Діни туризм

       ҚР Білім  және ғылым министрлігі

Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия  ұлттық университеті

        Экономикалық  факультеті

        Туризм  кафедрасы

        Мамандыққа  кіріспе пәнінен 

 

Тақырыбы: Діни туризм

 

 

 

 

 

                                                         Орындаған: ТУР-13к ст.Кулакеева Г.У.

                                                         Қабылдаған:Есенбаева А.Е.

 

               

                                     Астана-2010

 

 

         Жоспар

I.Кіріспе.

1.1Діни туризмнің анықтамасы, түрлері.

II.Негізгі бөлім.

2.1 Ислам  дініндегі туризм

2.2 Христиан дініндегі  туризм

2.3Буддизм дініндегі туризм

III.Қорытынды.

IV.Қолданылған әдебиеттер.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                               Діни туризм

Кіріспе.

1.1.Діни турист -өзінің тұрғылықты жерінен  жарты жылдан көп емес уақытқа,діни сенімдеріне байланысты  қасиетті жерлерге сапар шегеді. Діни туризм,негізінен, екі топқа бөлінеді:

• Зиярат ету
• Экскурсиялы- танымдық бағыттағы діни туризм

Зиярат ету туризмі- сенуші туристердің қасиетті жерлерді аралауға, оларға табынуға  ұмтылуы.

Зиярат етудің себептеріне  келесілерді келтіруге болады:

• Физикалық және рухани жайсыздықтардан аластану;
• Туған-туықандары үшін жалыну;
• Болашақта сәтті болу;
• Құдайдың  алдында парызды орындау;
• Күнәларынан арылу;
• Оған берілген бар жақсылық үшін ризашылығын білдіру;
• Діни сенімділігіне адалдығын білдіру;
• Дінге өзгелерді тарту мақсатымен;
• Өмірдің мәнін түсіну мақсатымен.

 

Зиярат ету - адам мен шынайы өмірдің арасындағы ерекше қарым қтынас. Зиярат етудің мақсаты: қандай да қиындықтарға тап болмаса да, адамдардың шынайы ниеттерімен сеніп, саяхаттауы,материалды  қажеттіліктерден рухани  азық үшін бас тарту.

Индуизм, православие және католицизмде көбіне жаяу жүру кең қолданылады.

Адамдар көбіне өздерінің күнделікті жағдайларында салт дәстүрлерін орындауға мұршалары болмаған жағдайда зиярат етеді.

 «Зиярат (поломничество)» термині, филологтардың айтуы бойынша  «пальма» деген сөзден шыққан дейді. Себебі "Вход Господень в Иерусалим" мейрамы кезінде Әулие жерден келген ең алғашқы христиан зиярат етушілері, осы пальма ағашының жапырақтарын алып келген дейді. Иисус Христос Иерусалимге триумфальды келіп жеткенде, сенушілер оның жолын пальма жапырақтарымен безендірген екен.

Ресейде бұл мейрам «Вербті жексенбі» деген атауға ие болған.

Жалпы, зиярат етудің дәстүрлері тамырмен тереңге жетеді.

 Үндістанда байырғы кезеңдерден қасиетті жерлерге зиярат етіп, осы ісімен олар әртүрлі әулиелерінің таза энергетикасын сіңірген.

Ежелгі Грецияда елдің әр бұрышында тұратын адамдар, Дельфадағы храмда тұратын көріпкел Пифияға жорамал тындау үшін баратын.

Орта ғасырларда  зиярат ету кең көлемде тарала бастады .Пилигримдердің Палестинаға саяхаты б.з.б III ғасырда басталды.Император Константин кезінде Иерусалимде бірнеше храмдар салынған еді.Мысалы, Храм Гроба Господня.

XV ғасырларда Еуропадағы зиярат етушілерге арнайы маршрут немесе «жол» жасалынды. Ол Рона аралдарынан Иордан өзеніне дейінгі аралықты қамтыды. Дегенменде ең алғанқы зиярат маршруттар немесе «итенирарии»  VIII ғасырда Византия елінде, грек тілінде жазылған. Пилигримдердің араларындағы ең танымал итенирарии «Антиохиядан Иерусалимге дейін, Сирия,Финикия және Палестинаның қаситті жерлері туралы қысқаша сипаттама»еді. Бұл итенирарииді XII ғасырда византиялық Иоанном Фокой жазған. Крестік сапарлар Әулие жерге зиярат етуді салтқа енгізді.

Қазіргі таңға ІТО сараптамасы  бойынша  бұл жерге200 млн. адам зиярат етеді.

 

Зиярат ету туризмінің негізгі аймақтары:

• ТМД православты республикалары:Ресей, Украина,Белоруссия,Молдова;
• Католицизм және протестантизм доминаты болып келетін шетел Еуропасы;
• Христианства доминаты болатын Солтүстік Америка ;
• Христианства және жергілікті халықтың сенімі басым Латын Америкасы;
• Ислам діні басым Солтүстік Африка;
• Ислам басым, бірақ христианства және ұлттық діндер Шығыс және Батыс Африка;
• Ислам діні ,христианстваның анклавтары мен иудаизм басым Батыс Азия;
• Индуизм,буддизм,сикхизма,джайнизм, сонымен қатар ислам Оңтүстік Азия;
• Буддизм,ислам және индуизм анклавтарымен Оңтүстік Шығыс Азия;
• Синтоизм,буддизм және конфуцизм басым Шығыс Азия;
• Ислам,Ламаизм,бон діні доминаты Орта Азия (Тибет);
• Буддизм және ислам дінінің жеке анклавтары басым Орталық Азия.

 

Ал, Экскурсиялы- танымдық бағыттағы  діни туризмге келетін болсақ, бұл туристердің діндермен танысуына, олардың сол дінге байланысты салт дәстүрлеріне қатысуға,діндарлармен крестік шерулерде шеруге , музейлерді аралуға және т.б.сан алуан мәдени-тарихи ескерткіштерін көріп өзін өзге діннің тұтастай бөлігі ретінде сезінуге мүмкіндік береді.Бұл діни туризмнің түрі ғылыми туризмнің діни бағытымен өте тығыз байланысты. Ғалымдар діни сенімдері ерекше мемлекеттерді зерттеп, олардың наным сенімдерімен танысады. Ежелгі діндердің қолжазбаларын, мәдени және архитектралық формаларын зерттейді. Бұндай саяхаттар жиі емес, алайда олар туристік сапарлардың географиясын кеңейтеді. Қазіргі таңда батыста және Ресейде Шығыс елдеріне, яғни,Қытайға, Үндістанға, Жапонияға қызығушылық жиі білдіруде. Жойылып бара жатқан діндердің отандарына барып, олардың ерекшеліктерін ұғынуда.Мысалы,Мысыр, Месопотамия,Греция, Италия және Орталық Америка.

 

 Неізігі.

2.1. Ислам дініндегі діни туризм

Діни  туризм ислам дінінде өте жақсы дамыған. Оған негізгі себеп, әрбір мұсылман өмірінде ең болмағанда бір рет қажылыққа Мекке мен Мединаға баруы.Ерешеліктері: ай күнтүзбесіне байланысты өзгеріп отыртын хадж уақытында бірдестен мұсылмандардың көптеп келуі; өзге дін өкілдері, ислам дінінің ең таза және қасиетті жеріне кіру рұқсат етілмеуі,яғни басқа дін өкілдерінің экскурсионды танымдық діни туризм жасай алмауы.

Ислам дінінің шығу тарихы

Ислам дініңде Құдайдың, жануарлардың, адамдардың бейнесін салуға рұқсат берілмеген. Ешнәрсе  Аллахқа сиынуға кедергі келмеу керек. Аллах бәріне ортақ, жалғыз, шексіз.

Таңғажайып  мүсіндер , зәулім мешіттер мен медіреселердің болмауы туристерді қызықтырмайды.Бұл  христиан дініне қарағанда ислам  дініне сенушілердің санының аздығына әкеліп соғады.

Ислам діні  б.з.VII ғасырында Батыс Арабияда, арабтардың жерінде дүниеге келген. «Ислам» сөзін «Құдайға құлшылық ету» деп аударуға болады.

Орташа  б.з  570 жылдары ислам дінінің түпқалаушысы Мұхаммед пағамбар (с.ғ.с) дүниеге келген.610 жылы Хира тауының үңгірінде оған Джибраил (Гавриил) періште келіп, оны Аллахтың сөзіне бағыттады. Мұхаммед пайғамбар(«мадақтаушы» дегенді білдіреді) жаза білмегендіктен, Аллахтың сөздерін өлең ретінде баяндаған. Бұл түн « ақиқат түні» ретінде белгілі. Осыдан кейін Мұхаммед(с.ғ.с) Меккеде20 жыл көлемінде Құранның аяттары мен сүрелерін халыққа жеткізген. Жерілікті жұрттың көпшіігі Пайғамбардың сөздеріне үреймен қарап, сол себепті, 622 жылы Хижра, яғни Мұхаммед пайғамбардың(с.ғ.с) Мединаға көшуі басталды. Мұсылмандар күнтүзбесі осы жылдан басталады. 629 жылы Пайғамбар Меккеге алғаш және соңғы қажылық сапарын жасады және сол кезде Кағбадығы барлық пұттардың бейнесін сындырады.Бұл 8шілде  632 жыл болатын.

Мұхаммед  Пайғамбар (с.ғ.с) 63 жасында, Медине қаласында дүние салады.

 

Ислам дінінің діни обьектілері.

Ислам дініңде қажылық сапар Арабияда орналасқан Мекке және Медине қалаларына сапар болып саналады.

Бұл зиярат екі түрге бөлінеді:

1) хадж (үлкен зиярат); 
2) умра (кіші зиярат)

Мекке мен Мединаға жылына 2 млн-дай адам  зиярат етуге барады. Бұл жерде Дүние жүзіндегі ең үлкен мешіттердің бірі Харам бейт Уллах соғылған. Ішінде Қағба орналасқан.  Қағба  өзінің  сыртқы  пішініне  байланысты  осылай  айтылған.    Арабша  “каъаба”    сөзі – “текше”   дегенді   білдіреді.     Қағба   исламдық  мәдениетке  дейінгі  ежелгі  арабтардың  қолданған    қасиетті    тастарынан  жасалған.    Қағбаның  шығыс бөлігі   қара лава  қалдығы  мен  метеорит  құрамында  болатын  базальттан  құралған.   Бұл  қара  тас  (аль-хаджар аль-асвад)  -  Қағбаның  сыйынатын  басты  бөлгі.   Бұл – Алланың   құдіреттілігінің  символы.     Сыйнуға   келген  мұсылмандар  Қағбаны  сүюге  тырысады.  Дегенмен де, Қағба текше емес, оның өлшемдері 10х12х15 м болып келеді.

Қағбаның  төрт жағы қызыл, сириялық, йемендік және қара деп аталады.Қағбаның беті қара матмен жабылып трады, бұл матаны жылда Мысырда  жасалады. Қажылардың келуіне аз уақыт қалған кезде, қағбаның  сыртына ақ мата жабылады.Зиярат  ету аяқталғаннан кейін матаны ұсақтап, жұртқа таратады.

Қағбаның  есігі жерден 2 м биіктікте тұрады. Оған жетү үшін, арнайы саты қойылады.

Көбіне  Мединаға сапарды Меккемен байланыстырады.

Екеуіні арасы 300 км.

Бұл аралықты қажылар автокөлікте немесе самолетте өтеді. Мединадағы мешіт, Меккеге қарағанда кіші. Мединадағы мешітте Мұхаммед пайғамбар(с.ғ.с  )  жерленген.

Мединаға  келген қажылар пайғамбардың ең алғаш  көруі келген Джабал ал Нур тауына  және оны аңдышулардан тығылған  Джабал ат Таур тауына ктеріледі.Қажылар  шайхастар өткен жерлермен танысқанды жөн көреді.

Мекке мен Мединадан бөлек те исламдық орталықтар бар. Мысалы, Иеруссалимде, мұсылмандар шін өте қымбат Омара халифтың мешіті бар.

Мұсылмандар үшін маңызды зиярат ету орындары:

• Стамбулдағы Көк мешіт, бұрынғы София соборы.
• Дамаскідегі Омейядов мешіті
• Бағдаттағы Алтын мешіт
• Каирдегі Ибн Тулуна және  султан  Хасанның мешіті
• Делиде Кутб минареті және Кувват уль Ислам мешіті.

 

Меккеге қажылық

Егерде  де Меккеге сапар Ид аль Адха(Курбан байрам) мейрамына дейін аяқталса және бар қажетті істерді 10 күн ішінде тамандаса бұл- ҚАЖЫЛЫҚ болып есептеледі.

Ұзақтылығы  салыстырмалы түрде қысқа, яғни келесі күніне аяқталса, зиярат- УМРА деп аталады. Негізінен адамдар қажылық кезінде  4 шартты орындауы керек.

1. Ақ түсті иім кию керек – ихрам
2. Қағбаны айналу  (таваф);
3. Арафат жазығында салтты орындау  (вукуф);
4. Арафат жазығыннан келгеннен кейін қайт қағбаны айналу. 
    
   

Меккеге кірерде адамдар өз мойындарына  еркін түрде  шектеулер алады(ихрам). Ихрамның  міндеті, адамдарды тазарту, оларды бағыттас, тең және аянбаушылықты  қалыптастыру. Зиярат етушілер өздерінің  әлеуметтік жағдайларына қарамастан, бірдей киім киіп,Аллахтың алдын бас  иеді.

Сонымен, қажылық адамдардың ихрамға аттағанынан  басталады. Зиярат ету кезінде арнайы полицияөкілдері тыныштық пен қауіпсіздік үшін жауап береді. Сауд Арабиясының заңы өте қатал.

Ислам дінінің таралу қарқыны.

Дүние жүзінде 1 млрд 126 млн мұсылмандар саналады, яғни әлем халқының 19 %.

Ресейде шамамен 20 млн мұсылмандар бар. Қазіргі Ресейде 3,5 мың мешіттер тіркелген, және  30 шақты діни басқармалар. Сонын ішінде Мұсылмандардың Рухани-Діни басқармалары. Көптеген медреселер мен исламдық партиялаар бар.

Азия: Индонезияда 177 млн  мұсылман өмір сүреді, Бангладеште  – 101 млн, Үндістанда - 99 млн,  Иранда - 18 млн, Туркияда - 55 млн, Қытайда - 27 млн, Иракта - 18 млн, Ауғанстанда - 16 млн, Сауд Арабиясында - 13 млн.

Африкалық елдер:Мысырда 46 млн астам мұсылмандар, Алжирде  
25 млн,Мароккода - 25 млн, Суданда - 18 млн, Эфиопияда - 16 млн. 
 
АҚШ та 6 млн дай мұсылман тұрады.

2.2. Християндықтағы діни туризм

Християндық- бұл жер бетіндегі ең көп таралған, ең ауқымды діннің бірі болып табылады.Бұл дін басында шамамен 2 млрд.адамдай бар (жер бетінің әр бір адамның үшіншісі- християн).Християндықтың негізгі екі бағыты бар, олар:ортодоксальді шіркеу (шығыс шіркеуі), католитикалық шіркеу (батыс шіркеуі). Көптеген ғалымдар християндық дін бағытына протестантизмді, монофизистікті,несториандықты қосады. Шынында протестантизм батыс шіркеуін бағыттаушы болып табылады.Яғни ол католицизмнан бөлініп шыққан. Ал монофизистік, несторияндық шығыс және батыс шіркеуінің көрсеткіші.

Християндықтардың негізгі  сенімге үйрету

Християндық- Иисус Христостың өмірімен шығармашылығымен тығыз байланысты. Иисус 30 жасында Иордан өзенінде Иоаннадан  дінге қабылданды.Иисус Христос  Иерусалимде өзінің апостолы Иудаға сенімді болды.

 Християндықтың негізінде  негізгі екі принцип бар,олар: күнәлік идея және кешірімдік  идея. Християндықтың негізгі бастамасы-  крестке құрмет.Біртін-біртін християндық  дін:батыс және шығыс болып  бөліне бастады. Шығыс християндық  Византия өңірінде дүниеге келді.1054 жылы Ұлы шіркеулердің негізі  қаланды. 

   Библия- християн  дінінің қасиетті жазба кітабы  болып табылады.Ол:көне және жаңа  заветтен құралған.Жаңа заветке, 27 кітап кіреді:төрт Евангелия,  апостолдардың  жұмысы,жеті апостол  жолдамасы, Павел апостолының  14 жолдамасы, Иоанна Богослованың  шынайылығы.

  Ең көп християндықтар  ең маңызды екі догманы мойындайды:Қасиетті  Троицені және Құдайылық-адамдық  атты Иисус Христостың екі  табиғатын.

  Християндықта  жеті  құпия бой көтерді:

1. табыну;
2. жан-жақты тану;
3. евхаристия
4. құлшылық
5. неке
6. елеоқұдірет
7. құдіреттілік.

Ресей ғалымдарының айтуынша, ең алғаш орыс провославтық зияраттың  негізі княгин Ольганың Константинопльге крещения жасауға барған сапарынан  басталады дейді.