Ақша қаражатының есебі

Несиелер қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелер болып 2 ге бөлінеді:

Несиенің келесі түрлері  бар:

1) тұтыну несиесі-бұл жеке тұлғаға тұтыну тауарларын сатып алу үшін және тұмыс-қ қызмет-ді өтеу үшін берілетін несие.

2)ипотекалық несие-бұл қозғалмайтын мүліктерді (үй,өндірістік ғимараттар,жер және т.с.с.)кепілдікке ала отырып,ұзақ мерзімге берілетін несие.

3)сенім(сенімгерлік)несиесі-банк-ң сеніміне кірген,төлем қабілет-гі жоғары субъектіге берілетін несие.

4)лизингтік несие-құрал-жабдықтарды жалға алумен байланысты берілетін несие.

5)Овердравт-банк-ң клиентке қысқа мерзімге беретін несиенің бір түрі,төлемақылар бойынша  міндет-ң өтелуіне,есеп айырысу шотында ақша қ-ң жетіспеуіне байланысты. Клиенттің банктегі есеп айырысу   шотын толық-н банк несиесі.

6)аванстық несие-дайындаушы ұйым-ға берілетін несие.

7)консортциалдық несие-ірі жабдықтарды несиелеу мақ-да банкткрдің өзара қосып берген несиелері.

Кәсіпорындарда алынған  несиенің есебі (3010,4010).Бұл шоттар пассивті болып келеді. Несие алғанда кәсіп-н бухгалтер-да № 4 журнал ордерде келесі бух-к өтке-р құрылады.

№	Шаруашылық операц.мазмұны	Дт	Кт
1	Банк-н несие алынып,есеп айырысу шотына кірістіріледі	1030	3010,4010
2	Алынған несиебойынша сыцақы (%)есептелінсе	7310	3380
3	Алынған несие есебінен жаб-ң  шоттары  өтелінсе	3310	3010,4010
4	Алынған несие банкке қайтарылса	3010,4010	1030
5	Несиелер үшін есептелінген сыйақы (%) бойынша шығ-р қорытынды зиянға жойылса	5610	1030

 

Кәсіпорын өз-ң сатып алушыларымен тапсырыс беру мен қарым-қатынастарын келісім шарт негізінде реттейді. Келісім шарт әр сатып алушы мен  тапсырыс берушімен жеке құрылатын  негізгі құжат. Келісім шартта сатып алушы мен жаб-дың құқығы мен міндеттері,жабдықтау,төлеу шарттары есеп айырысу тәртібі,жеңілдіктер,айып пұл,өсім ақы,жәнет.с.с. көзделеді№ кәсіпорын өзінің сатыпалушылармен тапсырыс берушілер мен шот фактура негізінде есеп айырысу жүргізеді. Шот фактура келісім шарт негізінде толтырылады және ода келесі деректермен беріледі:құжаттың аты,СТН –і ,мекен-жайы,ҚҚС бойынша  салықтық есепке тіркелген жөніндегі куәлігінің сериясы мен нөмері,Б.Е.А. шоттың нөмері,оған қызмет көрсетуші банктің аталуы,келісім шарттың нөмері,құрылған күні,төлеу шарттары,таурды жеткізу орны мен амалы,тауар көлігінің өмер,құрылған күні,жүк жөнелтуші кәсіпорынның СТН-і,аталуы,мекен-жайы,СТН-і және оның б.а. шоттың нөмері және оған қызмет етуші банктің талуы,сатылған жауап-ң аталуы,өлшем бірлігі,бағасы,ҚҚС-сіз тауардың құны,ҚҚС ставкасы,ҚҚС пен қосылған сатылған тауардың құны,кәсіпорын-ң мөрі,басшысы мен бас бух-ң қолы.

Шот фактура екі данада толтырылады.

1 данасы сатып алушыға  накладной қоса жіберіледі

2 данасы кәсіпорында 

Накладнойда сатып өткізілген тауардың тізімі,өлшем бірлігі,бағасы,сомасы,жүк  жөнелтуші және жүк қабылдаушы кәсіпорн т.с.с.болуы мүмкін. Кәсіпорын  сатып  алушылар мен тапсырыс беруші есеп айыру-ды активті 1210 шот арқылы жүргізеді. Сатып алу мен есеп айырысқанда  кәсіпорын бухг-да келесі бух-к өткізбелер құрылады:

№	Шаруашылық операц.мазмұны	Дт	Кт
1	Дайын өнім сатып алу тиелік табыс есептесе(сатыпалушыға төлеуге шот ұсынылса)	1210	6010
2	ҚҚС есептелінсе	1210	3130
3	Сатып алушыдан алдын-ала  аванс алыпса	1030	3510
4	Сатып алушыға бағадан  жеңілдік берілсе	6030	1210
5	Алынған аванс есепке алынса	2510	1210
6	Дайын өнімнің нақты өзіндік  құны шығысқа жойылғанда	7010	1320
7	Сатып өт.өн.жеткізу,тасмалдау  үшін көліктік мекеменің шоты төлеуге  қабылданса	7110	3310
8	Жеткізушіге еңбек ақы  төленсе		3350
9	1 Есепті кезеңде сату  өту-ң кіріс  қорытынды пайдаға  жойылғанда	6010	5610
10	Есепті кезеңде-ң соңын  сатып алу-ға берлген жеңілдіктер  қоры зянға жойылғанда	5610	6030
11	Өнд.нақты құны бойынша  шығыстар қорытынды зиянға жойылса	5610	7010
12	Сату өткізу б/ша шығыста  қоры  зиянға жойылса	5610	7110

 

Жабдықтау мен мердегерлермен есеп айырысудың есебі.

Жаб-мен есеп айырысу –ң құқ-қ реттелуі жабдық-р мен алушы  арасында құрылған келісім шарт негізінде  жүзеге асад. Жаб-р мен мердігерлермен есеп айырысу жаб-ң шот фактурасы -,накладной,тауарлы кліктік накладнойы негізінде жүргізіледі. Шот фактурада  банктік ревмзиттармен қатар  жабдықталатын өнімніің көрсетілетін қыз-ң аталуы көрсетіледі. Ал накладнойда  жабдықталатын тауарлы материалдық  құндылықтардың тауы,саны,бағасы,сомасы көрсетіледі. Тауарларды қабылдап алу  құжаты б/ша қабылданған ТМҚ-лар  мат-қ жауапты тұлғаға берілуі  тиіс және сол тұлға қабылданған  құндылықтарға жауапты болады. Жабдық- шы өзінің жұмысын орындау немесе қызмет көрсету барысында істелінген жұмыстар актісін толтырады(акт выполненных работ)істелінген жұмыстар актісінде орындалған жмыстар мен көр-ген қыз-р мазмұны,көлемі,мерзімі,төленген сомасы ҚҚС мөлшерлемесі,ҚҚС пен қоса төлететін жалпы сомасы көрінеді. Аталған акт 2данада толтырылады және 2 жақты мәмлеге қатысу-ң қол қоюымен расталады. Жабд-р жабд-ға тауарлы материалдық құн-ды тауарды қабылдап алу құжаты ,істелінген жұмыс актісімен қатар шот фактурасын беруі тиіс. Шот фактура бұл міндетті құжат б.т. бұл құжат арқылы қабылд-н тауар-ң мат- қ құн-ң (қызмет мен жұмыс -ң) ҚҚС –сіз және ҚҚС пен қоса көрсетілетін сомасы жазылады. Шот фактура өнімдерді тауар-ң матр-қ құнд-н өткізілген күнен кем толтырылмайды және қабылданған жақтық басшының,бас бух-ң,жауапты тұлғаның қолымен куаландырылады және мөрімен бекітеді.  Жабд-ндан таур.мкт.құн-р негізі құралдар келіп түскенде  тауарларды қабылдап алу құжаты  немесе 2 ші құжаттың аты тауарлы көлікті құжат қосып беріледі. Тауармен бір келіп түскен шот фактура жабд-мен мерді-мен есеп айырысудың  синтетикалық –және аналитикалық есебін жүргізудің негізі б/ы.

Жабды-мен мерд-мен есеп айырысу 3310 және 4110шоттарында жүргізіледі.  Бұл шотың кредиті б/ша кәсіп-ң  жабд-ға кредиторлық  қарызы және қарыздың ұлғаюы көр-ді және ҚҚС сомасы көр-ді. Ал дебитінде  жаб-ға төленген төлемақы сомасы  және жаб-ға қойылған шағым-талап  сомасы   көрсетіледі. Жаб-ң шоттары  төленуге қабылданса, яғни акциптелсе (акцепт-төлеуге келісім беру)кәсп-ң бух-к өкізбелер құрылады:

айырысқанда кәсіпорын бухг-да келесі бух-к өткізбелер құрылады:

№	Шаруашылық операц.мазмұны	Дт	Кт
1	Жабдықтаушының төлем  құндылықтары қабылданса /келісім бағасына/	1310/1330,1350/	3310
2	ҚҚС сомасына	1420	3310
3	Жабдықтаушыға алдын ала  аванс төленсе	1610	1030
4	Сонымен қтар арфметиклық  қате жаб-ң шоттары өтелінсе	3310	1610
5	Жабдықтаушыға берілген аванс  есепке алынса	3310	1610

 Жабд-мен есеп айырысуға  аллынға шот фактуралар б/ша  жаб-мен есеп айырысу тізімдемесіне  алынған таур-ң матқ құнд-н-ң  түрлері,көрсетілеген  қызметтің   істелінген жұмыстардың аталуы  б/ша жүргзіледі.  Кәс-а коммуналдық  қызметтерді көрсететін жөндеу  жұмыстарын жүргзетін мекемелер   мен ұйымдар  жабдықтаушылар  б.т.Коммуналдық  қызметтер   үшін жаб-ң шоттары төленуге  қабылданса Дт 7210 Кт 3310