Арнаулы салық режимінің жүргізілуі мен ресімделу тәртібі

Мазмұны  

 Кіріспе..............3  

 І Салық  салудың теориялық негіздері 

1.1 Салықтың  мәні, атқаратың қызметі.........7

1.2 Салықтың  негізгі түрлері...............11  

 ІІ Арнаулы  салық режимінің жүргізілуі мен  ресімделу тәртібі 

 Кіші кәсіпкерлікпен  айналысатын тұлғаларға арналған анрнаулы салық режимі.13

 а) жалпыға  бірдей белгіленген тәртіп......15

 ә) біржолғы  талон негізінде арнаулы салық  режимі.....15

 б) патент  негізіндегі арнаулы салық режимі...16

 с) оңайлатылған  декларация негізінде арнаулы салық режимі..18

2.2 Шаруа қожалықтарына  арналған арнаулы салық режимі 

2.3 Ауылшаруашылық  өнімдерін өндіруші заңды тұлғаға  арналған арнайы салық режимі...22

2.4 Кәсіпкерлік  қызметтің жекелеген түрлеріне  арналған арнайы салық режимі...24  

 Қорытынды..............30  

 Пайдаланған  әдебиеттер тізімі.............34  

 Кіріспе 

 Зерттелетін  тақырыптың өзектілігі. Салық міндеттемесі  мемлекет алдындағы әрбір салық  төлеушінің міндеттемесі болып  табылады және ол салық заңына  сәйкес жүргізіледі. 

2001 жылғы 12 маусымда №209-11 Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" (өзгертулермен және толықтырулармен) салық Кодексі қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатың салықтар мемлекеттік бюджетті толықтырудың негізгі көзі болып табылады [1].

 Салық кодексі  республикалық және жергілікті  бюджетке түсетін салықтарды, алымдар  мен салымдарды және басқа  да міндетті төлемдерді белгілейтін  Қазақстан Республикасы заңдарымен  реттелетін кеден баж салығы, алымы мен төлемдері мәселерін қоспағанда, Қазақстан Республикасындағы барлық салықтық қатынастарды реттейтің бірден-бір заңды құжаты болып табылады. Салық кодексі салықтардың толық тізімін, оларды есептеу тәртібін, салық салу объектілерін, салықтың негізгі түрлері бойынша төлеушілерін анықтайды. Салықтар, алымдар мен басқа да міндетті төлемдер деп Кодексте белгіленген тәртіпке сәйкес Қазақстан Республикасының бюджет жүйесіне төлеушілерден аударылған (бөлінген) қаражаттарды айтамыз [2].

 Салықтарды, алымдарды және басқа да міндетті төлемдерді еңгізу және аудару немесе тоқтату кұқығы Қазақстан Республикасының заң органдарының өкілеттілігіне жүктелген. Бұл құқық тек қана Салық кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу арқылы жүзеге асырылады.

 Салық төлеуші, салық міндеттемесін орындау барысында, салық салынатын объектісін, салық базасын, салық мөлшерлемесін, салық кезеңін білуге міндетті болады. Бұл кезде: салық салынатың объектісі және салық салумен байланысты объектілері: мүлік және әрекеті болып табылады, егер де олар бар болса, онда салық телеушінің міндеттемесі де пайда болады;

 Салық базасы  деп- құқықтық, физикалық базасын  айтады және де салық салу  объектісіне басқа да сипаттамасы  бойынша салық салуға жатуы  мүмкін. Салық базасының негізінде  салық сомасы және басқа да төлеулердің мөлшері анықталады.

 Салық мөлшерлемесі- салық базасының өлшем бірлігіне  есептелген салық деңгейі болып  табылады. Салық мөлшерлемесі пайыздық  немесе абсолюттік сомасы бойынша  салық базасының өлшем бірлігіне  қарап белгіленеді.

 Салық кезеңі - бұл уақыт кезеңі, әрбір салық  түріне және Салық кодексінің  басқа да міндетті төлемдеріне  қолайлы етіп белгіленеді, сол  кезең біткеннен кейін салық  базасы анықталынып бюджетке  төленуге жататын салық пен  басқа да міндетті төлемдері  есептелінеді.

 Қазақстан  Республикасындағы салық заңы - мүліктің  кірістелген және тауарды сату  мақсатында жөнелтілген, қызметтің  керсетілген, жұмыстың атқарылған  кезеңімен есептелген шығысы  мен төленген табысының кезеңіне  қарамастан, салықтық есептін әдісіне  орап есептеу әдісі бойынша құрылады.

 Салық және  бюджетке төленетін басқа да  міндетті төлемдер осы Кодексте  белгіленген тәртіпте және жағдайларда  белгіленеді, өзгертіледі немесе  күшін жояды. 

 Салық заңдары  Қазақстан Республикасының бүкіл  аумағында қолданылады және жеке тұлғаларға, заңды тұлғалар мен олардың құрылымдық бөлімшелеріне қолданылады [1].

 Қазақстан  Республикасының салық заңдары  салық және бюджетке төленетін  басқа да міндетті төлемдерді  төлеудің міндеттілігі, салық салудың  айқындығы, әділдігі, салық жүйесінің біртұтастығы және салық заңдарының жариялылығы прнциптеріне негізделеді [1,2].

 Зерттеудің  деңгейі. Қазақстан Республикасының  салық заңдарының ережелері осы  Кодексте белгіленген салық салу  принциптеріне қайшы келмеуге  тиіс.

 Салық салудың  міндеттілігі принципі. Салық төлеуші салық заңдарына сәйкес салық міндеттемелерін толық көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындауға міндетті.

 Салық салудың  айқындығы принцмпі. Қазақстан Республикасының  салықтары және бюджетке төленетін  басқа да міндетті төлемдері айқын болуға тиіс. Салық салу айқындығы салық төлеушінің салық міндеттемелері туындаудың, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібін салық заңдарында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.

 Салық салудың  әділдігі принципі салық салу жалпыға және міндетті болып табылады.

 Салық жүйесінің  біртұтастығы принципі. Қазақстан  Республикасының салық жүйесі  Қазақстан Республикасының бүкіл  аумағында барлық салық төлеушілерге  қатысты біртұтас болып табылады.

 Салық заңдарының  жариялылығы принципі. Салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік құқықтық актілер ресми басылымдарда міндетті түрде жариялануға тиіс.

 Салық - өркениет  үшін төленетін төлем. Оның  қандай түрінен болмасын жалтаруға  жол бермеу - бүгінгі күннің басты  назарында. Қазақстан Республикасының Салық Кодексі 2001 жылғы қабылданған Заң күші бар «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» Жарлығы барлық салық органдарына үлкен міндеттер жүктейді.

 Салықтан  жалтарғаның халықтан жалтарғаның  болып шығатынын да түсіну қиын емес.

 Салық салынатын  база жасау жөніндегі қорытынды  жұмыстарға әзірлік проблемасы  жетіп артылады. Бұл салада өзге  де проблемалар жеткілікті. Қазіргі  қолданып жүрген Салық кодексі  тікелей ықпал ететін заң күшіне  әлі де толық ие емес. Салық  жөніндегі заңды дамыту тұжырымдамасын жасау саласындағы жұмыс әлі күнге дейін аяқталған жоқ.

 Бұдан кейінгі  тұрған мәселе қатаң бақылау  орнату. Ондай бақылау әкімшілік  тұрғыдан күш қолдану арқылы  емес, қайта осы заманға нарықтық  құралдардың - валюталық қаржылар мен экспорттық импорттық операциялардың қозғалысына бақылау орнату болуы тиіс.

 Салықтар  нарықтық экономиканы реттеудің  ең тиімді нысаны болып табылады. Салық негізінде құрылатын мемлекет  бюджеттің кірісіне қарай, мелекеттің  кәсіпкерлікпен айналасуының және әлеуметтік-кепілдік қызметінің мүмкіндігі белгілі болады. Салық мөлшелерін заңды құқы бар мекемелер мен жеке адамдардың кәсіпкерлік белсенділігі, төлем қабілеті бар сұраным көлемі реттеледі [3].

 Зерттеудің  мақсаты. Қазақстан Республикасының  Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ мерзімді тұжырымдамасың қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі мен салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық салық салу қағидаларына сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" 1995 жылғы сәуірдің 24-інде Қазақстан Республикасы Президентінің заң күші бар жарлыты шықты. Енді бүрынғы 42 салықтар мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны небәрі 11 болып қалды.

 Қазақстан  Республикасы Президентінің 1995 жылғы сәуірдің 24-індеті заң күші бар жарлығы Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 16-сындағы № 440-1 заңына сәйкес заң мәртебесін алды. Осы уақыт аралықтарында Президент жарлықтарымен және Қазақстан Республикасыиың заңдарымен бұл заңға өзгертулер мен толықтырулар енгізілді.

 Салықтардың,  оларды төлеушілердің, салықтарды  алу әдістерінің, салық жеңілдіктерінің  жиынтығының болатындығынан салық  жүйелерінің әжептәуір күрделі  үлгілері болуы мүмкін.

 Барлық өркениетті  елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі қағидаггар бойынша былайша жіктеледі:

 • салық  салу объектілері бойынша; 

 • салықты  алатын және салықтан жиналған  сомаға билік жасайтын органға  қарай; 

 • пайдалану  тәртібі бойынша; 

 • объектінің  экономикалық белгісі бойынша. 

 Салықтарды  салу объектісі бойынша, олар тікелей және жанама салықтар болып бөлінеді [1].  

 І Салық  салудың теориялық негіздері 

1.1. Салықтың  мәні, атқаратын қызметі 

 Нарықтық  экономиканы тереңдетіп, қоғамдық  өмірімізге әрқилы жаңаша өзгерістерді  енгізе отырып, өзінің талабын қойып келеді. Оны біреулер өздігінен болып жатқан әдеттегі құрылыстардың бірі деп қабылдаса, екінші бір адамдар оны сананың ойелегінен өткізіп, тереңнен талдайды.

 Президентіміздің  «Қазақстан -2030» деп аталатын  халқымызға арнаған Жолдауы сондай құжаттардың санатына жатады. Онда алдағы жылдарда қоғамымызды мемлекеттік саяси және әлеуметтік- экономикалық дамуының стратегиялық бағыттары айқындалған. Өйткені бұл Қазақстанның ерекшеліктерін ескере және әлемдік тәжірибеге сүйене мемлекетіміздің дамуының бүгінгі болашағына терең барлау жасаған құжат [4].

 Бұл еңбекте,  еліміздің экономикалық болашағына  айрықша назар аударылған. Бұған  ондағы «зор мүмкіндіктер табалдырығында  тұрмыз» деген сөздер дәлел.  Түптеп келгенде бұл Қазақстанды  Орталық Азия барысына айналдырады. Алайда стратегияда атап көрсетілгендей ; « Салауатты әрі гүлденген экономика құрмайынша, біз қуатты мемлекет пен Қарулы күштер құра алмаймыз, демографиялық, экологиялық және әлеуметтік міндеттерді шеше алмаймыз, әрбір адамның жеке басының қадір қасиеті мен әл-ауқатын арттыра алмаймыз»

 Осы айтылғанға  сүйене отырып, қолында биліктің  барлық тармақтары бар бақылаушы  қызмет, құқық қорғау органының  өкілі ретінде еліміздің басшысы  « Қазақстан- 2030» стратегиясында  қойып отырғандай; «Егер салық  пен жарналарды толық жинай алмасақ, өзімізді біз қуатты мемлекет ретінде сезіне аламыз ба ?– деген сұрағын ерекше атап көрсету керек.Бұл сұрақтың қойылуы тегін емес, өйткені жиналатын салықтың толық өндірілуі күн тәртібіндегі өзекті тақырыпқа айналып отыр [3].

 Цицеронның  сөзін жалпыға түсінікті тілде  баяндап берсек, салық – мемлекеттік  құрылымның негізі.Олай болса,  салық полициясына жүктеліп отырған  міндет жүгі салмақты екендігі  дауыссыз. Ол салықтарды және  басқа бюджетке төленетін міндетті  төлемдердің толық жиналуын қамтамасыз етуі керек. Бұл үшін қолда салық төлеушілердің тізімдері, сондай-ақ бұдан жалтарғандарды әкімшілік немесе қылмыстық жауапқа тартқандықтын деректері болуы тиіс.

 Өздеріңізге  мәлім, қандай жұмыстың да көрсеткіші  өзінің нәтижесінен көрінеді. Сондықтан да уақыт заңының талабынан аттап өтпейтін салық төлеушілер үшін өткен жылдың нәтижелері ортаға сала кеткеннің артықтығы жоқ деп білеміз. Әсіресе, салық полициясы салық заңдылығы саласындағы тәртіп бұзушылықтар мен айлашарғыларға тосқауыл қоюға, өндірілмеген салықтардың орнына салынуына, республикалық және жергілікті бюджеттерге, сондай- ақ Зейнетақы және басқа бюджеттен тыс қорларға міндетті төлемдердің толық түсуін қамтамасыз етуге көңіл бөлді.

 Атап айтқанда  өткен жылы 1330 салық салынатын  объекті, оның ішінде 327 заңды және 1005 жеке тұлғалар тексеріспен қамтылды. Соның барысында салық заңдылығын бұзудың 1164 оқиғасы анықталды. Осының өзі бұлардың көпшілігі әлі де болса заң талаптарын жете білмейтіндігін, кейбіреулердің табыстарын жасыруға ұмтылғандығын көрсетеді.

 Бірақ заңды  білмеу бұл жауапкершіліктен  құтылып кету емес. Тексерістердің  нәтижесінде бюджетке 366876 мың теңге  қосымша қаржы есептелді. 

 Мұның ішінде  салықтар мен бюджетке төленетін  басқа да міндетті төлемдер 87305,4 мың ақшалай айып салу 268394,1 мың, әкімшілік тарапынан шара қолдану -11176,5 мың теңге құрайды.

 Салық салынатын  база жасау жөніндегі қорытынды  жұмыстарға әзірлік проблемасы  жетіп артылады. Бұл салада өзге  де проблемалар жеткілікті. Қазіргі  қолданып жүрген Салық кодексі тікелей ықпал ететін заң күшіне әлі де толық ие емес. Салық жөніндегі заңды дамыту тұжырымдамасын жасау саласындағы жұмыс әлі күнге дейін аяқталған жоқ.