шарт екі дана етіп жазылады.

Екі жақтың қолы қойылып бекітіледі:

Орындаушы:                                                   Тапсырушы:

«АКФ «МАРКА АУДИТ» ЖШС                        «КазТрансГаз» АҚ

Директоры Латипова И. М.                                     директоры    Н.Н. Шманов.

Күні 03. 11. 2008ж.                                            күні  03. 11. 2008 ж.

     Аудиторлық тексеруге келесі құжаттар берілді:

-         «КазТрансГаз» АҚ-ның жарғысы;

-         Заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуде тұрған куәлігі;

-         Статистикалық карточкасы;

-         Айналым-сальдолық ведомості;

-         Қосылған құн салығын төлеу куәлігі;

-         Баланс шоты бойынша журнал операциялары;

-         2008 жылғы баланс.

              Аудитордың мақсаты - ұсынылған құжат бойынша, 2008-09 жылдардағы  мәлімет бойынша тексеріс жүргізу.

Аудит мына заңдарға, стандарттарға сәйкес жүргізіледі:

1)     Аудиторлық қызмет туралы  ҚР-ның заңы.2007 жыл, 26-наурыз. ( 2009 жылғы толықтырулар мен өзгертулер енгізілді)

2)     « Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» ҚР-ның заңы. 2007 жыл, 28 ақпан.

3)     Салық кодексі. Алматы 2009 жыл.

4)     ҚР-ның Аудитор этикасының кодексі.

5)     Қазақстандағы халықаралық аудит стандарты. Алматы 2006 жыл.

Біз аудиторлық тексеруді Қазақстанның  аудит стандартының  талабына сәйкес жүргіздік. Ондағы анықталған мақсат бойынша қаржы есебінің  дұрыстығын, айтарлықтай кемшілігінің жоқ екенін анықтап, бухгалтерлік есеп көрсеткіштерін негізге ала отырып, аудиторлық қортынды мазмұнын анықтау. Сол үшін субьектінің шаруашылық барысының тапсырушыы шартында көрсетілген обьектілері тексерілді. Нақты айтқанда, банк операциясы, касса операциясы, өндіріс процесі, қызмет көрсету әрекеттері, еңбек ақы, төлем есебі, бюджет пен әлеуметтік қамсыздандыру мекемелерімен есеп айырысу, негізгі құрал және материалдық емес активтер, несие алу және оны төлеу операциялары тексерілді.

        Түсіндірме 1. Жалпы мәліметтер   

              «Казвторчермет» Акционерлік қоғамы заңды тұлға болып табылады. Бұл компания жұмыс, қызмет көрсету, табыс алу мақсатында құрылды. «Казвторчермет» АҚ-ның қызметінің түрі - мұнай тасымалдау  және су беру жөніндегі қызметтер.

    Бухгалтерлік және қаржылық мәліметтердің толық берілуіне мына тұлғалар жауапты:

-   «Казвторчермет» АҚ-ның директоры – Латипова И. М. -барлық кезеңде

-   Бас бухгалтер-Алипова А. К Тексерудің барлық кезеңінде жауапты.

     Түсіндірме 2. Қызметтің үздіксіз принципі

Қызмет үздіксіз жургізіледі.

    Түсіндірме 3. Есеп саясатының негіздері

ҚР-ның бухгалтерлік есептің ұлттық стандартының  есеп саясатына байланысты «Казвторчермет» АҚ-да заң бұзушылық табылмады.

    Түсіндірме 4. Меншікті капиталдың аудиті

«Казвторчермет» АҚ-ның меншікті капиталы- 349 940 теңге. Соның ішінде қосымша төленген капитал соммасы жоқ, бөлінбеген табыс- 42 440 теңге (Қосымша-1).

    Түсіндірме 5. Касса аудиті (таңдалған)

     Әкімшілік ғимаратының 1-ші қабатында касса орналасқан. Ғимаратты күзетуші жергілікті болып табылады. Ақша қаражатының қозғалысы операцияларына кассир Алиева А.С. жауапты. Әкімшілік арқылы Алиева А. С.-мен материалдық жауапкершілік туралы келісім-шарт жасалған. Инвентаризация жүргізілді,  тексеріс кезінде кассир Алиеваның қатысуымен  жұмыс атқарылды. Тексеру барысында  артықшылық  және кемшілік болған жоқ. Кассалық кітап пен кіріс және шығыс құжаттарын тіркеу кітабы нөмірленген, тігілген, басшы мен бас бухгалтердің қолдары, мөрлері қойылған. Ақшаның түсуі MERKURY 115F  маркалы, фискалдық жадысы бар кассалық аппарат арқылы жүргізіледі. Кассалық чекте барлық реквизиттер толық көрсетілген. Кассалық есепті мүмкіндігінше ай сайын бірнеше рет жүргізіп отырған.

          Түсіндірме 6. Банктік шоттардағы (қолма қол) аудит

     Ақшалай операциялар есеп айырысу және волюталық шоттарда ҚР-ның ұлттық бухгалтерлік стандарттарына байланысты жүргізіледі. Шетел волютасы  бойынша курстық айырма ҚР-ның Ұлттық Банкісінің курсы бойынша 31. 12. 2004 ж., биржалық курс ҚР-ның Қаржы министрлігінің бұйрығы  №512 25. 10. 2002 ж. басталды.

        Түсіндірме 7. Дебиторлық және кредиторлық қарыздардың аудиті

                                     ( таңдалған)

    Дебиторлық қарыз- 470 334  теңге, кредиторлық қарыз- 2008 жыл-

475978теңге (Қосымша-1). Дебиторлық және кредиторлық қарыздар уақытысында төленіп отырған, олардың мерзімін ұзарту болмаған.

         Түсіндірме 8. Негізгі құралдардың және материалдық емес  активтердің         аудиті ( таңдалған)

        Негізгі құралдардың есебі  ұлттық бухгалтерлік  стандарттарға және салық есебіне сәйкес жүргізілген. Амортизациялық аударым бекітілген норма  бойынша тікелей әдіспен  жүргізілген.  Негізгі құралдарды жөндеуге кеткен  шығындарды акт құжаты арқылы есептен шығарған. Негізгі құралдар 2008 жылы 216 269 теңгені құрады (Қосымша-1).

         Түсіндірме 9. Тауарлы-материалдық қорлардың аудиті (таңдалған)

     Тауарлы-материалдық қорлардың есебі орташа еселенген құн әдісі бойынша жүргізіледі. Сатып алынған материалдар, отын, құрал-жабдықтар кәсіпорынның орталық қоймасына кірістеледі.

      Онда қоймалық карточка есебі ұйымдастырылады. Тауарлы-материалдық қорлардың түсуі, кіру актісі арқылы ұйымдастырылады.  Тауарлы-материалдық қорларды алуға сенімхат құжаты негізінде  тіркеу журналы жасалған. Басшының шешімі бойынша тапсырыс арқылы тауарлы-материалдық қорлардың шығуына накладной жазылады. Тауарлы-маетериалдық қорларды түгендеу жылына 1 рет жүргізіледі. Дайын өнім қойма арқылы алынады. Ай сайын қоймада дайын өнім тугенделеді.

          Түсіндірме 10. Бюджетпен есеп айырысу ( таңдалған)               

    Бұл компанияны тексеру барысында 2008 жылғы мәліметінде мынадай капитал мен міндеттемелер  анықталған (Қосымша-1):

-         бөлінбеген табыс - 42 440 теңге

-         ақша қаражаты- 101 752 теңге

-         негізгі құралдар - 216 269 теңге

-         меншікті капитал - 349 940 теңге

-         дебиторлық қарыз - 470 334 теңге

-         кредиторлық қарыз - 475 978 теңге

                 Тексеру барысында ешқандай ауытқулар анықталмады. Субьектінің шаруашылық барысының тапсырушы шартында көрсетілген  обьектілері тексерілді. Нақты айтқанда, жалпы мәліметтер, үздіксіз қызметті қадағалау, есеп саясатының негіздері, меншікті капитал аудиті, касса аудиті (таңдалған), банктік шоттардағы қолма-қол есеп айырысу аудиті (таңдалған) дебиторлық және кредиторлық қарыыздардың аудиті (таңдалған), негізгі құралдардың және материалдық емес активтердің  аудиті (таңдалған), тауарлы-материалдық қорлардың аудиті (таңдалған), бюджетпен есеп айырысу (таңдалған) тексерілді. Біздің ойымызша, тапсырушының қаржы есебі 30. 06. 2009 жыл аралығындағы барлық бөлімдердің қаржылық жағдайын толық дұрыс көрсеткен. Аудит ҚР-ның ұлттық бухгалтерлік есеп стандарттарына, заңдарына сәйкес жүргізілді.

ҚОРЫТЫНДЫ

Бухгалтерлік баланстың дұрыстығына аудиторлық тексеру жаппай әдіспен жүргізілді.

Аудитті жүргізудің жалпы қабылданған әдістері, пайдаланушының күтуі және бизнесті жүргізу практикасы аудитордың процедураны «қаржылық есеп беру бойынша пікірі шындыққа сәйкес келмейді» деген минималды тәуекелмен білдіретіндей жоспарлауы мен орындауын талап етеді.

Аудиторлық тексеру кезінде айтылған пікір пайдаланушы үшін кәсіби стандарт сақталды, елеулі мәліметтер жинақталды және осы пікірді дәлелдеу үшін бағаланды дегенді білдіреді.

Аудиторлық  тексерістер  тек  олар  қоғамдық  мүддені  білдіретін  жəне  ол  үшін мүмкіндіктер  болған (қысқа  мерзімді  перспективада)  жағдайда  міндетті  болуға тиіс:  Аудиторлық  тексерістер  заңнаманың  негізінде  міндетті  тəртіпте  жүргізілетін ұйымдардың  саны  қолда  бар  білікті  аудиторлардың  санымен  шамалас  болуға  тиіс. Экономикалық  саясатты  əзірлеушілер  аудиттың  заңнамалық  белгіленген  талаптарын, олар  Қазақстандық  аудиторлардың  мүмкіншіліктерінен  асып  кетпейтіндей,  біртіндеп енгізуге тиіс.

Тұжырымдамада баяндалған негізгі бағыттар бухгалтерлік есепке алуды және қаржылық есептілікті реттеудің қолданыстағы жүйесіне тұжырымдамалық өзгерістерді енгізу, сондай-ақ бухгалтерлік есепке алу мен аудит саласында қалыптастырылатын ақпараттың сапасын арттыру қажеттілігінен туындады.

Ең  соңында,  бұл  қаражаттарды кəсіпорындардың  өздерінің  ішінде  де,  экономика  масштабында  да  анағұрлым  тиімді бөлуге жəрдемдеседі,  өйткені  кəсіпорындардың жетекшілері мен  инвесторлар  қандай инвестициялық  мүмкіншіліктер  мен  іскерлік  операциялардың  жақсы,  ал қандайларының  нашар  екенін  жақсырақ  түсіне  алады. «Бухгалтерлік  есеп  туралы» Заңға  ұсынылған  түзетулермен  көзделген  ОПИ  үшін  өздерінің  қаржылық  есеп-қисаптарын  қоғамдық  депозитарийге  табыстау  туралы  талап  қаржылық  есеп-қисаптардың жұртшылық үшін қол жеткізу деңгейін көтереді.

Қаржылық есеп беру дәлділігінің толық кепілдігі (нольдік тәуекел) экономикалық тұрғыдан тиімсіз. Сондықтан аудитор қателер мен қателіктер абсолютті түрде жоқ деген кепілдеме бере алмайды.

Аудитор клиент бизнесін зерттеп, қаржылық есеп беруді сыртқы пайдаланушылар сенімінің деңгейіне әсер ететін факторлардың әрқайсысының мәнін бағалап, аудит аяқталғаннан кейін клиенттің, бизнестегі қаржылық жеңісінің ықтималдылығын анықтауы керек. Осы факторлар негізінде, аудитор «қаржылық» есеп беруде аудит аяқталғаннан кейін де елеулі қателіктер сақталады деп отырып, тәуекелдік деңгейін субъективті түрде қоя алады. Тексеру процесінде аудитор клиент туралы қосымша ақпарат алып, аудиторлық тәуекелдік дуңгейін бағалау жөніндегі ойын өзгерте алады.