Телефондық торап

КІРІСПЕ

 

Телефондық торап өзімен бірге соңғы құрылымдардың тобын (терминалдарды), телефон станциясын, желіні және арналарды, коммутациялаудың тасмалдау жабдықтарын ұсынады.

Әрбір жүз мыңдаған аудандарда кіруші хабарлау түйіні (КХТ), барлық тораптан түсетін жүктеме сонда түседі. Бұндай түйіндер милиондаған тораптарда 8 дейін болуы мүмкін. Кіруші хабарлар әрі қарай сол ауданның АТС бойынша (ААТС) таратылады. Бұндай жағдайда, торап 800 000 нөмерге ұйымдастырылады алты таңбалы нөмерлеумен. Түйіндердің нөмірленуіне көңіл бөліп отыру керек, қайсыбір аудандық түйіндік станцияға қарайтындығы байқалатын.  

Ірі тораптардағы түйіндерді пайдаланып кіріс және шығыс  хабары құрылады бұл 3- суретте көрсетілгендей.

Қала аймағы жүз мыңдаған аудандарға өркендейді, сандары мүмкін бірнешеге жетуі (3-суретте екеуі көрсетілген). Әрбір ауданда хабарға шығатын түйіндер (ХШТ) және хабар кететін түйіндері (ХКТ) ұйымдастырылады. Әрбір ауданның ХКТ сол ауданның өзінің абоненттерінің  хабарының кетуі келіп түседі. ХКТ барлық басқа аудандардың ХШТ-мен байланыстырылады. Терілген нөмірлерге сәкес басқа аудандардың ХШТ-ның бірімен коммутация жасайда. Тап осылай басқа да жекелеген станциялар жүктемесімен араласуы болып тұрады.

Көбіне көп  ұқсас топтар қала аралық байланыс кезінде негізінен қала аралық байланыс торабының операторларының байланысы үшін бөлінеді (ТБЖ – тапсырыстық байланыс желісі).

Сондай-ақ үлкен  байланыс тораптарында арнайы қызметтерге  түйін бөлінеді (милицияға, жедел  дәрігерлік көмекке және тағы басқа  да жағдайларға). Осы міндеттерді атқаратын станция, желіні иеменденуі азғантай уақытқа есептелуі тиіс, бұндайда көбіне қиыншылықтар туғызады, қаншалықты және қарапайым станцияға қарағанда, бұндай жағдайды басқарушы құрылымы шамадан тыс жүктемеленіп жатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. ТЕЛЕФОНДЫҚ БАЙЛАНЫС ТОРАБЫН ҚҰРУДЫҢ ЖАЛПЫ ПРИНЦИПТЕРІ

                                         1.1. Қалалық торап

Телефондық торап өзімен бірге соңғы құрылымдардың тобын (терминалдарды), телефон станциясын, желіні және арналарды, коммутациялаудың тасмалдау жабдықтарын ұсынады.

Байланыс торабынның алғашқы фазасын құру конфигурацияны сипаттайды, әрбір станция басқа  телефон станциялырмен байланысқан  кезде «әрқайсысы әрқасысымен» принципі бойынша (1-суретте).

 

                                

1-сурет. Аудандастырылмаған торап құру

Бұндай торап үлгісі 80 000 нөмірлерден аспайтын торап үшін ұсынылған нөмір. Бұлардың айқын жетіспеушілігі:

1. Бағыттаудың санының және соған сәйкес жалғау желісінің санының көптігі. Мұндай жүйеде бағыттау саны станциядығы санды санағаннан 2 екіден тең болады. Мысалы, 10 станция кезінде әрқайсына бағыттау саны тең С²₁₀=45;
2. Екі жақты байланыс қажеттілігін есептей отырып,бұл мүмкін 45 кірісжәне 45 шығысжалғауды қажет етуі (тағы да бір ЖКЖ-нің артықшылығын еске алуға болады, екі жақты байланысқа мүмкіншілік беретін).

Жалғаушы  желіні нашар пайдалану. Қаншалықты байқағанымыздай, жүктемелерді біріктірген кезде жалғаушы желілердің санының қосындысы азаяды, оларды ұтымды пайдаланудың арқасында. Осыған байланысты бірнеше станциялардың мақсатқа сәйкес жүктемелері ортақтандырылады, осы үшін тораптар орнатылады, мысалы шығу жүктемесін ортақтандыратын (2-суретте).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2-сурет. Кіруші хабарлау түйіндерімен аудандастырылған торап құру

2-суретте көрініп тұрғандай, әрбір жүз мыңдаған аудандарда кіруші хабарлау түйіні (КХТ), барлық тораптан түсетін жүктеме сонда түседі. Бұндай түйіндер милиондаған тораптарда 8 дейін болуы мүмкін. Кіруші хабарлар әрі қарай сол ауданның АТС бойынша (ААТС) таратылады. Бұндай жағдайда, торап 800 000 нөмерге ұйымдастырылады алты таңбалы нөмерлеумен. Түйіндердің нөмірленуіне көңіл бөліп отыру керек, қайсыбір аудандық түйіндік станцияға қарайтындығы байқалатын.  

Ірі тораптардағы түйіндерді пайдаланып кіріс және шығыс  хабары құрылады бұл 3- суретте көрсетілгендей.

Қала аймағы жүз мыңдаған аудандарға өркендейді, сандары мүмкін бірнешеге жетуі (3-суретте екеуі көрсетілген). Әрбір ауданда хабарға шығатын түйіндер (ХШТ) және хабар кететін түйіндері (ХКТ) ұйымдастырылады. Әрбір ауданның ХКТ сол ауданның өзінің абоненттерінің  хабарының кетуі келіп түседі. ХКТ барлық басқа аудандардың ХШТ-мен байланыстырылады. Терілген нөмірлерге сәкес басқа аудандардың ХШТ-ның бірімен коммутация жасайда. Тап осылай басқада жекелеген станциялар жүктемесімен араласуы болып тұрады.

 

 

3-сурет. Кіруші және шығатын хабарлауларға түйіндермен аудандастырылған торап құру

 

Бұндай тораптарға кемінде бір анықтама қызметі  түйіні (АҚТ) және бір қала аралық телефон  станция (ҚАТС) орналастырылуы тиіс. Кейбір телефон тораптарында шығынды азайту үшін қала аралық байланыстыруда желі топтамасын бөледі (арналарға), тек қана қала аралық байланыстарға бөлінген (ҚАБЖ – қала аралық байланыс желісі). Көбіне көп ұқсас топтар қала аралық байланыс кезінде негізінен қала аралық байланыс торабының операторларының байланысы үшін бөлінеді (ТБЖ – тапсырыстық байланыс желісі).

Сондай-ақ үлкен  байланыс тораптарында арнайы қызметтерге  түйін бөлінеді (милицияға, жедел  дәрігерлік көмекке және тағы басқа  да жағдайларға). Осы міндеттерді атқаратын станция, желіні иеменденуі азғантай уақытқа есептелуі тиіс, бұндайда көбіне қиыншылықтар туғызады, қаншалықты және қарапайым станцияға қарағанда, бұндай жағдайды басқарушы құрылымы шамадан тыс жүктемеленіп жатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.2. Ауылдық  тораптар

Ауылдық тораптар үшін абоненттердің араласауы азғандай шамада болып келеді. Араластырушы станция былай келгенде халқы тығыз орналасқан елді мекендерге орналастырылады, оның мәнісі мынада, шағын станцияларды орналастыру қажеттігі және станция, соңғы сиымдылыққа ие және сонымен қатар транзиттік болуы керек.

Аулдық тораптарға келесі үлгідегі станция жақсы ерекшеленеді (4-суретте):

• Соңғы станция (СС), қарапайым шағын сыйымдылықтағы (50... 100 нөмерлік), абоненттерді қосуға арналған;
• орталық станция (ОС), аудан орталығына қондырылады, сонғы станциямен жүктеме ортақтастырылып отырады және осы орталық абоненттеріне қызмет етеді, бұлар 2000 нөмерге дейінгі сыйымдылықта болады және сонша жалғастырушы желімен қызмет етеді;
• түйіндік станция (ТС); кейбір (аудан бірлігі) шамадағы абонеттер тығыздығы кезінде (таза транзиттік станциалар) түйіні қондырылады, соңғы станция жүктемесін реттеп және орталық станцияға қосатын.

 Ауылдық торап аймақтарға орналастырылған, әрқайсысы 100 мың абоненттерге қызмет етуге есептелген. Қажетті жағдайда ауылдық торап байланыс желісі арқылы қалалық түйінмен байланыса алады. Бұндай жағдайда олар аулдық-қалалық байланыс (АҚБ) [25, 56] қызметінің міндетін атқарады деп айтылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4-сурет. Аудандық байланыс торабын ұйымдастыру принципі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.3. Қалааралық тораптар

 

Қалааралық тораптар иерархиялық принципте бойынша құрылады (5-сурет). Төменгі денгейдегі қалааралық торапты құру кезінде автоматтық қалааралық телефон станциясы (АҚТС) болып табылады. Олардың қалараарлық тораппен байланысы қалааралық байланысыты суреттеу кезінде айтылып кеткен болатын. Ауылдық торапта олар орталық желімен (ОЖ) қосылады. АҚТС бір немесе бірнеше миллиондаған аймақтық үлкен қалаларда мүмкін бірнеше АҚТС-тар қызмет етуі мүмкін олардың барлығы екінші денгейдегі автоматтық коммутация түйініне қосылады.

 

 

5 сурет. Қалааралық  тораптарды құру принциптері

 

Аймақ аралық негізгі  жүктеме АКТ2 аралық желі бойынша өтеді. Барлық артық жүктеме АКТ1 арқылы өтеді, «әрқайсысы әрқайсысымен» принципі бойынша жалғанған және азғантай шығынмен өтпелі телефондық жүктемеге есептелген. АКТ1 аралық жолы соңғы таңдау жолы деп аталады, бұл жол тек қана АКТ2 аралық жолы болмаған жағдайда ғана пайдаланылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.4. Құрылғыларды  бөлу торабы

 

Қазіргі заманғы сандық станцияларда, алдынғы тарауларды байқағанымыздай, үлкен абоненттік сыйымдылыққа және жалғау желілерінен тұрады. Естеріңізге саламыз, олар алдағы уақытта бірнеше жүз мыңдаған нөмерге жететін өз денгейінде абоненттік сыйымдылықты қамтамасыз етеді. Станцияға өз алдына қосылатын абоненттік желінің ұзындығы өте үлкен болады. Сондықтан барлық заманауи абоненттерді ортақтастыруға жақын станциялар бөлек (көтерме жегілген -КЖ) одақтық қондырғыларға есептелген.

Сондықтан желі ұзындығы қысқарады және оның саны азаяды (6-суретте). Суретте көтерме жегілген қондырғының екі сатысы көрстілген. Көп жағдайларда мұндай көтерме жүйелер сатысы беске дейін болуы мүмкін.

Бұндай шешім негізінен  ауылдық тораптарда пайдалы, онда көп  ауданда аз абоненттер тұратын.

 

 

6-сурет. Қондырығыларды  бір станцияға бөлу негізіндегі торап

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.5. Телефон торабындағы нөмірлеу жүйесі

 

Жалпы принциптері. Телефондық тораптарда нөмірлеудің екі түрі белгілі: ашық және жабық.

Ашық нөмірлеу былай сипатталады, таңба саны жалғаудың бағытына байланысты. Телефон торабында бағыттау қаншалықты өте қиын және абоненттердің кең шеңберіне жетімсіз, сондықтан нөмірлеудің мұндай түрі көбіне қолданылмайды. Қазіргі кезде дамыған жиілікті жинау принциптері «жинауға дейінгі» деп аталатын нөмерді кең пайдалануға мүмкіндік пайда болды. Бұл түрі әртүрлі сервиздерде кеңінен қолданылады: мысалы,  бірнеше тілде қызмет көрсеткенде оператор нөмерді тергенде мүмкін оператордың ұсынысы әр тілде болуы мүмкін. Бұл үшін «'механиклық дауыс» стандарттық фазалар үлгісін ендіруі: «Егерде орыс тілінде сүйлегің келсе 1 нөмерін теріңіз» «If eju want to speak English call number 2» және т.б. Теріп болғаннан соң әртүрлі операторға бағытталады. Мүмкін сұқпаттасудың бірнеше сатылары болар. Мысалы, алдымен механиалық дауыс көмегімен абонентке техникалық немесе жөндеу қызметін ұсынар, ал одан соң тілмен. Бұл, былай қарағанда әр түрлы қызметті ұзіліспен нөмерлеу болып келеді және нөмерді теру кез келген нөмермен аяқталуы мүмкін.

Мұндай әдіс қалааралық және қалалық қызметте қолданылады. Кейде «теруге дейін» мекемелік қосу кезінде қолданылады, транковты және азғантай сыйымдылықпен басқа тораптар оларды абоненттердің сұрауы бойынша қосады.

Абонент нөмірін жабық  кезінде оған тұрақты нөмер беріледі,оның мәні хабарласушы абонентік жағдайына байланысы болмайды.(В абоненті)

Тәжірибеде аралас нөмірлеу жүйесі қолданылады. Мысалы, егер абонент қаладағы өз аймағындағыға қоңырау тастаса (қалада), онда ол озна ішіндегі нөмерді тереді. Егер де ол аймақ маңына хабарласатын болса онда көптеу нөмер тереді.

Қалалық торапты пайдалану  үшін тек қана нөмірлеудің жабық 5,6,7-мәндерін пайдаланады. Абоненттік нөмер шамамен 10 000-дай топтарда (0000-9999) пайда болады алдына код қосылып, берілген онмыңдаған топтарды анықтайтын. Кей жағдайларда ұлқысатпен, бір торапта жабық нөмірлеумен әртүрлі сандарды қолдануға рұқсат етіледі (мысалы 5,6 немесе 6-7 таңбаларын).

Жедел қосу немесе кейбір анықтамалық қызметке қысқартылған нөмер қолданылады 2- 3 таңбалардан  тұратын.Бұндай нөмерлеу кезінде алдына 0 саны қойылады. Республика бойынша жедел қызметтерде бірдей екімәндік нөмер беріледі:

• өрт қызметі — 01;
• милиция – 02;
• дәрігерлік жедел жәрдем – 03;
• газ торабының апаттық қызметі – 04.

Қалааралық  автоматтандырылған телефон байланысын қолданушылар қалааралық байланысқа шығу индекісі 8теру керек 8 –АВС ав ххххх; АВС – үштаңбалы аймақ коды; ав- жергілікті немесе жүзмыңдаған абоненттік топтардың коды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.6. Қалааралық байланыс кезінде нөмірлеу

 

Елімізде қала аралық байланыс үшін келесі сан мәндерін пайдаланады:

• Л  =  I   - 0ала аралық байланыс қызметі үшін;
• Л  =  2   - байланыс аймақ ішінде екенін көрсету үшін.

Қалған таңбалар А нөмірлеу үшін пайдаланылуы мүмкін.

В. С – толығымен  нөмірлеу үшін пайдаланылуы мүмкін.

Қала аралық байланысқа 8 – 10N_мн кодын пайдаланады, мұнда 10 – қала аралық торапқа шығу индексі, ал N_мн  - шақырылатын абоненттік толық қала аралық нөмірі (11- 12таңба)